ایران در زمان یوسف پیامبر چگونه بود؟

شاید خواندن تاریخ از زاویه‌ای دیگر، ما را بهتر با درک مطالبی که قبلا در کتاب‌های درسی خوانده ایم، آشنا کند. آیا میدانید حکومت ایران در زمان حضرت یوسف (علیه السلام) چه کسانی بودند؟

با تماشای فیلم و سریال‌های تاریخی سوالاتی در ذهن بینندگان شکل میگیرد که نیاز به کنکاش در دل تاریخ دارد تا پاسخ آن‌ها به دست بیاید. یکی از سریال‌های خوبی که در ایران ساخته شده است سریال یوسف پیامبر (علیه السلام) است.

حضرت یوسف (علیه السلام) به اذن الهی از قعر چاه به مقام عزیز مصر رسید. یکی از سوالات رایجی که درباره این برهه تاریخ پرسیده می‌شود این است که ایران در زمان حضرت یوسف (علیه السلام) چگونه بود؟ پادشاه ایران که بود؟ و حکومت ایران به لحاظ سیاسی در چه برهه‌ای بوده است.

حاکم ایران در زمان حضرت یوسف (علیه السلام) که بود؟

حضرت یوسف (علیه السلام) در سال ۳۵۵۶ پس از هبوط حضرت آدم متولد شد، در سال ۳۵۷۰ به چاه انداخته شد، در سال ۳۵۷۹ زندانی شد، در سال ۳۵۸۶ از زندان آزاد شد، در سال ۳۵۸۷ عزیز مصر شد و درسال ۳۶۶۶ وفات یافت.

کوروش در سال ۳۶۶۸ به تخت پادشاهی نشست. بر این اساس پادشاهان ماد در زمان آن حضرت در ایران حکومت می‌کردند، ولی دقیقا نمی‌دانیم کدامیک درست همزمان بودند.

کوروش کبیر در تاریخ ایران کیست؟

این را در نظر داشته باشیم که کورش نام چند نفر از رجال ایران است. اولین کورش؛ پسر کمبوجیه و این کمبوجیه پسر کسی به نام چیش پش است. این کورش پسری به نام چیش پش داشت. از این چیش پش پسری به نام کورش متولد شد و از این کورش پسری به نام کمبوجیه به دنیا آمد. از این کمبوجیه پسری به نام کورش پیدا شد و این کورش همان کورش معروف است.

این کورش را کورش بزرگ می‌نامند و همین کورش هم پسرش را کمبوجیه نامگذاری کرد. کورش بزرگ در اکباتان متولد و در همانجا بزرگ شد. اکباتان را هگمتانه می‌نامیدند و اکنون همدان نامیده می‌شود. اولین پایتخت پادشاهان ماد اکباتان بود و وقتی که کورش بزرگ بر سر کار آمد و دولت ماد را از بین برد پاسارگاد را پایتخت خود کرد. پاسارگاد اولین پایتخت دولت پارس شد و قبر کورش در همین پاسارگاد است.

شکست ماد‌ها از کوروش

کوروش بزرگ از چهره‌های بزرگ و کم نظیر تاریخ ایران و بنیان گذار بزرگترین امپراطوری و نیروی سیاسی در جهان باستان محسوب شده و نخستین شاهنشاهی شکوهمند تاریخ را در حدود ۶ سده پیش از میلاد مسیح با یکپارچه نمودن دو قوم ماد و پارس بنیان نهاد؛ امپراطوری که در ادامه وسعتی شگفت انگیز پیدا نمود و از هند تا دریای مدیترانه را در بر گرفت و به مدت بیش از دو سده (تا زمان سیطره یافتن اسکندر مقدونی)، به حیات خود در دنیای باستان ادامه داد. (کوروش کبیر هنر رهبری و جنگ، ص ۱۴).

ماد‌ها که بودند؟

ماد‌ها چادرنشینانی بودند که در هزاره دوم قبل از میلاد از مرز‌های شمال شرقی و شمال غربی به سرزمین ایران وارد شدند. در اواخر قرن ۸ قبل ازمیلاد بود که ماد‌ها در نواحی غربی ایران متحد شدند تا در مقابل حمله آشوریان مقابله کنند. آن‌ها در جنگ‌هایی ۱۰۰ ساله با آشوریان سرانجام موفق شدند آن‌ها را شکست دهند و دولتی را ایجاد کنند که مدت‌ها پادشاهی کرد، اما سرانجام از کوروش بزرگ شکست خورد.

پادشاهان ماد‌ها چه کسانی بودند؟

دانستیم ایران در زمان حضرت یوسف (علیه السلام) چگونه بود. به گفته هرودوت، تاریخدان یونانی، سلسله ماد‌ها که به مدت ۱۵۰ سال پادشاهی کردند در مجموع ۴ پادشاه داشت:

دیاکو: بنیانگذار حکومت ماد‌ها بود که هگمتانه را به عنوان پایتخت خود برگزید.

فرورتیش: دومین پادشاه ماد که به مدت ۲۲ سال حکومت کرد و با آنکه سرنوشت اسارت پدرش را دیده بود، اما راه او را ادامه داد و با آشوریان جنگید، اما شکست خورد. او قبایل ماد‌ها را متحد و از آن‌ها کشوری مستقل ساخت.

هووخشتره: سومین و قدرتمندترین پادشاه ماد و اولین پادشاه در دوران باستان است، پادشاهی که ۴۰ سال حکومت کرد، یک سلطنت سراسری را در ایران به وجود آورد و ایران را به یک قدرت مهم جهانی رساند به طوری که می‌توانیم او را بنیانگذار واقعی دولت ماد و معمار امپراتوری ایرانیان باستان بنامیم.

ایشتوویگو: آخرین پادشاه ماد که از سال ۵۸۵ تا ۵۵۰ قبل از میلاد فرمانروایی کرد. پس از سقوط هگمتانه استقلال ماد از بین رفت.

جنگ آشور و ماد

با اینکه در قرن ۸ قبل از میلاد آشوریان حملات زیادی را به ماد‌ها ترتیب دادند، اما نتوانستند قدرت آن‌ها از بین ببرند و بیشتر آن حملات جنبه غارتگرانه داشت. در واقع ساخت دژ‌های مستحکم و دیوارکشی‌های مختلف مانع از تسلط دشمن به آن‌ها می‌شد.

تمدن ماد‌ها

تمدن ماد در زیر بنای مدنیت نقش پر رنگی را ایفا کرده است. اینکه پارسی ها، به جای لوح گلی از کاغذ پوستی و قلم برای نوشتن استفاده می‌کردند و در ساختن ساختمان‌ها ستون‌های فراوان به کار می‌بردند همه این‌ها را مدیون ماد‌ها بودند. بسیاری از قوانین اخلاقی پارسی‌ها و مذهبشان هم تقلیدی از ماد‌ها بود. از نظر معماری هم این معماری دوره ماد‌ها بود که بعد‌ها زمینه ساز ساخت بنا‌های درخشانی مثل تخت جمشید شد.

هگمتانه

هگمتانه پایتخت پادشاهی ماد و پایتخت تابستانی هخامنشیان بود. به گفته هردوت، دیاکو در اواخر قرن ۸ قبل از میلاد هگمتانه را به عنوان پایتخت ماد‌ها انتخاب کرد. هرودوت در این شهر مجتمع شاهانه شامل قصر، خزانه‌داری و اقامت‌گاه نظامی را توصیف می‌کند که بر روی تپه‌ای ساخته شده بودند. به گفته او این مجتمع با هفت دیوار متحدالمرکز که هر دیوار داخلی از دیوار بیرونی بلندتر بود درست شده بود.

زادگاه ماد‌ها در ایران

ماد‌ها در پایان سده هشتم و آغاز سده هفتم قبل از میلاد در نواحی غرب ایران حکومت می‌کردند. این سلسله اولین حکومتی است که به شیوه پادشاهی و از نژاد آریایی‌ها بودند.

علیرضا مرادی بیستونی – معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان کرمانشاه در گفتگو با ایسنا، در این باره گفت: نخستین اشاره به قوم ماد‌ها در کتیبه‌ای به تاریخ ۸۳۷ قبل از میلاد است که در آن سرزمین ماد‌ها را کوه‌های کردستان و کرمانشاهان دانسته اند.

وی افزود: این قوم که از نژاد آریایی است، پس از آنکه نتوانست بر دولت مقتدر آرارات پیروز شود، سرزمین‌های امروزی آذربایجان – کردستان و کرمانشاهان و… را اشغال کرد. این پیروزی‌ها ممالک مجاور را نگران کرد، پس دولت آشور به ماد حمله کرد و قوم ماد پس از پذیرفتن خسارت‌های سنگین در سال ۸۳۸ قبل از میلاد تابعیت دولت آشور را پذیرفت.

این باستان شناس کرمانشاهی اظهارکرد: کرمانشاه در زمان ماد‌ها یکی از ایالت‌های غربی آن دولت بود و در زمان کیاکسار جزء ساترپ نشین (استانداری) دهم بود که به بیت هامبان از آن یاد شده است.

مرادی بیستونی تصریح کرد: در سال ۵۵۰ قبل از میلاد حکومت ماد‌ها به دست کورش پادشاه ممالک پارس پس از ۱۵۸ سال خاتمه یافت و ماد و پارسوا یکپارچه شد. همچنین در سال‌های بین ۷۲۷ – ۷۱۵ قبل از میلاد یکی از سران ماد به نام دیائوکو به مخالفت با سارگن به آشور لشکر کشید و، چون قوای سارگن بیشتر بود شکست خورد.

آثار به جا مانده از ماد‌ها

معاون میراث فرهنگی استان کرمانشاه با اشاره به آثار به جای مانده از دوران ماد‌ها در استان کرمانشاه، گفت: گوردخمه‌ها یکی از اصلی‌ترین آثار به جای مانده از دوران ماد‌ها در استان کرمانشاه است.

وی در مورد گوردخمه‌های مادی، افزود: شیوه تدفین مردگان در ایران باستان متفاوت بوده است و با توجه به باور‌های دینی مردم در هر عصر و زمانی به گونه‌ای خاص صورت می‌گرفته است، گاهی جسد شخص مرده را در نزدیکی محل سکونت او مثلا کف غار یا در کف منزل وی دفن می‌کردند و گاهی در صخره‌ها قرار می‌دادند.

در برهه‌ای آن‌را در زمین دفن می‌کردند و در دورانی هم از تابوت اعم از سنگی یا سفالین یا خمره‌های بزرگ استفاده می‌شد. مرادی بیستونی خاطرنشان کرد: گوردخمه به آرامگاه‌های سنتی گفته می‌شود که از سنگ و در دل کوه تراشیده می‌شود.

این باستان‌شناس کرمانشاهی درباره گوردخمه‌های مادی در استان کرمانشاه همچنین اظهار کرد: گوردخمه بیستون در شهر بیستون و در محوطه آثار باستانی و بالاتر از مجسمه هرکول قرار دارد. این گوردخمه با عمق ۵۷ سانتی متر و اندازه دهانه پائین آن ۱۰۰ سانتیمتر و دهانه بالایی آن ۸۵ سانتیمتر و گودی کف آن ۱۰ سانتی متر است و ارتفاع بلندترین نقطه سقف آن ۷۵ سانتی متر است. این گوردخمه از کوچک‌ترین گوردخمه‌های استان به شمار می‌رود که دهانه این گوردخمه به طرف شرق است.

وی ادامه داد: همچنین گوردخمه دیره (شلین) یکی دیگر از آثار دوران ماد‌ها در دیار سنگ و آب است که در کنار جاده سرپل ذهاب به طرف گیلانغرب و در منطقه دیره قرار دارد.

مرادی بیستونی تصریح کرد: از مشخصات گوردخمه دیره این است که طول آن ۶.۵۰ متر و عمق ۳.۲۰ متر و ارتفاع ۲.۱۵ متر است. این دخمه بزرگ و در عین حال بسیار ساده تراشیده شده است و دهانه این دخمه به سمت شمال است.

این باستان شناس کرمانشاهی گوردخمه‌های دربند صحنه، نیایشگاه‌های مادی واقع در محوطه تاریخی بیستون و سنگ مذبح روانسر را از دیگر آثار دوران ماد‌ها در استان کرمانشاه دانست.