تبخال لب تا چه زمانی واگیر دارد؟

تبخال لب یکی از شایع‌ترین عفونت‌های ویروسی پوست و مخاط دهان است که معمولاً توسط ویروس هرپس سیمپلکس نوع 1 (HSV-1) ایجاد می‌شود.

به گزارش خبرنامه، یکی از مهم‌ترین پرسش‌هایی که در زمان بروز تبخال برای بیماران پیش می‌آید این است: تا چند روز تبخال واگیردار است؟ در این مقاله، به طور کامل و علمی به این سؤال پاسخ می‌دهیم و راهکارهایی برای پیشگیری از انتقال آن ارائه می‌کنیم.

ویروس عامل تبخال چیست؟

ویروس هرپس سیمپلکس (HSV-1) پس از ورود به بدن، در عصب‌های حسی اطراف دهان پنهان می‌شود و ممکن است در اثر عوامل مختلف مانند استرس، سرما، تب، یا ضعف سیستم ایمنی دوباره فعال شود و تبخال را ایجاد کند. این ویروس مادام‌العمر در بدن باقی می‌ماند و در دوره‌هایی فعال می‌شود.

مراحل تبخال و زمان سرایت آن

تبخال معمولاً در پنج مرحله شکل می‌گیرد که هر مرحله سطح واگیرداری متفاوتی دارد:

1. مرحله پیش‌درمانی (روز ۱ تا ۲)

فرد احساس سوزش، خارش یا گزگز در اطراف لب دارد. در این مرحله هنوز تاولی شکل نگرفته اما ویروس فعال است و امکان انتقال وجود دارد، هرچند کمتر از مراحل بعدی.

2. مرحله تاولی (روز ۲ تا ۴)

تاول‌های کوچک و پر از مایع ظاهر می‌شوند. این مرحله بالاترین میزان سرایت را دارد، زیرا مایع درون تاول حاوی ویروس فراوانی است. تماس مستقیم با تاول یا مایع آن می‌تواند به‌راحتی باعث انتقال به دیگران شود.

3. مرحله ترکیدن تاول و زخم باز (روز ۴ تا ۵)

تاول‌ها ترکیده و زخم‌های باز ایجاد می‌شوند. در این مرحله نیز ویروس بسیار فعال و واگیردار است. خطر انتقال در این مرحله بسیار بالا است.

4. مرحله خشک شدن و دلمه بستن (روز ۵ تا ۸)

زخم‌ها خشک شده و پوسته‌ای روی آن‌ها تشکیل می‌شود. اگرچه خطر انتقال کاهش می‌یابد، اما همچنان امکان سرایت از طریق پوسته‌ها یا ترشحات وجود دارد.

5. مرحله بهبودی کامل (روز ۹ تا ۱۲)

زخم‌ها به‌طور کامل ترمیم می‌شوند. پس از بهبودی کامل و ناپدید شدن تمام علائم ظاهری، تبخال دیگر واگیردار نیست.

به طور کلی، تبخال لب از ۱ تا حدود ۹ روز پس از بروز اولین علائم واگیردار است، اما بیشترین میزان سرایت بین روز ۲ تا ۵، یعنی هنگام وجود تاول و زخم باز است.

راه‌های انتقال تبخال در دوران واگیرداری

تبخال لب می‌تواند از راه‌های زیر منتقل شود:

بوسیدن افراد دیگر (به‌ویژه کودکان، نوزادان و سالمندان)
استفاده مشترک از ظروف غذا، لیوان، مسواک، حوله یا رژ لب
تماس مستقیم با تاول یا مایع درون آن
رابطه دهانی (oral sex) که می‌تواند ویروس را به اندام تناسلی منتقل کند

چه کسانی بیشتر در معرض خطر انتقال هستند؟

نوزادان و کودکان
افرادی با سیستم ایمنی ضعیف (مانند بیماران سرطانی یا مبتلایان به HIV)
زنان باردار
سالمندان
کسانی که دچار زخم یا بریدگی در پوست یا دهان هستند

راه‌های پیشگیری از انتقال تبخال در دوره واگیرداری

برای جلوگیری از انتقال تبخال به دیگران در دوره واگیر، به این نکات توجه کنید:

از بوسیدن دیگران به‌ویژه نوزادان و سالمندان خودداری کنید.
ظروف و وسایل شخصی را جدا کنید تا دیگران از آن‌ها استفاده نکنند.
هنگام حضور در اجتماع، از ماسک استفاده کنید یا تبخال را با پوشش تمیز بپوشانید.
دست‌ها را مرتب بشویید، مخصوصاً بعد از تماس با ناحیه تبخال.
از دستکاری یا خراشیدن تاول‌ها خودداری کنید.

در صورت امکان، از داروهای ضدویروسی موضعی یا خوراکی تجویز پزشک استفاده کنید تا زمان واگیری کوتاه‌تر شود.

آیا تبخال می‌تواند بدون علامت نیز منتقل شود؟

بله. حتی زمانی که تبخال روی لب ظاهر نشده، ویروس ممکن است در بزاق یا سطح پوست فعال باشد. این حالت به‌ویژه در افرادی که به دفعات زیاد دچار تبخال می‌شوند، دیده می‌شود. به این حالت، انتقال بدون علامت (asymptomatic shedding) گفته می‌شود.

مدت باقی ماندن ویروس در بدن

ویروس هرپس پس از اولین ابتلا برای همیشه در بدن باقی می‌ماند، اما اغلب اوقات در حالت غیرفعال قرار دارد. با این حال، در اثر تحریکاتی مانند استرس، بیماری، آفتاب‌سوختگی یا کم‌خوابی ممکن است مجدداً فعال شود.

نتیجه‌گیری

تبخال لب یک بیماری ویروسی شایع اما آزاردهنده است که در صورت عدم رعایت نکات بهداشتی، می‌تواند به دیگران منتقل شود. این بیماری از اولین نشانه‌های خارش و سوزش تا حدود ۹ روز پس از بروز تاول‌ها واگیردار است و در این مدت باید تماس مستقیم با دیگران و وسایل شخصی را محدود کرد. با رعایت نکات ساده‌ای مانند شستن دست‌ها، استفاده از داروهای ضدویروسی و پرهیز از بوسیدن دیگران، می‌توان به‌راحتی از سرایت آن جلوگیری کرد.