مهم‌ترین مشکلات دندان‌پزشکی چیست؟

روز دندان‌پزشک فرصتی برای ارج‌نهادن به اهمیت حرفه دندان‌پزشکی در جامعه و تلاش‌های علمی و عملی این متخصصان در زمینه بهداشت و درمان دهان و دندان است؛ این روز به نقش برجسته دندان‌پزشکان در پیشگیری از بیماری‌های دهانی، درمان مشکلات دندان‌ها و ارتقای آگاهی عمومی از اهمیت مراقبت از سلامت دهان و دندان اختصاص دارد.

به گزارش فارس، علاوه بر این روز دندانپزشک بهانه‌ای است برای تقدیر از افرادی که با تلفیق دانش پزشکی، مهارت‌های عملی و فناوری‌های نوین، کیفیت زندگی افراد را بهبود می‌بخشند، این مناسبت همچنین به جامعه یادآور می‌شود که مراقبت از سلامت دهان و دندان نه تنها به جنبه‌های زیبایی بلکه به سلامت عمومی بدن نیز مرتبط است؛ در ایران روز دندانپزشک در تاریخ ۲۳ فروردین گرامی داشته می‌شود که برابر با ۱۲ آوریل میلادی است.

به همین مناسبت، مصاحبه‌ای با استادیار دانشگاه علوم پزشکی شیراز و متخصص ارتودنسی انجام دادیم که هدف آن مصاحبه، ارائه اطلاعات جامع درباره ارتودنسی، نقش آن در بهبود زیبایی، سلامت دهان و دندان و پاسخ به پرسش‌های رایج در این زمینه است. این مصاحبه به مناسبت روز دندان‌پزشک، فرصتی است برای شناخت بیشتر یکی از شاخه‌های مهم دندان‌پزشکی و قدردانی از تلاش‌های متخصصانی که کیفیت زندگی افراد را با تلفیق دانش و مهارت ارتقاء می‌دهند.

صدیقه مویدی در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا و به مناسب ۲۳ فروردین روز ملی «دندان‌پزشک» اظهار کرد: ارتودنسی مدرن با استفاده از فناوری‌های پیشرفته، تحولی شگرف در درمان ناهنجاری‌های دندانی ایجاد کرده است؛ روش‌هایی همچون اینویزیلاین، ارتودنسی دیجیتال و براکت‌های سلف‌لیگیتینگ، تجربه‌ای راحت‌تر، دقیق‌تر و سریع‌تر را برای بیماران به ارمغان می‌آورند.

استادیار گروه دندان‌پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شیراز با اشاره به محبوبیت روزافزون ارتودنسی نامرئی (اینویزیلاین)، آن را انقلابی در عرصه زیبایی و راحتی بیماران دانست و افزود: بیماران، به ویژه جوانان و بزرگسالان دیگر نگران ظاهر خود در طول درمان نیستند، الاینرهای شفاف و متحرک، لبخندی زیبا را بدون ایجاد زخم وناراحتی تضمین می‌کنند.

این متخصص ارتودنسی، ورود هوش مصنوعی به این حوزه را نقطه‌ عطفی در دقت و سرعت درمان دانست و ادامه داد: تصور کنید دندانپزشک با استفاده از هوش مصنوعی، حرکات دندان‌ها را با دقت میلی‌متری پیش‌بینی می‌کند این فناوری، خطای انسانی را به حداقل می‌رساند و زمان درمان را به طور چشمگیری کاهش می‌دهد.

وی با اشاره به ارتودنسی دیجیتال به عنوان یکی از روش‌های پیشرفته در صنعت ارتودنسی، بیان کرد: ارتودنسی دیجیتال با اسکن سه بعدی طراحی دیجیتال و پرینت سه بعدی، موجب دقت بیشتر و سرعت بالاتر خواهد شد. همچنین «براکت‌های Self-ligating» با کاهش اصطکاک سیستم ارتودنسی ثابت، صرفه‌جویی در زمان بستن سیم‌ها حین چکاپ ماهیانه ارتودنتیست، احتمال استخوان‌سازی و کاهش نیاز به کشیدن دندان در بعضی کیس‌ها به‌عنوان یک روش پیشرفته در این حوزه شناخته می‌شوند.

چالش‌های ارتودنسی نامرئی 

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شیراز در ادامه به چالش‌های پیش روی صنعت ارتودنسی دیجیتال در ایران نیز اشاره کرد و گفت: هزینه‌های بالا، نبود تکنولوژی کامل لابراتوارهای داخلی کافی و نیاز به همکاری جدی بیمار از جمله موانع پیش روی گسترش این روش درمانی هستند.

مویدی بر اهمیت پیشگیری از تأخیر درمان ارتودنسی و غربالگری بیماران به ویژه درسنین رشد تاکید کرد و افزود: به طور کلی مشکلات بیماران مرتبط با رشته ارتودنسی شامل دودسته ناهنجاری فکی و نامرتبی دندان‌هاست؛ مشکلات ناهنجاری فکی که شامل کمبود رشد یا ازدیاد رشد فکین باشد در سنین رشد به سادگی با هزینه کم، قابل انجام است؛ درصورتی که اگر این زمان طلایی از دست برود موجب خواهد شد که این مشکل فکی به طور دائمی و غیر قابل برگشت برای بیمار باقی بماند و سبب بروز مشکلات متعددی از جمله سایش غیر طبیعی دندان‌ها، مشکلات گفتاری و تنفسی، افت زیبایی لبخند، کاهش اعتماد به نفس شده، همچنین نیاز به جراحی‌های پیچیده و پرهزینه در بزرگسالی می‌شود.

این متخصص ارتودنسی ادامه داد: از طرفی اگر فرد از لحاظ فکی نرمال باشد و صرفا دندان‌ها نامرتب باشند، هرچند امکان انجام ارتودنسی به جهت مرتب کردن دندان‌ها در تمام سنین (در صورت سلامت پریودنتال) قابل انجام است اما سرعت مرتب کردن دندان‌ها در سنین پایین بسیار سریعتر خواهد بود؛ به طور مثال همان‌طور که انعطاف شاخه نازک درخت در مقایسه با تنه درخت تنومند بیشتر است، سرعت حرکت دندان نیز در این چنین استخوان منعطفی در سنین رشد، سریع‌تر خواهد بود به علاوه در صورت نیاز استفاده از دستگاه‌های مکمل درمان مثل پلاک‌ها درسن رشد قابل افزودن است، همچنین تاخیر در درمان مرتب کردن دندان‌ها باعث می‌شود به علت رسوب مزمن جرم و باکتری‌ها، بین دندان‌های بهم ریخته در طی سالیان طولانی، بیشتر در معرض پوسیدگی قرار گیرند.

مویدی به شایع‌ترین مشکلات بیماران حین ارتودنسی ثابت اشاره و تصریح کرد: درد و ناراحتی اولیه، زخم‌های دهانی، بهداشت پایین و پوسیدگی، شکست براکت‌ها یا سیم‌ها از جمله این مشکلات هستند که با راهکارهایی نظیر آموزش دقیق، صبوری و تحمل، استفاده از واکس (موم)ارتودنسی، دهان‌شویه و جلسات پیگیری منظم و انگیزه بخشی این مشکلات رفع خواهد شد.

استادیار دانشگاه علوم پزشکی شیراز بر اهمیت غربالگری زودهنگام کودکان از نظر نیاز به ارتودنسی تأکید کرد و گفت: اولین سن معاینه غربالگری بیماران نیاز به ارتودنسی در سن هفت سالگی است تا درصورت نیاز پلاک‌های متحرک فانکشنال یا اصلاح رشد فک بیمار در سن رشد و قبل از بلوغ تحت نظر ارتودنتیست انجام شود، همچنین سایر ملاحظات از جمله ملاحظات لازم مدیریت فضا جهت رویش دندان‌ها در این سن با دندان‌های مختلط به خوبی انجام شده تا در مواردی از رویش نامرتب در آینده جلوگیری شود.

وی با اشاره به اهمیت آموزش و اطلاع‌رسانی به کودکان در مراقبت پیشگیرانه از ناهنجاری‌های فکی تاکید کرد و افزود: تحقیقات نشان داده است که تشخیص زودهنگام ناهنجاری‌های فکی، تغذیه مناسب، اصلاح عادات غلط و توجه به تنفس دهانی از عوامل مهم در سلامت دندان‌ها و ارتودنسی کودکان به شمار می‌روند؛ آموزش والدین و مدارس و نیز بهره‌گیری از رسانه‌ها برای ارتقای آگاهی عمومی ضروری است.

چالش‌های دندان‌پزشکی 

این استادیار دانشگاه همچنین به تبیین برخی از مشکلات دندان‌پزشکی در ایران پرداخت و بیان کرد: هزینه بالای درمان، پوشش ناکافی بیمه‌ای و توزیع ناعادلانه خدمات بین مناطق شهری و روستایی از مشکلات عمده این حوزه است؛ علاوه بر این، موانع واردات مواد و تجهیزات نیز دندان‌پزشکان را با مشکلاتی روبه‌رو کرده است؛ برای رفع این چالش‌ها، راهکارهایی نظیر حمایت دولتی، توسعه تولیدات داخلی، ارتقای بیمه‌ها، آموزش بهداشت دهان و دندان و جذب نخبگان به مناطق محروم پیشنهاد می‌شود.

مویدی با اشاره به نوآوری‌های اخیر در صنعت دندان‌پزشکی افزود: استفاده از لیزر دندان‌پزشکی، هوش مصنوعی در تشخیص، پرینت سه‌بعدی دندان، نانوتکنولوژی و ایمپلنت‌های دیجیتال از جمله پیشرفت‌های چشمگیری است که می‌تواند تحولاتی بزرگ در این رشته ایجاد کند همچنین، استفاده از جراحی‌های هدایت‌شده و واقعیت افزوده در آموزش دندان‌پزشکان، افق‌های جدیدی را پیش روی این حوزه گشوده است.

وی تصریح کرد: درمان‌های ژنتیکی و سلول‌های بنیادی می‌توانند چشم‌انداز جدیدی برای درمان بیماری‌های پیچیده دهان و دندان در آینده فراهم کنند، این پیشرفت‌ها نشان‌دهنده تحول در حوزه دندان‌پزشکی است؛ همچنین اساتید دانشگاه با رفتار و علم خود الگویی برای دانشجویان هستند و انگیزه لازم برای پرورش مهارت‌های بالینی و تحقیقاتی در آنان ایجاد می‌کنند؛ تمرکز بر علم، اخلاق حرفه‌ای، کار تیمی و ارتباط مؤثر با بیمار از توصیه‌هایی است که می‌تواند مسیر حرفه‌ای دانشجویان را روشن‌تر کند.

عدالت در خدمات دندان‌پزشکی 

استادیار دانشگاه علوم پزشکی شیراز به مسئله گسترش خدمات دندان‌پزشکی در تمام مناطق کشور به ویژه مناطق محروم نیز اشاره کرد و افزود: ایجاد کلینیک‌های سیار، اعمال تعرفه‌های حمایتی، گسترش بیمه‌ها، آموزش نیروهای محلی در مناطق محروم، فرهنگ‌سازی و ارائه خدمات پیشگیری رایگان در مدارس و مراکز بهداشتی گامی مؤثر در جهت افزایش عدالت در این حوزه است.

مویدی در پایان با اشاره به اهمیت روز دندان‌پزشک بیان کرد: روز دندان‌پزشک فرصتی است برای قدردانی از تمامی همکاران با وجدان و زحمتکش که با تحمل تمام سختی‌ها صبورانه در جهت سلامت دهان و لبخند مردم می‌کوشند؛ همه باید با هم به سوی دندان‌پزشکی آگاهانه‌تر، انسانی‌تر و منصفانه‌تر حرکت کنیم چراکه لبخند بیماران بزرگ‌ترین پاداش ماست.