رای دادگاه لاهه: جمهوری آذربایجان باید گذرگاه لاچین را باز بگذارد

دیوان بین المللی دادگستری (ICJ) حکم به باز کردن گذرگاه لاچین در منطقه قره باغ کوهستانی داد.

حکم دیوان بین المللی دادگستری (دادگاه لاهه) دیروز (چهارشنبه) صادر شده که بر اساس شکایت ارمنستان از جمهوری آذربایجان مبنی بر بستن گذرگاه لاچین حکم داده که دولت جمهوری آذربایجان باید تردد آزاد در طول گذرگاه لاچین را تضمین کند.

این گذرگاه، ارمنستان را به منطقه قره باغ کوهستانی متصل می کند و دولت ایروان می گوید کریدور لاچین از 12 دسامبر سال گذشته میلادی بسته شده و دولت باکو با این اقدام منطقه “آرتساخ” (قره باغ) را در محاصره قرار داده است. این گذرگاه تنها مسیر اتصال ارامنه قره باغ به ارمنستان است و از 70 روز پیش توسط فعالان آذربایجانی تحت حمایت دولت آنها مسدود شده است.

دولت ارمنستان پس از بسته شدن گذرگاه لاچین به دادگاه لاهه شکایت کرد.

دادگاه لاهه نیز دیروز در حکم نهایی خود با تایید بسته بودن گذرگاه لاچین، در حکم خود اعلام کرد که آذربایجان باید تمام اقداماتی را که در اختیار دارد برای اطمینان از حرکت بدون مانع افراد، وسایل نقلیه و محموله‌ها در طول کریدور لاچین در هر دو جهت انجام دهد.

دولت ارمنستان می گوید محاصره ارامنه ساکن در قره باغ از سوی دولت آذربایجان دسترسی آنها را به ارمنستان قطع کرده و ارامنه ساکن در آنجا با مشکلاتی همچون عدم دسترسی به فوریت های پزشکی و نیز وسایل گرمایشی و غذایی و.. دست و پنجه نرم می کنند.

در هفته‌های پیش از بستن کریدور لاچین، مقامات آذربایجان، ارمنستان را متهم کردند که از این مسیر برای انجام فعالیت‌های ممنوعه استفاده می‌کند. در 24 نوامبر 2022، جیحون بایراموف، وزیر امور خارجه آذربایجان، گفت که ارمنستان بخش هایی از گذرگاه لاچین را مین گذاری کرده است.

بایراموف به خبرنگاران گفت: «از این کریدور برای هدف مورد نظر خود استفاده نمی‌شود و این باید متوقف شود» و هشدار داد که آذربایجان «تمام اقدامات لازم را انجام خواهد داد.»

پس از این اظهارات مقامات جمهوری آذربایجان، از 12 دسامبر سال گذشته میلادی گروهی موسوم به ” فعالان محیط زیست” آذربایجانی با ادعای مین گذاری زمین های منطقه از سوی نیروهای ارمنستان، گذرگاه لاچین را مسدود کردند. دولت ایروان می گوید این اقدام هماهنگ شده با دولت باکو است و به عنوان اهرم فشاری برای محاصره ارامنه ساکن قره باغ و ایجاد فشار به دولت ایروان برای موافقت با دالان موسوم به “زنگزور” (گذرگاهی از استان جنوبی سیونیک ارمنستان برای اتصال جمهوری آذربایجان به جمهوری خودمختار نخجوان) انجام شده است. در صورت اجرای دالان زنگزور، مرز زمینی ارمنستان با ایران قطع می شود و ایران نیز به صراحت هشدار داده تغییر مرزهای ژئوپلتیک منطقه را تحمل نخواهد کرد.

از زمان بسته شدن گذرگاه لاچین واردات روزانه حدود 400 تن کالاهای اساسی مورد نیاز از ارمنستان به منطقه قره باغ متوقف شده که منجر به کمبود شدید مواد غذایی و دارو شده است.

مساله تامین سوخت دیگر مشکل عمده ای است که ساکنان قره باغ کوهستانی در 2-3 ماه گذشته با آن روبرو بوده اند و مقامات ایروان دولت جمهوری آذربایجان و بسته شدن گذرگاه لاچین را مسبب آن می دانند. در زمستان امسال خانواده های ارامنه ساکن قره باغ با مشکل گرم کردن خانه هایشان در سرمای زمستان مواجه بودند و دولت ایروان اجاق های هیزمی را بین 700 خانواده به عنوان جایگزین توزیع کرده است.

همچنین گرمایش مناسب بیمارستان ها به دلیل قطعی گاز و برق مشکل بوده است. حداقل 700 نفر به دلیل تعلیق موقت جراحی ها نتوانسته اند تحت درمان قرار گیرند و کمیته بین المللی صلیب سرخ (ICRC) بیش از 100 بیمار را برای انجام اقدامات پزشکی به ارمنستان منتقل کرده است.

مقامات جمهوری آذربایجان مدعی هستند که کریدور لاچین باز شده است، زیرا کمیته بین‌المللی صلیب سرخ و نیروهای حافظ صلح روسیه توانسته‌اند از این مسیر استفاده کنند.

الهام علی اف رئیس جمهوری آذربایجان گفته که پست های بازرسی باید در امتداد گذرگاه لاچین و همچنین در مسیری که آذربایجان را از طریق ارمنستان به منطقه نخجوان متصل می کند ایجاد شود. او این ایده را در یک دیدار سه جانبه با نیکول پاشینیان، نخست وزیر ارمنستان و آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه ایالات متحده در کنفرانس امنیتی اخیر مونیخ مطرح کرد.

علی اف به خبرنگاران گفت: «ایست‌های بازرسی باید در دو گذرگاه زنگزور و لاچین ایجاد شود.»

بر اساس توافقنامه آتش بس سه جانبه که به جنگ 2020 قره باغ پایان داد، دولت جمهوری آذربایجان “ایمنی تردد شهروندان، وسایل نقلیه و کالاها را در امتداد گذرگاه لاچین در هر دو جهت” تضمین کرد. توافق آتش‌بس همچنین ارمنستان را متعهد می‌کند که یک گذرگاه بین جمهوری آذربایجان و جمهوری خودمختار نخجوان ایجاد کند. این مسیر باید امکان حرکت بدون مانع شهروندان، وسایل نقلیه و کالاها را در هر دو جهت فراهم کند.

الهام علی اف تشابهاتی بین گذرگاه لاچین و مسیر نخجوان ترسیم کرده است که او آن را «کریدور زنگزور» می‌نامد. وی گفته است که تردد در این مسیر باید بدون کنترل گذرنامه و گمرک انجام شود. مقامات ارمنستان گفته اند ایجاد کریدور بدون اعمال حاکمیت ارمنستان از خاک آنها “خط قرمز” آنهاست و اصرار دارند که این مسیر باید به حاکمیت مرزهای ارمنستان احترام بگذارد.

مقامات ارمنستان گفته‌اند که یکی از انگیزه‌های بستن گذرگاه لاچین توسط جمهوری آذربایجان، فشار بر ارمنستان برای موافقت با «کریدور زنگزور» است.

«آرمن گریگوریان» دبیر شورای امنیت ارمنستان گفته که محاصره قره باغ و بستن گذرگاه لاچین در چارچوب منطق به اصطلاح کریدور زنگزور آذربایجان است و تمام فشارهای دولت باکو روی گذرگاه لاچین، به همین دلیل است.