عصر ترکیه ؛ جعفر محمدی – امروز و در حالی که یک قرن از تاسیس جمهوری ترکیه گذشته است، این کشور در دو راهی تعیین سرنوشت قرار داد.

از یک سو رجب طیب اردوغان، سیاستمدار اسلامگرا – ملی گرا قرار دارد که حدود یک پنجم از عمر جمهوری ترکیه با نقش آفرینی او و حزبش عدالت و توسعه (آک پارتی) سپری شده است و سوی دیگر، کمال قلیچدار اوغلوی لائیک است که می کوشد جمهوری آتاترک را احیا و روابط با غرب را احیا کند. او رهبر حزب جمهوری خواه خلق است که توسط آتاترک بنیانگذاری شده است.

البته کاندیدای سومی هم به نام “سینان اوگان” هم در گردونه رقابت ها هست ولی شانسی برای برد ندارد.

اگر در انتخابات امروز هیچ کدام از رقبا قادر به کسب بیش از 50 درصد آرا نباشند، دور دوم انتخابات، دو هفته دیگر برگزار می شود.

همزمان با انتخابات ریاست جمهوری ، 550 عضو پارلمان ترکیه نیز امروز انتخاب می شوند.

دو رقیب در یک قاب

 در این نوشتار، به بیان مختصر و اشارت وار 7 نکته درباره این رویداد سیاسی پرداخته ام:

1 – در میان رقابت های انتخاباتی در جهان، همواره انتخابات آمریکا روی ایران تأثیر داشته است و این بار، نتیجه انتخابات ریاست جمهوری ترکیه، واجد این اثرگذاری، نه فقط بر روی ایران که در منطقه است.

دو کاندیدای اصلی، یعنی رجب طیب اردوغان و کمال قلیچدار اوغلو، رویکردهای کاملا متفاوتی را در سیاست خارجی اعلام کرده اند. در حالی که اردوغان طی سال های اخیر به نوعی میانه بازی رندانه بین غرب و شرق در سیاست خارجی پرداخته است، قلیچداراوغلو، علناً از تمایلش به همگرایی با غرب می گوید.

اردوغان، رقیبش را متهم می کند که از سوی غرب و مشخصاً آمریکا حمایت می شود و به دیدار چند وقت پیش سفیر آمریکا با قلیچدار اوغلو اشاره می کند و در مقابل، قلیچدار اوغلو، روس ها را متهم به حمایت ار اردوغان می کند.

دیدار سفیر آمریکا در ترکیه با قلیچدار اوغلو

در مجموع، پیروزی اردوغان، وضعیت کنونی را استمرار خواهد بخشید و برنده شدن قلیچدار اوغلو، احتمالا با همراهی بیشتر ترکیه در تحریم ها علیه ایران همراه خواهد بود.

ضمن آن که در صورت پیروزی قلیچدار اوغلو، زندگی ایرانیان مقیم ترکیه با اما و اگر همراه خواهد بود چرا که او و حزب متبوعش، سیاست های ضد مهاجرتی آشکاری دارند و حتی قلیچدار اوغلو گفته است که در این مسیر، ابایی ندارد که او را نژاد پرست بخوانند.

2 – در روز قبل از انتخابات، دو کاندیدای اصلی به دو مکان سمبلیک رفتند و آخرین موضع شان را با این حرکت نشان دادند. اردوغان اسلامگرا به مسجد ایاصوفیه در استانبول رفت و قلیچدار لائیک، راهی مقبره آتاترک در آنکارا شد.

هم اسلام در میان مردم ترکیه به طور ملموسی محبوب است و هم آتاترک طرفداران بسیار جدی و محکمی دارد. ترک ها – حتی بسیاری از اسلامگراها – معتقدند این آتاترک بود که از میان ویرانه های امپراتوری فروپاشیده و شکست خورده عثمانی، جمهوری ترکیه را شکل داد و از آن سو، حتی بسیاری از لائیک های ترکیه، در زندگی شخصی خود مقید به رعایت دستورات دینی و مشخصاً نماز و روزه اند.
هر دو رقیب، می کوشند از این دو پایگاه نهایت بهره برداری را داشته باشند. از این رو می بینیم که اردوغان از آتاترک به نیکی و احترام یاد می کند و قلیچدار اوغلو، از تصاویر زنان محجبه در پوسترهای تبلیغاتی اش استفاده می کند و هم پیمان او ، خانم مرال آکشنر، تصاویری از عبادتش در مسجد منتشر می کند و می گوید روزانه 5 نوبت نماز می گزارد و حتی حج هم رفته است.

3 – نظر سنجی های انتخاباتی در ترکیه نیز کما بیش مانند ایران است و رسانه ها و موسسات نزدیک به هر طرف، از نظر سنجی هایی خبر می دهند که نشان دهنده پیروزی کاندیدای آنهاست. بنابراین نمی توان اعتماد چندانی به این نظرسنجی ها و نظرسازی ها داشت.

یکی از دهها نظرسنجی که نمی شود به هیچ کدام شان اعتماد کرد

4 – رأی دادن در ترکیه، فقط یک حق نیست بلکه وظیفه ای قانونی است. هر شهروند ترک، یک شماره ملی اختصاصی دارد که با آن می تواند وارد صفحه دولت الکترونیک ( اِ – دِولِت) خود شود و تمام آنچه بین او و دولت می گذرد در این صفحه وجود دارد.

از چند روز پیش، در صفحه دولت الکترونیک هر کدام از شهروندان، بر اساس آدرس شان مشخص شده است که هر کدام شان باید در کدام صندوق رأی دهند.
با وجود اجباری بودن رأی دادن در ترکیه، مجازات خاصی برای عدم شرکت در انتخابات وجود ندارد.

60 میلیون و 697 هزار و 843 واجد شرایط رای دادن هستند.

5 – سه روز قبل از انتخابات، هوش مصنوعی اولین تاثیر گذاری جدی خود در یک انتخابات واقعی را نشان داد.
یکی از کاندیداهای ریاست جمهوری، “محرم اینجه” بود. او 5 سال قبل هم کاندیدا بود و حدود یک سوم آرا را به دست آورد ولی مقابل اردوغان شکست خورد.

اینجه، رئیس مرکز اندیشه های آتاترک بوده و سیاستمداری از جریان لائیک ترکیه به شمار می رود. از این رو، حضور او می توانست از آرای قلیچدار اوغلو بکاهد.
چند روز قبل، ناگهان فیلمی با محتوای مستهجن و جنسی از او منتشر شد و این سیاستمدار ترک را به شدت برافروخت. او گفت که 45 سال است که کار سیاسی می کند ولی به اندازه این 45 روز، تخریب نشده است.

فیلم البته واقعاً مربوط به او نبود بلکه به کمک هوش مصنوعی تهیه شده و در واقع دپ”دیپ فیک” بود.
دیپ فیک، به فیلم هایی گفته می شود که با ابزارهای هوش مصنوعی و دیگر روش های دیجیتالی ساخته می شود و چنان به واقعیت نزدیک است که تشخیص تقلبی بودنش برای غیر اهل فن، بسیار سخت است.

به هر روی، اینجه که زمانی دبیر شیمی بود، با دیدن این وضعیت غیر اخلاقی در عرصه سیاست، عطای انتخابات را به لقایش بخشید و کنار کشید.

این در حالی بود که برگه های رأی با تصاویر 4 کاندیدا چاپ شده بودند و امکان چاپ جدید وجود نداشت.

از این رو ،کمیسیون انتخابات اعلام کرد که انتخابات را با همین برگه ها برگزار می کند و آرای اینجه را هم می شمارد و اعلام می کند ولی اگر او حائز اکثریت شود، پست ریاست جمهوری را احزار نخواهد کرد.

6 – زلزله ترکیه برای اردوغان تبدیل به تیغ دو دم شده است. از طرفی منتقدانش دولت او را متهم به کم کاری در امداد رسانی به زلزله زدگان می کنند و از طرف دیگر، این گزاره مطرح می شود که اگر اردوغان کنار برود، کارهایی که برای بازسازی مناطق زلزله زده آغاز شده، با کندی مواجه خواهد شد. همچنین وعده اردوغان برای تحویل خانه های نو به زلزله زدگان در یک سال آتی، دچار ابهام خواهد شد.

در واقع، هر جناح، بخشی از ماجرای زلزله را پر رنگ کرده و در حال بهره برداری از آن است.

7 – ترکیه دارای سیستم حزبی واقعی است و در این دوره از انتخابات ریاست جمهوری و پارلمانی، 24 حزب از اسلامگرا و ملی گرا تا لائیک و کمونیست حضور دارند. این تعدد احزاب که آزادانه و البته گاه با تنش و درگیری با هم رقابت می کنند و هر کدام روزنامه و بعضاً حتی کانال تلویزیونی خود را دارند، فضای سیاسی و انتخاباتی ترکیه را گرم و پویا نگه می دارد.

گفتنی است نتایج اولیه آراء انتخابات ریاست جمهوری همین امشب اعلام خواهد شد.

۴ کاندیدای انتخابات ترکیه چه کسانی هستند؟