هشدار پزشک نیویورکی درباره مصرف زیاد مسکن
اگر شما هم جزو افرادی هستید که با دیدن کوچکترین درد، سریع سراغ مسکنهای بدون نسخه مثل ایبوپروفن میروید، وقتش رسیده کمی مکث کنید و دوباره فکر کنید.
اگر شما هم جزو افرادی هستید که با دیدن کوچکترین درد، سریع سراغ مسکنهای بدون نسخه مثل ایبوپروفن میروید، وقتش رسیده کمی مکث کنید و دوباره فکر کنید. شاید این قرصهای بهظاهر بیخطر، آنقدرها هم که تصور میکنیم بیدردسر نباشند.
دکتر تانیا الیوت، متخصص طب داخلی و آلرژی در نیویورک، اخیراً نسبت به مصرف مکرر داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) هشدار داده و توضیح داده است که استفاده نادرست و طولانیمدت از این داروها میتواند آسیبهای جدی و گاه خاموشی به کبد، کلیهها و دستگاه گوارش وارد کند؛ آسیبهایی که گاهی تا مراحل پیشرفته، هیچ علامت واضحی ندارند. در این مقاله به جزئیات این هشدار پرداخته ایم.
مصرف گسترده، آگاهی محدود
طبق یک مطالعه منتشرشده در نشریه BMC Public Health، سالانه بیش از یک میلیارد نسخه NSAID در سراسر جهان صادر میشود و حدود ۳۰ میلیون نفر بهصورت روزانه از این داروها استفاده میکنند. این آمار بالا نشان میدهد که مسکنها تا چه اندازه در زندگی روزمره ما جا باز کردهاند؛ اما در مقابل، آگاهی عمومی درباره عوارض آنها همچنان پایین است.
دکتر الیوت در خبرنامهای با عنوان «من پزشک هستم و این کاری است که هرگز انجام نمیدهم» توضیح میدهد که چرا خودش از مصرف مکرر این داروها پرهیز میکند و دیگران را هم به احتیاط دعوت میکند.
داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) چیستند؟
بر اساس تعریف سرویس سلامت ملی بریتانیا (NHS)، داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی گروهی از داروها هستند که برای کاهش درد، التهاب و تب استفاده میشوند.
از رایجترین آنها میتوان به ایبوپروفن، ناپروکسن، دیکلوفناک و آسپیرین اشاره کرد. این داروها معمولاً برای مشکلاتی مثل:
سردرد
سرماخوردگی و آنفولانزا
دردهای عضلانی و مفصلی
کشیدگی و رگبهرگ شدن
درد قاعدگی
آرتروز
به کار میروند و چون بدون نسخه در دسترساند، بسیاری تصور میکنند مصرفشان کاملاً بیخطر است؛ تصوری که لزوماً درست نیست.
تأثیر NSAIDها بر روده و معده
به گفته دکتر الیوت، ۷۵ درصد افرادی که بهطور منظم ایبوپروفن یا داروهای مشابه مصرف میکنند، دچار التهاب خفیف روده میشوند. حتی نگرانکنندهتر این است که:
از هر ۴ نفر، ۱ نفر ممکن است دچار زخم معده شود
بسیاری از افراد دچار آسیب خاموش کلیه میشوند، بدون آنکه خودشان متوجه باشند
او توضیح میدهد که ایبوپروفن با کاهش جریان خون در رگهای ریز تغذیهکننده روده، باعث تضعیف پوشش داخلی دستگاه گوارش میشود. نتیجه این اتفاق میتواند افزایش نفوذپذیری روده باشد؛ حالتی که به باکتریها و سموم اجازه میدهد راحتتر وارد بدن شوند و التهاب ایجاد کنند.
این فرآیند میتواند به مشکلاتی مثل:
نفخ و درد شکم
علائم سندرم روده تحریکپذیر
زخم معده (که ممکن است با سوزش، درد، مدفوع تیره و تهوع همراه باشد)
منجر شود.
دکتر الیوت تأکید میکند:
«فقط چون یک دارو بدون نسخه است، به این معنا نیست که بیخطر است. ایبوپروفن نباید بیشتر از ۱ تا ۲ هفته بهطور مداوم مصرف شود، مگر با نظر پزشک.»
آسیب به کلیهها و کبد؛ خطری جدی اما پنهان
همین کاهش جریان خون که در روده اتفاق میافتد، میتواند در کلیهها هم رخ دهد. این مسئله بهمرور زمان توانایی کلیهها در فیلتر کردن سموم را کاهش میدهد.
به گفته دکتر الیوت، بررسی منظم عملکرد کلیهها از طریق:
آزمایش ادرار (برای بررسی پروتئین)
آزمایش خون (شامل موادی مانند کراتینین، سدیم، پتاسیم و BUN)
میتواند به تشخیص زودهنگام آسیب کمک کند. عددی به نام eGFR نشان میدهد که کلیهها تا چه حد خوب کار میکنند.
در مورد استامینوفن (تایلنول) هم هشدار جدی وجود دارد. دکتر الیوت میگوید:
«بیش از ۵۰ درصد موارد نارسایی حاد کبد در آمریکا به استامینوفن مربوط میشود.»
این خطر بهویژه در فصل سرماخوردگی و آنفولانزا بیشتر میشود، چون استامینوفن در بسیاری از داروهای چندعلامتی وجود دارد و مصرف همزمان آنها میتواند باعث مصرف ناخواسته بیش از حد شود.
مسکنها و سردردهای برگشتی
نکته جالب و کمی ترسناک این است که مصرف زیاد مسکنها، مخصوصاً برای سردرد، میتواند خودِ سردرد را بدتر کند. اگر فردی بیش از ۱۰ تا ۱۵ روز در ماه از این داروها استفاده کند، ممکن است دچار سندرم مصرف بیش از حد دارو شود؛ حالتی که در آن، با قطع دارو، سردرد شدیدتری برمیگردد.
جایگزینهای ایمنتر برای تسکین درد
دکتر الیوت پیشنهاد میکند قبل از پناه بردن به قرصها، گزینههای کمخطرتر را امتحان کنیم:
🔹 کپسایسین
مادهای طبیعی موجود در فلفل تند که بهصورت موضعی استفاده میشود و میتواند ارتباط گیرندههای درد با مغز را کاهش دهد. منتول و نعناع هم اثرات مشابهی دارند.
🔹 یخ و بالا نگه داشتن عضو
بهویژه برای دردهایی که با تورم همراهاند، ساده اما مؤثر.
🔹 طب سوزنی
روشی قدیمی با سابقه هزاران ساله که میتواند به سردرد، دردهای عضلانی و حتی علائم پیش از قاعدگی کمک کند.
🔹 کمپرس یا بسته روغن کرچک گرم
🔹 تمرینات قدرتی
تقویت عضلات در بلندمدت میتواند درد را کاهش دهد. هرچند شروع آن در زمان درد ممکن است ترسناک به نظر برسد، اما اثراتش پایدارتر است.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
واضح است که همه دردها را نمیتوان بدون دارو درمان کرد. اگر درد شما:
مزمن است
هفتهها ادامه دارد
یا بهمرور بدتر میشود
مشورت با پزشک ضروری است. به گفته دکتر الیوت:
«درد مزمن را نادیده نگیرید. تا زمانی که علت اصلی آن مشخص نشده، پیگیری را متوقف نکنید.»
جمعبندی نهایی
مسکنها ابزارند، نه راهحل همیشگی. آگاهانه مصرف کنید، برچسبها را بخوانید و بهجای خاموش کردن موقت درد، به دنبال درمان علت اصلی باشید. بدن شما حافظه قویای دارد؛ با آن مهربانتر رفتار کنید.
توجه: این مقاله صرفاً جنبه آموزشی دارد و جایگزین توصیه پزشکی نیست. پیش از شروع یا تغییر هرگونه درمان یا دارو، حتماً با پزشک یا متخصص مراقبتهای بهداشتی مشورت کنید.
منبع:خبرنامه
