کریدور میانی؛ تقویت اهمیت ژئوپلیتیک آسیا و ترکیه

با ادامه جنگ در اوکراین و فلسطین و ورود جهان به دوره‌ای از بی‌نظمی، توانایی نظم بین‌الملل حاکم برای یافتن راه‌کارهایی برای مسائل و مشکلات مختلف جهانی با ضعف روبرو شده است. این مسئله نیز مشکلات متعددی برای تجارت و زنجیره تامین در سطح بین الملل پدید آورده است.

به گزارش عصرترکیه ، کند شدن روند تجارت دریایی در دریای سرخ و عمیق‌تر شدن جنگ میان روسیه و اوکراین باعث افزایش اهمیت کریدور میانی شرق-غرب با عبور از دریای خزر به عنوان مسیری جایگزین برای تجارت جهانی شده است.

کریدور میانی به دنبال احیای جاده ابریشم تاریخی با عبور از کشورهایی چون آذربایجان، ترکمنستان و قزاقستان و اتصال چین و ترکیه از طریق مناطق قفقاز، دریای خزر و آسیای میانه است. این مسیر در نهایت چین را به اروپا متصل خواهد کرد و به همین دلیل در مقایسه با دیگر مسیرهای مشابه هم برای چین و هم برای کشورهای منطقه فرصت‌های بی‌شماری را پدید خواهد آورد.

هم اکنون سالانه حدود 10 میلیون کانتینر انواع کالا از چین به اروپا صادر می‌شود و حدود 96 درصد از این تجارت نیز از طریق مسیرهای دریایی صورت می‌پذیرد. کریدور شمالی یا خط ریلی ترانس سیبری نیز سهم 4 درصدی از تجارت کانتینری میان چین و اروپا را برعهده دارد. به همین دلیل نیز می‌توان گفت که کریدور میانی بیش از هر مسیر دیگری رقیبی برای کریدور شمالی به شمار می‌رود.

کریدور میانی نسبت به کریدور شمالی دارای برخی مزیت‌های ویژه است. این کریدور نسبت به مسیر شمالی به اروپا نزدیکتر بوده و طول مسیر حدود 2 هزار کیلومتر کوتاه تر است. این کوتاهی مسیر نیز به معنای انتقال 5 روز سریع‌تر کانتینرهای تجاری میان چین و اروپا است. مدت زمان انتقال کالا با کریدور میانی نسبت به مسیر دریایی فعلی نیز حدود 15 روز کوتاه‌تر است. از سوی دیگر با توجه به جغرافیای مناطق مذکور، شرایط جوی تاثیر بسیار کمتری بر تجارت از طریق کریدور میانی در قیاس با مسیر دریایی و کریدور شمالی خواهد داشت.

ترکیه یکی از کشورهای کلیدی بر سر راه کریدور میانی است. ترکیه طی سالهای اخیر با آغاز پروژه احیای دوباره روابط با کشورهای آسیایی سعی دارد با تعمیق و تنوع بخشیدن به روابط اقتصادی با این کشورها، روابط سیاسی خود با کشورهای آسیایی را نیز گسترش دهد. عملیاتی شدن کریدور میانی نقش بسزایی در رویکرد جدید ترکیه نسبت به آسیا برعهده خواهد داشت.

خط راه‌آهن باکو-تفلیس-کارس به عنوان یکی از بخش‌های مهم کریدور میانی در سال 2017 افتتاح شده و پیش‌بینی می‌شود این خط آهن در آینده در چارچوب پروژه «لاپیس لازولی» یا کریدور لاجورد تا افغانستان امتداد یابد.

ترکیه در نظر دارد تا سال 2030 مدت زمان انتقال کالا از طریق کریدور میانی را کاهش و میزان تجارت از این مسیر را به 3 برابر کنونی یعنی 10 میلیون تن در سال افزایش دهد. همچنین براساس سند بلندمدت اقتصادی ترکیه، پیش‌بینی می‌شود سهم حمل و نقل ریلی از انتقال کالا تا سال 2053 میلادی به 22 درصد برسد.

از سوی دیگر دولت ترکیه براساس اصل برد-برد از پروژه کمربند و جاده حمایت کرده و کارکرد کریدور میانی نیز به موازات پروژه کمربند و جاده خواهد بود. ترکیه و چین در سال 2015 یادداشت تفاهمی امضا کردند که براساس آن کریدور میانی و پروژه کمربند و جاده به موازات و هماهنگی یکدیگر عمل خواهد بود. همچنین ایجاد پیوستگی میان خطوط حمل و نقل و ریلی منطقه با افتتاح احتمالی کریدور زنگزور نیز اهمیت ژئوپلیتیکی کریدور میانی را افزایش خواهد داد.