پاسخ وزارت فرهنگ ترکیه به انتقادها از مرمت بنای ایاصوفیه
در ماه‌های اخیر برخی تصاویر و ادعاها در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد که نشان می‌داد در داخل آیا‌صوفیا برای عملیات مرمت، ماشین‌آلات سنگین مانند بیل مکانیکی یا لودر وارد شده است.
عصرترکیه-وزارت فرهنگ و گردشگری ترکیه در توضیحی درباره روند کار در ایاصوفیه اعلام کرد که بزرگ‌ترین ماشینی که قرار است در عملیات استفاده شود، ۴۵ تن وزن دارد و میزان باری که این وسیله روی هر مترمربع وارد می‌کند ۶ تن است و زمین ویژه‌ای که آماده شده، توان تحمل وزن این ماشین را به‌طور کامل دارد.
به گزارش سی ان ان ترک، این نهاد با اشاره به اینکه کار روی ایاصوفیه تحت مدیریت اداره کل اوقاف ادامه دارد، گفت: این بنا که حدود ۱۵ قرن قدمت دارد و سه بار تخریب و دوباره بازسازی شده، باید به بهترین و مقاوم‌ترین شکل برای نسل‌های آینده حفظ شود.
وزارت فرهنگ و گردشگری در ادامه اعلام کرد که مرحله دوم عملیات مرمت که از سال ۲۰۲۳ آغاز شده، با هدف تأمین ایمنی لرزه‌ای ایاصوفیه در حال اجراست. در این مرحله روکش‌های سربی بخش بیرونی گنبد اصلی نوسازی می‌شود و برای جلوگیری از آسیب‌رسیدن به بنا در شرایط جوی فصلی و همچنین محافظت از موزاییک‌های داخل، تصمیم گرفته شده است که سطح گنبد با یک سازه فلزی موقت پوشانده شود. این تصمیم توسط هیئت علمی و هیئت حفاظت تأیید شده است.
در توضیح وزارتخانه آمده است که حمل این سازه و نصب سیستم فلزی ۴۳.۵ متری، نیازمند استفاده از ماشین‌آلات سنگین است و مسیر ورودی از سمت غرب بنا تعیین شده است. در این روند محاسبات کامل بارهای ثابت و متحرک، آزمایش باربری زمین، تست کلاس خاک و اسکن ژئورادار انجام شده و پس از بررسی‌ها ظرفیت باربری زمین ۲۵ تن در هر مترمربع محاسبه شده است. برای افزایش ضریب اطمینان نیز سازه‌ای با ظرفیت ۳۰ تن در هر مترمربع ساخته شده و انتخاب ماشین‌آلات نیز بر اساس همین معیار انجام شده است.
وزارتخانه اعلام کرد که آماده‌سازی زمین و سازه‌های محافظ حدود یک سال طول کشیده و پس از تکمیل پروژه‌ها و گرفتن تأییدیه‌های لازم از هیئت علمی و هیئت حفاظت، عملیات اجرایی آغاز شده است.
در ادامه توضیح داده شد که از ورودی حیاط غربی تا ورودی شبستان مسجد، در تمام مسیر بر اساس محاسبات استاتیکی، پلتفرم فلزی ویژه‌ای ساخته شده که با عناصر چوبی تقویت شده است. این ساختار هم از مرمرهای کف محافظت می‌کند و هم امکان ورود ماشین‌آلات را فراهم می‌سازد.
در بخش داخلی، ابتدا مستندسازی کامل مرمرهای کف انجام شد و وضعیت بستر این مرمرها بررسی شد. سپس اسکن ژئورادار و تست کلاس خاک در داخل بنا انجام شد. بر اساس نتایج این مطالعات، در تمام مسیر حرکت ماشین‌آلات یک سیستم کف موقت چندلایه نصب شده که هم بار را پخش می‌کند و هم از مرمرها محافظت می‌کند. این لایه‌ها شامل پوشش قابل عبور بخار، نمد، شن، تخته ۱۸ میلی‌متری، شبکه چوبی ۱۰ در ۱۰ سانتی‌متری، صفحات فوم پلی استایرن، لایه آکوستیک و در نهایت ورق فلزی مشبک است تا زمین به‌طور کامل محافظت شود.
همچنین اعلام شد که برای جلوگیری از انتشار دود ماشین‌آلات، دستگاه‌های مکنده دود در محل کار قرار داده شده‌اند.
در ماه‌های اخیر برخی تصاویر و ادعاها در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد که نشان می‌داد در داخل آیا‌صوفیا برای عملیات مرمت، ماشین‌آلات سنگین مانند بیل مکانیکی یا لودر وارد شده است. منتقدان معتقد بودند که ورود چنین ماشین‌هایی می‌تواند به کف‌پوش‌های تاریخی مرمر، ستون‌ها، موزاییک‌ها و سازه حساس بنا آسیب بزند. این ادعاها باعث شکل‌گیری موجی از انتقادها و نگرانی‌های عمومی شد و برخی کارشناسان نیز نسبت به احتمال ایجاد لرزش یا فشار بیش از حد روی کف هشدار دادند.
