آیا انسان می تواند هوای مریخ را تنفس کند؟

فرض کنید روی سیاره مریخ فرود آمده‌اید. برای زنده ماندن به چه چیزی نیاز دارید؟ قبل از هرچیز به آب، غذا، سرپناه و البته اکسیژن.

در سیاره زمین، اکسیژن در هوا وجود دارد و گیاهان و برخی از انواع باکتری‌ها نیز آن را برای ما فراهم می‌کنند.

اما اکسیژن تنها گاز موجود در جو زمین نیست؛ حتی فراوان‌ترین گاز سیاره ما هم نیست. در واقع تنها ۲۱ درصد هوای ما از اکسیژن تشکیل شده و بخش قابل توجه آن را (حدود ۷۸ درصد) نیتروژن تشکیل می‌دهد.

حال اگر بخش زیاد هوا را نیتروژن تشکیل داده، چرا ما اکسیژن تنفس می‌کنیم؟ پاسخ این است که وقتی نفس می‌کشیم، همه چیز‌هایی را که در هوا وجود دارد را وارد بدنمان می‌کنیم. اما بدن ما فقط از اکسیژن استفاده می‌کند و با عمل بازدم، بقیه گاز‌ها را دوباره بیرون می‌ریزد.

هوای مریخ

جو مریخ نازک است و حجم آن تنها ۱٪ از جو زمین است. به بیان دیگر در مریخ ۹۹ درصد هوای کمتری نسبت به زمین وجود دارد.

یک دلیل وجود چنین جو نازکی، این است که اندازه سیاره مریخ تقریباً نصف اندازه زمین است و نیروی گرانش آن نیز به اندازه کافی قوی نیست که از خروج گاز‌های جوی به داخل فضا جلوگیری کند.

فراوان‌ترین گاز موجود در جو مریخ یا به عبارت دیگر ۹۶ درصد هوای آن، گاز دی اکسید کربن است.

این در حالی است که برای ساکنان کره زمین، دی اکسید کربن یک گاز سمی محسوب می‌شود و به همین دلیل نیز بسیار کمتر از ۱٪ از جو سیاره ما را این گاز تشکیل می‌دهد.

مریخ تقریباً هیچ اکسیژنی ندارد و درواقع تنها «یک دهم درصد» هوای این سیاره از اکسیژن تشکیل شده که برای زنده ماندن انسان کافی نیست.

به همین دلیل اگر بدون استفاده از تجهیزات لباس فضانوردی که اکسیژن مورد نیاز ما را تامین می‌کند، سعی کنید در جو مریخ نفس بکشید بلافاصله می‌میرید.

زندگی بدون اکسیژن

تاکنون محققان هیچ مدرکی دال بر وجود حیات در مریخ پیدا نکرده‌اند. اما جستجو‌ها تازه شروع شده است و ربات‌های کاوشگر هنوز توانسته‌اند سطح مریخ را خراشی بدهند، آن هم به سختی.

در مریخ نه‌تن‌ها اکسیژن کافی برای ادامه حیات وجود ندارد بلکه آب مایع بسیار کمی نیز در سطح آن پیدا شده است. دمای هوای مریخ نیز بسیار سرد است و در شب به بیش از «من‌های ۷۳ درجه سانتیگراد» می‌رسد.

با این وجود برخی از موجودات سیاره ما می‌توانند در مریخ زنده بمانند؛ بویژه موجوداتی که در میان یخ‌های قطب جنوب، در کف اقیانوس و فرسنگ‌ها زیر پوسته زمین یافت شده‌اند. در این مکان‌ها نیز دما بسیار گرم یا بسیار سرد است، تقریباً آبی وجود ندارد و اکسیژن کمی یافت می‌شود.

به همین دلیل گمان می‌رود حتی اگر اکنون زندگی در مریخ وجود ندارد، ممکن است میلیارد‌ها سال پیش وجود داشته است، یعنی زمانی که جو غلیظتر، اکسیژن بیشتر، دما گرمتر و مقدار آب مایع روی سطح مریخ بیشتر بوده است.

یکی از اهداف ماموریت مریخ‌نورد «استقامت» ناسا از کاوش در مریخ نیز همین است؛ یعنی جستجوی نشانه‌هایی از حیات در مریخ باستان. به همین دلیل نیز این کاوشگر در صخره‌های مریخ به دنبال فسیل‌های موجوداتی است که احتمالا زمانی در آنجا زندگی می‌کردند و احتمالا یک حیات بدوی داشتند مانند میکروب‌ها.

تولید اکسیژن در مریخ

یکی از هفت ابزار مفید کاوشگر «استقامت»، دستگاهی به نام MOXIE است که می‌تواند دی اکسید کربن جو مریخ را به اکسیژن تبدیل کند.

اگر این دستگاه به روشی که دانشمندان امیدوارند کار کند، فضانوردانی که در آینده روی مریخ فرود می‌آیند نه‌تن‌ها می‌توانند اکسیژن خود را تولید کنند، بلکه می‌توانند از آن به عنوان یکی از مواد ترکیبی در سوخت موشک برای بازگشت به زمین نیز استفاده کنند.

انسان هرچه بیشتر بتواند در مریخ اکسیژن بسازد، کمتر نیاز پیدا می‌کند که اکسیژن مورد نیاز خود را از زمین به مریخ ببرد و به این ترتیب سفر فضانوردان به مریخ آسانتر می‌شود.

ناسا همچنان در حال کار روی فناوری‌های جدید برای فرستادن انسان به مریخ است و ممکن است این رویا در دهه آینده، شاید در اواخر دهه ۲۰۳۰ میلادی عملی شود.