اتحاد گازی ترکیه و روسیه

روز پنجشنبه 20 آوریل، رویدادی در ترکیه برگزار شد – مراسم آغاز عرضه گاز از میدان ساکاریا. ترکیه تاکنون گازی از منابع خود نداشته است. مسائل امنیت انرژی از زمان روی کار آمدن رجب طیب اردوغان در کانون سیاست های او قرار داشته است. اما، امنیت انرژی ترکیه همیشه از سوی اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه فقط به عنوان ثبات حجم فیزیکی منابع نبوده است. از نظر او، ترکیه به ثبات در قیمت های داخلی منابع انرژی نیاز دارد: هم برق و هم گاز. برای دستیابی به این ثبات، طی چهل سال گذشته، نیروگاه های برق آبی با سرعتی در ترکیه ساخته شده اند که در حال حاضر، حدود 740 نیروگاه وجود دارد و بیش از یک سوم برق این کشور را تولید می کنند. این نیروگاه های برق آبی با وجود اعتراضات سوریه و عراق که به دلیل تشدید کمبود آب آسیب دیدند، ساخته شدند.

کمبود آب در مناطق مرزی به احساسات ضد ترکی کردهای ساکن آنجا دامن زد. حضور گروه های مسلح کرد در نزدیکی مرزهای ترکیه، مقامات ترکیه را تشویق می کند تا برای ایجاد کنترل مسلحانه بر این مناطق تلاش کنند. در همین راستا و علی رغم هزینه ها، دولت ترکیه ارتش خود را به خاک سوریه و عراق گسیل داشت تا حد ممکن بتواند کنترل مرزهایش را در هر دو طرف، خود در دست داشته باشد.

در ابتدا، مشکل تامین گاز ترکیه ایجاد خطوط لوله گاز به ترکیه از کشورهای صادرکننده بود. اولین خط لوله گازی از این دست، جریان آبی روسیه بود. اما، اردوغان سعی کرد، به یک منبع وابسته نشود و ترکیه یکی از شرکت کنندگان فعال در پروژه نابوکو شد، پروژه ای که ساخت خط لوله گاز از میدان پارس جنوبی ایران به شهر ارزروم ترکیه را در نظر داشت. توسعه این پروژه در سال 2002 میلادی آغاز شد، اما به دلیل تحریم ها علیه ایران متوقف شد.

به موازات آن، در سال 2004 میلادی، ساخت خط لوله گاز باکو – تفلیس – ارزروم (خط لوله گاز قفقاز جنوبی) با ظرفیت 20 تا 30 میلیارد متر مکعب که تامین گاز آذربایجان به ترکیه را تضمین می کند، آغاز شد. در سال 2015 – 2019 تا مرز غربی ترکیه گسترش یافت و ساخت خط لوله گاز طبیعی ترانس آناتولی به پایان رسید. پس از آن، امکان انتقال گاز به اروپا از میادین خزر آذربایجان فراهم شد.

تقاضای فزاینده ترکیه برای گاز و بازی اردوغان با تضادهای روسیه و اروپا در سال 2014، به ظهور پروژه ترکیش استریم منجر شد. تا ژانویه 2020 مسیر ترکیه راه اندازی شد، ترکیه عرضه گاز خود را افزایش داد و به فکر ترانزیت آن بود. در دسامبر 2020 جریان گاز ترکیش استریم به صربستان آغاز شد. پس از تکمیل بخش اتصال میان صربستان و مجارستان در جولای 2021، گاز روسیه از طریق ترکیش استریم به مجارستان و سپس به بلغارستان، رومانی و یونان انتقال یافت.

اکنون، در شرایط گسست روابط مستقیم روسیه با اروپا، اردوغان وسوسه شده است تا طرحی مشابه طرح واردات موازی روسیه در بازار گاز اجرا کند. گازی که ترکیه به اروپا خواهد فروخت، صرف نظر از منشأ آن خواهد بود. ترکیه پیش از این، اعلام کرده بود که می تواند، یک هاب جدید در نزدیکی مرزهای ترکیه با یونان و بلغارستان ایجاد کند.

برق و گاز ارزان برای ترکیه حیاتی است. گاز و برق ارزان برای کاهش قیمت و هزینه های هتل های ترکیه مهم است. به هر حال، گردشگری بخش مهمی از اقتصاد ترکیه است و افزایش هزینه های گرمایش/تهویه مطبوع مزیت قیمتی اقامتگاه های ترکیه را تحت تاثیر قرار می دهد. سهم گردشگران روسی برای این صنعت قابل توجه است. اما، قیمت های پایدار و پایین انرژی برای ترکیه برای تضمین رقابت پذیری صنعت ترکیه ضروری تر است.