عوارض تزریقِ ماده حاجب قبل از امآرآی
ترکیب ماده حاجب با برخی مواد معدنی و مکمل‌ها که بیماران قبل از امآرآی استفاده کرده‌اند خطرناک است.
فلز سمی موجود در ترکیب ماده حاجبی که برای وضوح تصویربرداری امآرآی به بیماران تزریق می‌شود، ممکن است نسبت به آنچه پیش‌تر تصور می‌شد خطرات بیشتری داشته باشد؛ به‌ویژه برای افرادی که غذاها یا مکمل‌های حاوی اسید اگزالیک مصرف می‌کنند.
به گزارش ایندیپندنت به نقل از سای‌تک‌دیلی، گادولینیوم یک فلز کمیاب است که معمولا برای افزایش وضوح تصویر در اسکن امآرآی استفاده می‌شود. پژوهشگران دانشگاه نیومکزیکو کشف کرده‌اند که اسید اگزالیک‌ــ که در غذاهایی مانند اسفناج، مغزها و شکلات یافت می‌شود‌ــ در مواجهه با گادولینیوم می‌تواند به تشکیل نانوذرات سمی گادولینیوم در بدن منجر شود. این نانوذرات با بیماری‌های جدی و گاه مرگبار مانند فیبروز سیستمیک نفرروژنیک (nephrogenic systemic fibrosis) مرتبطند.
فیبروز سیستمیک نفرروژنیک یک بیماری نادر است که معمولا در افرادی که مشکلات کلیوی دارند و در معرض مقدار بالایی گادولینیوم قرار می‌گیرند، بروز می‌کند. این بیماری «فیبروز» یا همان بافت زخم در پوست و دیگر اندام‌ها ایجاد می‌کند و می‌تواند به محدودیت حرکت مفاصل و مشکلات جدی در اندام‌های داخلی منجر شود و در موارد شدید، کشنده است.
در مطالعه‌ای جدید که ۸ مارس در مجله تصویربرداری تشدید مغناطیسی (Magnetic Resonance Imaging) منتشر شد، تیمی به سرپرستی دکتر برنت واگنر، استاد پزشکی داخلی دانشگاه نیومکزیکو، بررسی کردند که این نانوذرات گادولینیوم چگونه در بدن شکل می‌گیرند. یافته‌های آن‌ها می‌تواند به توضیح چگونگی آثار منفی این فلز بر سلامتی، به‌ویژه در کلیه‌ها و دیگر اندام‌های داخلی کمک کند.
اثر مخرب مواجهه با گادولینیوم
دکتر برنت واگنر گفت: «بدترین بیماری ناشی از تزریق ماده حاجب مبتنی بر گادولینیوم که برای داشتن تصاویری واضح‌تر در اسکن امآرآی تزریق می‌شود، فیبروز سیستمیک نفرروژنیک است و برخی افراد پس از تزریق فقط یک دوز از این مواد جانشان را از دست داده‌اند.
در حالی که این مواد معمولا بی‌خطر تلقی می‌شوند، زیرا گادولینیوم محکم به مولکول‌های دیگر متصل و معمولا از بدن دفع می‌شود و بیشتر افراد هیچ عارضه‌ای ندارند. با این حال، مطالعات قبلی نشان داده‌اند که ذرات گادولینیوم می‌توانند سال‌ها در مغز، کلیه‌ها، خون و ادرار باقی بمانند.
اینکه چرا برخی افراد به این ماده واکنش نشان می‌دهند و برخی دیگر به‌راحتی آن را دفع می‌کنند، دانشمندان را سردرگم کرده است.
پژوهش‌ها نشان داده‌اند تقریبا نیمی از بیمارانی که تنها یک بار در معرض گادولینیوم قرار گرفتند، بیماری‌شان حاد شد. این نشان می‌دهد که چیزی در بدن این بیماران باعث تقویت و تشدید آثار منفی گادولینیوم می‌شود.
دکتر واگنر توضیح می‌دهد که «تشکیل نانوذرات» گادولینیوم می‌تواند علت این تشدید بیماری باشد، زیرا وقتی گادولینیوم به‌صورت نانوذره در بدن شکل می‌گیرد، بدن به‌طور طبیعی سیگنال‌هایی ارسال می‌کند تا با آن ذرات برخورد کند. این سیگنال‌ها باعث می‌شوند بدن به آن واکنش نشان دهد و به همین دلیل، بیماری تشدید می‌شود.
تیم واگنر در این مطالعه، بر اسید اگزالیک تمرکز کرد که در بسیاری از از غذاهای گیاهی از جمله اسفناج، ریواس و بیشتر مغزها و توت‌ها و شکلات یافت می‌شود. اسید اگزالیک توانایی پیوند با یون‌های فلزی را دارد. این فرایند می‌تواند به تشکیل سنگ کلیه منجر شود، چرا که اگزالات با کلسیم ترکیب می‌شود و به شکل کلسیم اگزالات در می‌آید که می‌تواند در کلیه‌ها تجمع یابد و سنگ کلیه درست کند. زمانی هم که افراد غذاها یا مکمل‌های حاوی ویتامین ث مصرف می‌کنند، اسید اگزالیک در بدن تشکیل می‌شود.
پژوهشگران در آزمایشگاه با افزودن اسید اگزالیک به محلول گادولینیوم، مشاهده کردند که این ترکیب باعث رسوب گادولینیوم از ماده حاجب و تشکیل نانوذرات می‌شود. این نانوذرات بعدا به سلول‌های اندام‌های مختلف وارد شدند.
واگنر در توضیح اینکه چرا برخی افراد پس از مواجهه با گادولینیوم با عوارض شدید مواجه می‌شوند اما دیگران هیچ مشکلی ندارند، می‌گوید که این تفاوت ممکن است به وضعیت سوخت‌و‌ساز بدن افراد بستگی داشته باشد؛ به‌ویژه اگر در بدنشان سطح بالای اسید اگزالیک موجود باشد یا مولکول‌هایشان به پیوند با گادولینیوم بیشتر تمایل داشته باشند؛ آنچه باعث تشکیل نانوذرات می‌شود و به مشکلات شدید می‌انجامد.
این تیم تحقیقاتی اکنون در حال تحقیق در مورد روش‌هایی برای شناسایی افرادی است که ممکن است بیشتر با خطر ناشی از ماده حاجب حاوی گادولینیوم مواجه شوند.
واگنر اشاره کرد که اگر او خود به تصویربرداری امآرآی با تزریق ماده حاجب نیاز داشته باشد، به دلیل واکنش‌پذیری فلز گادولینیوم، ویتامین ث مصرف نمی‌کند. او امیدوار است تحقیقات در این زمینه به توصیه‌هایی منتهی شود که به افراد در معرض خطر، کمک کند.
