کشف «موزاییک استثنایی ۱۸۰۰ ساله» در جریان ساخت شبکه فاضلاب

این موزاییک نخستین‌بار ۱۱ سال پیش هنگام ساخت شبکه فاضلاب دیده شد. کارگران بخشی از چهره‌ای ساخته‌شده از سنگ‌ریزه‌های رنگی را پیدا کردند، اما برای محافظت آن را دوباره پوشاندند و عملیات ساخت در آن نقطه متوقف شد. به‌دلیل اینکه موزاییک زیر خیابان و املاک خصوصی امتداد داشت، حدود یک دهه مسائل حقوقی مربوط به تملک زمین و اخذ مجوزها طول کشید، تا اینکه در سال ۲۰۲۴ اداره موزه ایزنیک دوباره به محل بازگشت و کاوش کامل منطقه را آغاز کرد.

در کاوش امسال، کل کف موزاییکی در فضایی به مساحت ۵۰ متر مربع کشف شد. دیوارهای پایینی و بقایای لایه‌های بالایی ساختمان باستانی نیز پیدا شد. این دیوارها زمانی با نقاشی‌های دیواری پوشیده بوده و کف‌ها با مرمر تزئین شده بودند، اما بیشتر آنها در طول قرن‌ها آسیب دیده یا برای استفاده‌ مجدد برداشته شده‌اند.

اما موزاییک تقریباً کاملاً سالم مانده است. این اثر به سه بخش اصلی تقسیم می‌شود که با حاشیه سفید رنگ دارای نقش انار قرمز و برگ‌های پیچک از هم جدا شده‌اند. بین ردیف انار و دیوار، تصویر دو جفت صندل وجود دارد که هر کدام به جهتی متفاوت قرار گرفته‌اند.

پنل سمت چپ شامل پیکره زنی است با سبدی از محصولات کشاورزی مانند انار، انگور و گندم، و دو پیکره کوچک که بالای شانه‌های او تکیه داده‌اند. او همانند الهه‌ برداشت محصول تصویر شده و نوشته یونانی «ΓΗ» بالای سرش نشان می‌دهد که او الهه زمین، یعنی «گایا» است. بالای پیکره‌های کوچک نیز کلماتی دیده می‌شود، اما هنوز خوانش دقیق آنها مشخص نشده است.

این پیکره در یک قاب هشت‌ضلعی قرار دارد و هر ضلع آن شامل مربعی با طرح هندسی متفاوت است؛ از جمله گره‌های طنابی، نقش‌های شطرنجی، مکعب‌های سه‌بعدی، چرخ‌ها و اشکال دیگر. میان این مربع‌ها، پنل‌های مثلثی و لوزی قرار گرفته‌اند که فضاهای خالی را پر کرده و گاه جلوه‌ای مکعب‌گونه ایجاد کرده‌اند.

بخش میانی شامل پنج هشت‌ضلعی دیگر است که هر کدام تصویری از یک زن را در بر دارد و همگی با نقش‌های طنابی احاطه شده‌اند.

زنی با موهای خرچنگی که در حقیقت تجسمی انسانی از دریاچۀ ایزنیک بوده است

یوسف قهوه‌چی، باستان‌شناس، درباره پیکره مرکزی گفت: «در کنار پیکره مرکزی نام Askania را می‌توان خواند. این نام رومی دریاچه ایزنیک است. بنابراین این قسمت از موزاییکتصویری انسانی از دریاچه را نشان می‌دهد».

او افزود: «این پیکره با آب مرتبط است؛ موهایی شبیه جلبک، تاجی از چنگال‌های خرچنگ و امواجی دور گردن دارد. به بیان دیگر، دریاچه ایزنیک به شکل زنی باستانی شخصیت‌پردازی شده است».

تصویرسازی آب‌ها و دریاچه‌ها در هنر یونانی-رومی رایج بوده، اما این نمونه به‌دلیل اشاره مستقیم به یک دریاچه محلی و همچنین استفاده از چنگال خرچنگ به عنوان زیور مو، بسیار خاص و کم‌نظیر است.

باستان‌شناسان معتقدند هنوز بخش‌های بیشتری از موزاییک زیر لایه‌های پنهان باقی مانده است. وجود صندل‌ها در کنار آستانه نشان می‌دهد که این نقطه ورودی فضایی باشکوه بوده که بعدها خیابان‌ها و ساختمان‌های جدید بر روی آن ساخته شده‌اند.

 

منبع:فرادید