جنگنده‌های اسرائیلی چقدر پیرند؟

نیروی هوایی اسرائیل بر پایه جنگنده‌های آمریکایی و مشخصا سه جنگنده اف 16، اف 15 و اف 35 بنا نهاده شده که ترکیبی از دو نسل جنگنده‌های مدرن و کلاسیک است.

به گزارش فرارو، تمام کشورهای جهان در زمینه استراتژی‌های نظامی به طور معمول به یک نیروی خاص اتکا دارند که برای اسرائیل این اتکا نیروی هوایی است. در واقع اسرائیل تمرکز نظامی خود را بر پایه نیروی هوایی قرار داده و برای همین نیروی زمینی و دریایی آن چندان توسعه داده نشده است. اما نیروی هوایی اسرائیل در حال حاضر شامل چه جنگنده‌هایی می‌شود و این جنگنده‌ها چقدر مدرن هستند؟

اسرائیل چه جنگنده‌هایی دارد؟

تا سپتامبر ۲۰۲۵، ناوگان جنگنده‌های فعال IAF حدود ۳۵۰ فروند را شامل می‌شود که بخش عمده‌ای از ۶۰۵ هواپیمای فعال کل ناوگان را تشکیل می‌دهد. این ناوگان عمدتاً بر سه مدل اصلی تکیه دارد: F-35I Adir (نسل پنجم پنهان‌کار)، F-16 Fighting Falcon (چندمنظوره نسل چهارم) و F-15 Eagle/Strike Eagle (برتری هوایی و حمله دوربرد). جزئیات تعداد بر اساس گزارش‌های WDMMA و Military Factory به شرح زیر است:

1. جنگنده F35I Adir: حدود ۵۰ فروند فعال. این مدل از سال ۲۰۱۶ وارد خدمت شده و تا ژوئن ۲۰۲۵، ۳۹ فروند تحویل شده بود، با ۳ فروند اضافی در مارس و تحویل ۸ فروند دیگر در فوریه-آوریل ۲۰۲۵. اسرائیل ۷۵ فروند سفارش داده و تحویل‌ها ادامه دارد.

2. جنگنده F-16 Fighting Falcon: حدود ۲۰۰ فروند فعال (شامل مدل‌های F-16C/I Sufa و F-16D). این مدل ستون فقرات ناوگان است و بیش از ۲۲۰ فروند Sufa در خدمت بوده، اما با بازنشستگی مدل‌های قدیمی‌تر مانند F-16C Barak 1 در جولای ۲۰۲۴، تعداد به حدود ۲۰۰ کاهش یافته است.

3. جنگنده F-15 Eagle: حدود ۸۴ فروند (شامل ۳۸ F-15A، ۱۶ F-15C و ۲۵ F-15I Ra’am). مدل‌های قدیمی‌تر از دهه ۱۹۷۰ هنوز فعال هستند، اما با سفارش ۲۵ فروند F-15IA جدید، ناوگان در حال نوسازی است.

عمر مفید و میانگین عمر هر مدل

عمر مفید جنگنده‌ها بر اساس ساعات پرواز (flight hours) محاسبه می‌شود، نه صرفاً سال‌های تقویمی، و با برنامه‌های SLEP می‌تواند افزایش یابد. IAF با فناوری‌های بومی (مانند ارتقاهای Israel Aerospace Industries) عمر ناوگان را فراتر از استانداردهای آمریکایی نگه می‌دارد. میانگین عمر هر مدل بر اساس سال ورود به خدمت و ساعات پرواز تخمینی محاسبه شده است:

1. جنگنده F-35: عمر طراحی‌شده ۸,۰۰۰ ساعت پرواز (معادل ۳۰-۴۰ سال خدمت با استفاده متوسط ۲۰۰-۳۰۰ ساعت سالانه). مدل‌های فعلی از ۲۰۱۶ (۹ سال خدمت) حدود ۲,۰۰۰-۳,۰۰۰ ساعت پرواز کرده‌اند. میانگین عمر فعلی: حدود ۳۵ سال (تا بازنشستگی احتمالی در ۲۰۵۰-۲۰۶۰). نرخ آمادگی عملیاتی ۹۰% است.

2. جنگنده F-16: عمر اولیه ۸,۰۰۰ ساعت، اما با SLEP به ۱۲,۰۰۰ ساعت افزایش یافته. مدل‌های اولیه از ۱۹۸۰ (۴۵ سال خدمت) و Sufa از ۲۰۰۴ (۲۱ سال). میانگین عمر فعلی: حدود ۴۰ سال.

3. جنگنده F-15: عمر اولیه ۸,۰۰۰-۹,۰۰۰ ساعت، اما مدل‌های قدیمی به ۱۰,۰۰۰ ساعت رسیده. مدل‌های A/B از ۱۹۷۶ (۴۹ سال) و I از ۱۹۹۸ (۲۷ سال). میانگین عمر فعلی: حدود ۴۵ سال.

میانگین کلی عمر ناوگان: با وزن‌دهی بر اساس تعداد (۵۰ F-35، ۲۰۰ F-16، ۸۴ F-15)، میانگین حدود ۴۱ سال است. شایان ذکر است مدل‌های قدیمی F-16 و F-15A فشار بیشتری بر تعمیر و نگهداری نیروی هوایی اسرائیل وارد می‌کنند.

برنامه‌های بازنشستگی در سال‌های آینده

گزارش‌ها نشان می‌دهد که نیروی هوایی اسرائیل مجبور است طی یک زمانبدنی که به صورت تقریبی در زیر آمده تعداد زیادی از جنگنده‌های خود را بازنشسته کند؛

تا ۲۰۳۰: حدود ۵۰-۷۰ فروند F-16 قدیمی (مانند باقی‌مانده Barak و Netz) و ۲۰-۳۰ فروند F-15A/B بازنشسته خواهند شد. این بازنشستگی‌ها از ۲۰۲۴ آغاز شده (مانند F-16C Barak با ۴۰ سال خدمت) و به دلیل ساعات پرواز بالا (بیش از ۱۰,۰۰۰ ساعت) اجتناب‌ناپذیر است.

تا ۲۰۴۰: ۱۰۰-۱۵۰ فروند کل (عمدتاً F-16های دهه ۱۹۸۰ و F-15های اولیه) ممکن است بازنشسته شوند، مگر اینکه SLEP اضافی اعمال شود. IAF F-16ها را تا ۲۰۴۰ نگه می‌دارد، اما با نرخ فرسودگی بالا در عملیات‌های اخیر (مانند ۲۰۲۵)، این تعداد می‌تواند افزایش یابد.

این بازنشستگی‌ها حدود ۳۰-۴۰% ناوگان فعلی اسرائیل را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

اسرائیل تا چه میزان قادر به جایگزینی جنگنده‌های بازنشسته است؟

برای حفظ ۳۵۰ جنگنده فعال، IAF باید حدود ۱۰۰-۱۵۰ فروند جدید تا ۲۰۴۰ خریداری کند اما قراردادهای فعلی این کشور تنها شامل خرید 75 جنگنده ( 50 جنگنده F35 و 25 جنگنده F16) می‌شود. این درحالی است که زمانبندی تحویل از سوی شرکت‌های سازنده با بدقولی مواجه نشود. گزارش‌ها حاکیست تأخیرهای احتمالی (مانند مشکلات زنجیره تأمین بوئینگ یا لاکهید مارتین) می‌تواند زمان تحویل را به ۵-۷ سال افزایش دهد. این بدان معناست که نیروی هوایی اسرائیل برای حفظ توان فعلی خود در آینده با چالش‌های جدی مواجه خواهد بود.