حرجت بر فراز آسمان اروپا؛ ترکیه با نخستین جت مافوق صوت بومی به لیگ جهانی هوافضا پیوست

عصرترکیه-هواپیمای آموزشی و تهاجمی سبک «حرجت» (HÜRJET)، به‌عنوان نخستین جت مافوق صوت تولید داخل ترکیه، حالا نه‌تنها آسمان این کشور، بلکه آسمان اروپا را هم درنوردیده است. این پروژه، گام بزرگی در مسیر تبدیل ترکیه از مشتری به تولیدکننده در بازار جهانی هوانوردی به شمار می‌رود.

بنابر تحلیلی که توسط دکتر مروه سرن، عضو هیئت علمی دانشگاه ییلدریم بیازیت آنکارا برای خبرگزاری آناتولی نوشته شده، مسیر توسعه حرجت از سال ۲۰۱۷ به‌صورت رسمی آغاز شد و در مدت کوتاهی با عبور از مرز سرعت صوت، به نمادی از پیشرفت صنعت هوایی ترکیه بدل شد.

از رؤیا تا واقعیت

رؤیای ساخت یک جت آموزشی بومی در ترکیه، با تجربه موفق پروژه «حرکوش» آغاز شد و با حمایت مستقیم مدیران صنایع هوافضای ترکیه (TUSAŞ)، مسیر جدیدی با هدف تولید یک جت مافوق صوت در پیش گرفته شد. نخستین نمونه حرجت در ۳۰ ژانویه ۲۰۲۳ روشن شد و در ۱۸ مارس همان سال، نخستین تست تاکسی را روی باند انجام داد. پرواز رسمی و ایمن آن نیز در آوریل ۲۰۲۳ و هم‌زمان با صدمین سالگرد جمهوری ترکیه صورت گرفت.

حرجت تا پایان سال ۲۰۲۳ موفق به انجام ۳۳ سورتی پرواز شد. در سال ۲۰۲۴ نیز با انجام پرواز صدم خود و عبور از دیوار صوتی با سرعت ۱.۰۱ ماخ، یکی از نقاط عطف مهم تاریخ هوافضای ترکیه را رقم زد.

ورود به بازار جهانی؛ قرارداد بزرگ با اسپانیا

حرجت پیش از آن‌که حتی به خدمت نیروی هوایی ترکیه درآید، موفق شد نظر اسپانیا را جلب کند. طبق قرارداد امضا شده میان TUSAŞ و نیروی هوایی و فضایی اسپانیا، قرار است ۱۸ فروند حرجت به‌جای هواپیماهای قدیمی F-5M در سال‌های ۲۰۲۸ و ۲۰۲۹ وارد ناوگان این کشور شود. این قرارداد با ارزش ۱.۳۷۵ میلیارد یورو، نقطه عطفی برای افزایش اعتبار بین‌المللی TUSAŞ و ترکیه در عرصه جهانی به‌شمار می‌آید.

ویژگی‌های فنی برجسته

حرجت نخستین هواپیمای مافوق صوت ترکیه است که به‌طور کامل با تکیه بر منابع داخلی طراحی و ساخته شده و دارای سیستم پرواز ناپایدار (instabil) برای افزایش مانورپذیری است. این جت همچنین به‌طور کامل از فناوری‌های ملی در حوزه‌های حیاتی همچون سامانه‌های کنترل پرواز و عملگرها (actuators) بهره می‌برد.

در مسیر توسعه این پروژه، تسهیلات آزمایشی “Demir Kuş” (پرنده آهنین) برای تست همزمان سیستم‌های حرجت و جنگنده ملی «KAAN» راه‌اندازی شد. بدین ترتیب، حرجت نه‌تنها یک پروژه مستقل، بلکه سکوی پرتابی برای فناوری‌های پیشرفته‌تر نیز بوده است.

عبور از تردیدها، ورود به لیگ بزرگ

برخی ناظران در آغاز مسیر توسعه حرجت، بر این باور بودند که اجرای هم‌زمان پروژه‌های ملی مانند حرکوش، حرجت و جنگنده ملی KAAN موجب کندی یا هزینه‌تراشی خواهد شد. اما در عمل، حرجت به‌عنوان پلی فنی و مفهومی میان این پروژه‌ها ایفای نقش کرد و زمینه‌ساز جهش‌های فناورانه در صنعت هوایی کشور شد.

از نظر دکتر سرن، این موفقیت‌ها اثبات می‌کند که ترکیه دیگر تنها مصرف‌کننده فناوری نیست، بلکه به تولیدکننده‌ای با قابلیت صادرات در سطح جهانی تبدیل شده است. او می‌نویسد: «اگر تا به حال جت نساخته‌ای، یعنی هیچ‌وقت هواپیما نساخته‌ای.»