فشار خون نرمال برای کودکان چند است؟

فشار خون بالا مختص بزرگسالان نیست و کودکان را هم تهدید می‌کند. حتی کودکان زیر ۷ سال را. و نکته قابل تامل این که فشار خون بالا در دوران کودکی می‌تواند پیامدهای طولانی‌مدتی برای سلامت قلب و عروق در بزرگسالی داشته باشد. موضوعی که به دلیل ناآگاهی اغلب جدی گرفته نمی‌شود.

به گزارش همشهری، تحقیقات جدید نشان می‌دهد کودکانی که در ۷ سالگی فشار خون بالاتری دارند، تا اواسط دهه پنجم زندگی خود در معرض خطر قابل توجه مرگ ناشی از بیماری‌های قلبی هستند.

فشار خون بالا دقیقا چیست؟
این مطالعه که حدود ۳۸ هزار کودک در ۱۲ منطقه آمریکا را دنبال کرده و نتایج آن در سایت پزشکی معتب مدیسن نت (MedicineNet) منتشر شده، نشان می‌دهد کودکانی که فشار خون آنها در ۱۰ درصد بالای همسالان‌شان قرار داشت، بیشترین خطر مرگ زودرس ناشی از مشکلات قلبی را داشتند. حتی کودکانی که فشار خون‌شان در محدوده طبیعی اما در بالاترین حد آن بود، با ۱۳ تا ۱۸ درصد افزایش خطر مرگ زودرس مواجه بودند.

اما فشار خون دقیقا چیست و کودکان را چطور درگیر می‌کند؟ فشار خون، نیرویی است که جریان خون به دیواره رگ‌ها وارد می‌کند. در شرایط طبیعی، قلب، خون را در رگ‌های سراسر بدن به حرکت در می‌آورد. رگ‌های خونی به اندازه مورد نیاز عریض می‌شوند تا خون در رگ‌ها بهتر به جریان بیفتد. اما در افراد مبتلا به پرفشاری خون، خون در رگ‌ها با فشار جریان پیدا می‌کند و این امر باعث آسیب به رگ‌ها، قلب و سایر اندام‌ها خواهد شد.

درواقع در حالت طبیعی، فشار خون کمی نوسان دارد، اما افزایش مداوم آن، فشار خون بالا محسوب می‌شود. در این شرایط، قلب برای پمپاژ خون سخت‌تر کار می‌کند و رگ‌ها تحت فشار بیشتری قرار می‌گیرند. این وضعیت در کودکان نگران‌کننده‌تر است. چون فشار خون بالا می‌تواند روند طبیعی رشد سیستم قلب و عروق آنها را تحت تأثیر قرار دهد و خطر مشکلات قلبی در سال‌های بزرگسالی را افزایش دهد.

فشار خون این کودکان باید چک شود
عوامل متعددی می‌توانند احتمال ابتلا به فشار خون بالا را در کودکان افزایش دهند. ژنتیک و سابقه خانوادگی، چاقی و اضافه وزن، کم‌تحرکی، دیابت، بیماری‌های کلیوی، استرس، خواب ناکافی، مصرف زیاد نمک و برخی عادات غذایی ناسالم همگی در این زمینه نقش دارند.

بسیاری تصور می‌کنند کودکان دچار پرفشاری خون نمی‌شوند، اما دکتر مریم حمیدزاد، متخصص قلب و عروق به همشهری آنلاین می‌گوید: «ما کودکانی هم داریم که مجبورند از همان سن کم داروهای فشار خون بخورند. به خصوص کودکان چاق یا دچار اضافه‌وزن.»

او تأکید می‌کند: «فشار خون کودکان چاق باید ماهانه یک بار چک شود. همچنین اگر فردی سابقه خانوادگی فشار خون دارد، از ۲۰ سالگی باید حتما ماهانه یا هر ۲ ماه یک بار فشار خون خود را اندازه بگیرد تا ببیند در چه وضعیتی قرار دارد. افراد بزرگسالی هم که اضافه وزن دارند، یا بسیار کم‌تحرک‌اند، همچنین دیابتی‌ها و افرادی که سابقه مشکلات کلیوی دارند، باید زودتر از موعد (از سنین پایین) فشار خون خود را به طور منظم کنترل کنند.»

افزایش جزئی فشارخون را هم جدی بگیرید
یافته‌ها نشان می‌دهد که حتی افزایش جزئی فشار خون در دوران کودکی می‌تواند هشدار مهمی برای خطرات بلندمدت قلبی باشد. والدین و پزشکان با اندازه‌گیری منظم فشار خون، اصلاح سبک زندگی، افزایش فعالیت بدنی و تغذیه سالم و در صورت نیاز مداخله پزشکی می‌توانند این خطر خاموش را کاهش دهند و سلامت قلب کودک را در بزرگسالی تضمین کنند.

به گفته کارشناسان، فشار خون بالا در کودکان اغلب با مشکلات قلبی، بیماری‌های کلیوی، شرایط ژنتیکی یا اختلالات هورمونی مرتبط است. یعنی وقتی یک کودک فشار خون بالایی دارد، معمولاً این وضعیت به تنهایی ایجاد نمی‌شود و اغلب نشانه یا نتیجه یک مشکل زمینه‌ای پزشکی است که نیازمند بررسی دقیق است.

حمیدزاد هم در این باره توضیح می‌دهد: «در افراد زیر ۲۰ سال، معمولاً اولین قدم این است که علل ثانویه فشار خون را شناسایی کنیم. این علل شامل مشکلات غدد فوق کلیوی، تنگی شریان کلیه، تنگی آئورت و سایر اختلالات ساختاری یا هورمونی می‌شوند. تمام این موارد باید به دقت بررسی شوند تا بتوان علت فشار خون کودکان را تشخیص داد و درمان مناسب را شروع کرد.»

این رویکرد نشان می‌دهد که فشار خون بالا در کودکان برخلاف بزرگسالان، اغلب پیامد یک بیماری یا اختلال زمینه‌ای است و نه صرفاً نتیجه سبک زندگی یا عوامل محیطی. به همین دلیل هر مورد فشار خون بالا در کودکان نیازمند ارزیابی تخصصی و جامع توسط پزشک متخصص است تا هم سلامت قلب و عروق حفظ شود و هم از عوارض طولانی‌مدت پیشگیری شود.

کودکانی که ظاهرا سالمند اما …
متخصصان تاکید دارند که حتی کودکانی که ظاهراً سالم هستند هم ممکن است فشار خون بالا داشته باشند، اما این وضعیت معمولاً در گروه‌های پرخطر بیشتر دیده می‌شود. کودکانی که بدون علائم آشکار ممکن است مبتلا باشند، اغلب دارای یکی یا چند مورد از عوامل زیر هستند: سابقه خانوادگی فشار خون بالا یا بیماری قلبی، چاقی یا اضافه وزن، کم‌تحرکی، دیابت یا بیماری‌های کلیوی، مصرف زیاد نمک و غذاهای فرآوری‌شده، و برخی اختلالات ژنتیکی یا هورمونی مانند ناهنجاری‌های قلبی مادرزادی یا اختلالات غددی.

بنابراین اندازه‌گیری منظم فشار خون برای همه کودکان لازم نیست و بیشتر باید روی کودکان پرخطر تمرکز شود. معمولاً توصیه می‌شود کودکان چاق یا کم‌تحرک حداقل سالی یک بار یا طبق نظر پزشک فشار خون‌شان کنترل شود، کودکانی با سابقه خانوادگی فشار خون بالا هر ۶ تا ۱۲ ماه بررسی شوند و کودکانی که بیماری زمینه‌ای دارند، طبق نظر متخصص قلب یا کلیه، فشار خون‌شان به صورت منظم‌تر کنترل شود. پس والدین فقط باید روی کودکان در معرض خطر تمرکز کنند و از ابتلای خاموش آنها به فشار خون بالا پیشگیری کنند.

فشار خون نرمال برای کودکان
فشار خون نرمال در کودکان به سن، قد، وزن، و جنسیت آنها بستگی دارد و به دلیل رشد مداوم، میزان نرمال فشار خون در آنها متفاوت از بزرگسالان است. معمولاً فشار خون نرمال در کودکان با توجه به درصدهای منحنی رشد تعریف می‌شود. محدوده‌های نرمال فشار خون در کودکان به این شرح زیر است:

نوزادان (۰ تا ۱۲ ماه)؛

فشار خون سیستولیک (عدد بالا یا ماکسیمم): ۷۰ تا ۹۰ میلی‌متر جیوه

فشار خون دیاستولیک (عدد پایین یا مینیمم): ۵۰ تا ۶۵ میلی‌متر جیوه

کودکان ۱ تا ۳ سال؛

فشار خون سیستولیک: ۹۰ تا ۱۰۵ میلی‌متر جیوه

فشار خون دیاستولیک: ۵۵ تا ۷۰ میلی‌متر جیوه

کودکان ۴ تا ۶ سال؛

فشار خون سیستولیک: ۹۵ تا ۱۱۰ میلی‌متر جیوه

فشار خون دیاستولیک: ۶۰ تا ۷۵ میلی‌متر جیوه

کودکان ۷ تا ۱۰ سال

فشار خون سیستولیک: ۱۰۰ تا ۱۱۵ میلی‌متر جیوه

فشار خون دیاستولیک: ۶۰ تا ۷۵ میلی‌متر جیوه

کودکان ۱۱ تا ۱۲ سال

فشار خون سیستولیک: ۱۱۰ تا ۱۲۰ میلی‌متر جیوه

فشار خون دیاستولیک: ۷۰ تا ۸۰ میلی‌متر جیوه

فشار خون در کودکان به دلیل فعالیت بدنی، استرس، و عوامل محیطی ممکن است تغییر کند. متخصصان قلب می‌گویند اگر فشار خون کودک هر بار از محدوده‌های نرمال خارج می‌شود، نیاز به بررسی دقیق‌تر توسط پزشک وجود دارد.

توصیه‌هایی برای والدین
والدین می‌توانند با تغییرات ساده در سبک زندگی، خطر فشار خون بالا در کودکان را کاهش دهند. تشویق به فعالیت بدنی روزانه مثل بازی‌های حرکتی، دویدن کوتاه یا ورزش‌های گروهی، محدود کردن مصرف نمک و غذاهای پرچرب و فرآوری‌شده و همچنین کنترل خواب شبانه کودک برای آن که کافی و منظم باشد، نقش مهمی در کنترل فشار خون آنها دارد.