افزایش خطر فرونشست زمین در دشت قونیه

دشت قونیه، یکی از قطب‌های اصلی تولید غلات ترکیه، پس از گذراندن یکی از خشک‌ترین زمستان‌های سال‌های اخیر و آغاز بارش‌های سنگین بهاری، با افزایش خطر وقوع فرونشست زمین یا «ابروک» روبه‌رو شده است. کارشناسان هشدار می‌دهند که شرایط کنونی، زمینه‌ساز افزایش تعداد این پدیده زمین‌شناختی در منطقه خواهد بود.

به گزارش عصرترکیه به نقل از آناتولی، تنها از ماه مه سال گذشته تاکنون، در استان‌های مختلف ترکیه ۲۰ مورد ابروک جدید ثبت شده که از این میان، ۱۲ مورد در قونیه، ۳ مورد در قرامان، ۲ مورد در آکسارای و هر کدام یک مورد در استان‌های آفیون‌کاراحیصار، سیواس و اسکی‌شهیر رخ داده‌اند. تاکنون، ۶۴۲ مورد ابروک تنها در استان قونیه در سامانه مدیریت بحران ترکیه (AFAD) به ثبت رسیده است. ابروک‌ها همچنین در استان‌های سیواس، اسکی‌شهیر، نیغده، نوشهیر، چوروم، چانقری، شانلی‌اورفا، باتمان، سعرد، بیتلیس و آنکارا نیز مشاهده شده‌اند.

پروفسور دکتر فتح الله آرک، مدیر مرکز تحقیقاتی ابروک در دانشگاه فنی قونیه، با اشاره به روند فزاینده این پدیده گفت: «بیشتر ابروک‌ها در دوره‌های کنونی و به‌ویژه پس از آبیاری‌های سنگین شکل می‌گیرند. زمستان امسال بسیار خشک بود، اما بارش‌های بهاری تقریباً دو برابر سال گذشته بوده و همین موضوع باعث سنگین‌تر شدن خاک شده است. اگر در زیرزمین ساختاری آماده فروریزش وجود داشته باشد، این وضعیت می‌تواند عامل تسریع آن باشد.»

به گفته آرک، بخش قابل‌توجهی از ابروک‌های قونیه ناشی از فروریزش لایه‌های سطحی زمین است. او افزود: «در لایه‌های سنگی زیرین همچنان فرسایش و ایجاد فضاهای خالی ادامه دارد. به‌دلیل فروریزش در لایه‌های فوقانی، این حفره‌ها اغلب کم‌عمق‌تر و سطحی‌تر شده‌اند.»

از جمله نمونه‌های چشمگیر این پدیده، ابروک «یاری‌اوغلو» است که در سال ۲۰۰۹ در یک زمین کشاورزی در نزدیکی جاده کاراپینار-قونیه شکل گرفت. این فرونشست عظیم که در میان زمین‌های دارای فعالیت آبیاری شدید قرار دارد، هرساله با گسترش کناره‌های خود بزرگ‌تر می‌شود. قطر این ابروک از ۵۵ متر در زمان نخستین تشکیل، اکنون به حدود ۶۴ متر رسیده است. عمق آن نیز از ۸۰ متر به ۵۷ متر کاهش یافته است. به گفته آرک، در آغاز، این ابروک به‌دلیل بالا آمدن آب‌های زیرزمینی، ظاهری آبدار داشت اما در گذر زمان خشک شد.

کارشناسان هشدار می‌دهند که ادامه خشکسالی، تغییرات اقلیمی و بهره‌برداری بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی، به‌ویژه در مناطق کشاورزی، خطر فرونشست زمین را در مناطق مختلف ترکیه به‌شدت افزایش داده و نیازمند مداخلات علمی و برنامه‌ریزی دقیق است.