اولین ماشین حساب دنیا چه شکلی بود؟

«پاسکالین»، نخستین ماشین‌حساب مکانیکی جهان و یکی از مهم‌ترین دستاوردهای تاریخ فناوری، قرار بود در حراجی کریستی به فروش برسد؛ اما اعتراض دانشمندان فرانسوی و تصمیم یک دادگاه در پاریس، این قطعه تاریخی را در آستانه مزایده متوقف کرد.

به گزارش اینترستینگ اینجینیرینگ،  خانه حراج کریستی اعلام کرد فروش دستگاه محاسبه‌گر ساخته‌شده توسط «بلیز پاسکال» در سال ۱۶۴۲ را پس از تعلیق مجوز صادرات آن توسط دادگاه پاریس متوقف کرده است.

این ماشین‌ حساب که با نام (La Pascaline) شناخته می‌شود، یکی از نخستین تلاش‌های بشر برای مکانیزه‌کردن محاسبات است و بسیاری از مورخان آن را نقطه شروع فناوری‌های محاسبات مدرن می‌دانند.

مزایده این اثر قرار بود عصر چهارشنبه برگزار شود، اما گروهی از دانشمندان برجسته، از جمله جورجیو پاریسی_برنده نوبل فیزیک ۲۰۲۱_ از دادگاه خواستند خروج این دستگاه از کشور ممنوع شود. آنها در درخواست خود تأکید کردند که «پاسکالین» بخشی از میراث فناورانه فرانسه است و باید به‌عنوان گنجینه ملی شناخته شود.

در پاسخ به این استدلال، دادگاه اعلام کرد به دلیل «ارزش تاریخی و علمی استثنایی» احتمال طبقه‌بندی این دستگاه به‌عنوان گنجینه ملی وجود دارد که در این ‌صورت گواهی صادرات این ماشین حساب خود به خود لغو می‌شود.

این مزایده می‌توانست بین ۲ تا ۳ میلیون یورو ارزش داشته باشد.

از آغاز محاسبات تا امروز

پاسکال، پاسکالین را برای کمک به پدرش که مسئول سامان‌دهی مالیات در شمال فرانسه بود، ساخت یا در حقیقت اختراع کرد. این دستگاه با چرخ‌دنده‌ها و مکانیسم‌های دقیق خود، نخستین نمونه از ابزاری بود که محاسبات ذهنی را به فرآیندی مکانیکی تبدیل می‌کرد؛ اصولی که بعدها در ماشین‌های محاسبه‌گر قرن ۱۹ و سپس در رایانه‌های اولیه هم دیده شد.

او می‌خواست این ماشین حساب را به تولید انبوه برساند اما پیچیدگی ساخت آن باعث شد این طرح شکست بخورد. در نتیجه تنها هشت نمونه از این ماشین حساب ساخته شده که پنج نمونه در مجموعه‌های عمومی فرانسه، دو نمونه در آلمان و هشتمین نمونه—که اکنون موضوع مناقشه است—از سال ۱۹۴۲ در یک مجموعه خصوصی نگهداری می‌شود.

چرا این دستگاه برای فناوری مهم است؟

دانشمندان، پاسکالین را از لحاظ فناوری شیئی بسیار مهم می‌دانند. در یادداشتی که در روزنامه لوموند به چاپ رسیده و دیدگاه دانشمندان فرانسوی را منعکس می‌کند، آمده است: «این نه فقط یک شیء تاریخی، بلکه سنگ‌بنای تحول محاسبات است و اجازه خروج آن از کشور، بی‌توجهی به میراث فناورانه فرانسه است.