تاثیر دروغ بر مغز و بدن

تاثیر دروغ بر مغز و بدن می تواند برای تان شگفت انگیز باشد چرا که کمتر در این باره گفتگو شده است. اگر فکر می‌کنی دروغ گفتن فقط یک مسئله اخلاقی است، دوباره فکر کن!

به گزارش خبرنامه، حقیقت این است که دروغ گفتن، یک نبرد تمام‌عیار درون بدن و مغز به راه می‌اندازد. واکنش بدن ما به دروغ، بسیار واقعی و گاهی حتی دردناک است — نه فقط برای وجدان، بلکه برای سلامت روان و جسم ما.

در این مقاله، با نگاهی علمی و روان‌شناختی بررسی می‌کنیم که مغز هنگام دروغ‌ گفتن چه می‌کشد، چرا بعضی‌ها بدون هیچ عذاب وجدانی دروغ می‌گویند، و اینکه این رفتار در درازمدت چه بلایی سر بدن و ذهن ما می‌آورد.

یک نمونه سینمایی جالب از تاثیر دروغ بر مغز و بدن

در فیلم جنایی و محبوب چاقوکشی (Knives Out)، پرستار جوانی به نام «مارتا کابررا» دچار یک وضعیت عجیب است: فقط فکر دروغ گفتن کافی‌ست تا دچار تهوع و استفراغ شود. این ویژگی او را به دروغ‌سنج انسانی تبدیل کرده و برای کارآگاه داستان، یک موهبت است.

شاید این ویژگی در نگاه اول فقط یک ابزار دراماتیک برای جذاب‌ کردن داستان به‌نظر برسد، اما آیا ممکن است چنین واکنشی واقعاً ریشه‌ای در بیولوژی ما داشته باشد؟

چرا اصلاً دروغ می‌گوییم؟

پیش از پرداختن به تاثیر دروغ بر مغز و بدن، بیایید صادق باشیم: ما همه گاهی دروغ می‌گوییم — و بیشتر از آنچه تصور می‌کنیم.

طبق مطالعه‌ای از دانشگاه ماساچوست در سال ۲۰۰۲، بیش از ۶۰ درصد افراد در هر مکالمه ۱۰ دقیقه‌ای، دست‌کم یک دروغ می‌گویند! اغلب حتی خودشان متوجه این موضوع نمی‌شوند. این آمار نشان می‌دهد که دروغ‌ گفتن، بخشی جدایی‌ناپذیر از تعاملات انسانی است.

جالب است بدانید که حتی حیوانات دیگر — مثل برخی گونه‌های میمون — نیز رفتارهای فریب‌کارانه از خود نشان می‌دهند. کودکان نیز معمولاً بین دو تا پنج‌ سالگی شروع به یادگیری دروغ‌ گفتن می‌کنند، و برخی روان‌شناسان این توانایی را یک نقطه عطف در رشد شناختی کودک می‌دانند.

اما فارغ از تاثیر دروغ بر مغز و بدن همه دروغ‌ها یکسان نیستند…

دروغ‌ها انواع مختلفی دارند. برخی بی‌خطر و حتی مهربانانه‌اند، مثل:

«وای، اصلاً معلوم نیست کلاه‌گیس گذاشتی!»

«نه بابا، مرغ خشک نشده نبود، خیلی هم خوشمزه بود!»

اما برخی دیگر مخربند و زندگی‌ها را ویران می‌کنند:

مثلاً تهمت زدن به کسی، دروغ به سرمایه‌گذارها، یا پنهان کردن خیانت. دروغ‌های شوم می‌توانند استرس عمیق ایجاد کنند و اثرات فیزیکی و روانی جدی بر بدن بگذارند.

بدن هنگام دروغ گفتن چه واکنشی نشان می‌دهد؟

دروغ گفتن برخلاف ساختار طبیعی مغز ماست و بنابراین مطالعه تاثیر دروغ بر مغز و بدن خالی از لطف نیست. وقتی تصمیم به فریب می‌گیریم، مغز وارد فاز بحرانی می‌شود:

ضربان قلب افزایش پیدا می‌کند

تنفس سریع‌تر می‌شود

دست‌ها عرق می‌کنند

دهان خشک می‌شود

صدا می‌لرزد

این علائم همان چیزهایی هستند که در آزمایش «دروغ‌سنج» (پلی‌گراف) اندازه‌گیری می‌شوند. البته، پلی‌گراف ابزار دقیقی نیست؛ چون افراد می‌توانند با تمرین بر اضطراب خود غلبه کنند، یا حتی افراد بی‌گناه به‌دلیل اضطراب دچار واکنش اشتباه شوند.

نگاهی به مغز هنگام دروغ گفتن

مطالعات تصویربرداری مغزی (مثل fMRI) نشان داده‌اند که هنگام دروغ‌ گفتن، ناحیه‌ای از مغز به نام سیستم لیمبیک فعال می‌شود — همان بخشی که مسئول پاسخ «جنگ یا گریز» در شرایط اضطرابی است.

وقتی انسان راست می‌گوید، این ناحیه تقریباً آرام است. اما دروغ گفتن باعث ایجاد انفجار فعالیت عصبی در این قسمت می‌شود، مثل یک آتش‌بازی واقعی درون مغز!

چرا بعضی‌ها راحت دروغ می‌گویند؟

همه‌ی انسان‌ها هنگام دروغ گفتن دچار اضطراب و فشار روانی نمی‌شوند. در برخی افراد — به‌ویژه کسانی که اختلالات شخصیتی مانند روان‌پریشی اجتماعی (سایکوپاتی) دارند — بخش‌هایی از مغز که با همدلی و احساس گناه مرتبط است، فعالیت ضعیف‌تری نشان می‌دهد.

چنین افرادی ممکن است دروغ بگویند بدون اینکه علائم فیزیکی معمول دروغ‌گویی را تجربه کنند. به همین دلیل است که برخی دروغگوها در آزمایش پلی‌گراف موفق می‌شوند.

آیا دروغ گفتن واقعاً می‌تواند باعث حالت تهوع شود؟

برگردیم به «مارتا» در فیلم چاقوکشی. آیا ممکن است کسی از دروغ گفتن حالش واقعاً بد شود؟

دو متخصص گوارش، «کارا گروس مارگولیس» و «دیوید ای. جانسون»، تأکید کرده‌اند که تاکنون بیماری با استفراغ مزمن ناشی از دروغ‌ گفتن ندیده‌اند. اما هر دو بر وجود چیزی به نام محور روده–مغز تأکید می‌کنند.

این محور یک شبکه عصبی بین دستگاه گوارش و مغز است که توضیح می‌دهد چرا هنگام اضطراب، دل‌درد یا حالت تهوع می‌گیریم. دروغ گفتن می‌تواند اضطراب شدید ایجاد کند و در افراد خاصی منجر به تهوع یا حتی استفراغ شود.

اثرات بلندمدت دروغ‌ گفتن بر سلامت بدن

تاثیر دروغ بر مغز و بدن کاملا جدی است! علاوه بر استرس و فشارهای لحظه‌ای، دروغ گفتن مداوم می‌تواند سلامت عمومی ما را در درازمدت تهدید کند.

یک مقاله علمی در سال ۲۰۱۵ نشان داد که دروغ‌گویی مزمن با افزایش موارد زیر مرتبط است:

فشار خون بالا

ضربان قلب بالا

افزایش هورمون‌های استرس

تنگ شدن عروق خونی

با این حال، تحقیقات دیگری نیز وجود دارد که نشان می‌دهد اگر انسان زیاد دروغ بگوید، ممکن است کم‌کم به آن عادت کند — و واکنش‌های اضطرابی کمتری از خود نشان دهد. در واقع، مغز می‌تواند خودش را به تدریج نسبت به استرس دروغ، بی‌حس کند.

کلام پایانی

تاثیر دروغ بر مغز و بدن را دیدیم. بد نیست بدانید که دروغ گفتن فقط کلمات نیست؛ تصمیمی است که مغز، قلب و بدن را به چالش می‌کشد. گاهی آن‌قدر این چالش شدید است که بدن ما فریاد می‌زند: از عرق کردن و لرزش صدا گرفته تا دل‌درد و بالا آوردن.

البته همه دروغ‌ها یک‌جور نیستند، و همه‌ی آدم‌ها هم یکسان دروغ نمی‌گویند. اما واقعیت این است که مغز انسان برای گفتن حقیقت طراحی شده، نه برای فریب. و هر بار که این طراحی را نادیده می‌گیریم، باید بهایش را در جایی از جسم یا روان خود بپردازیم.