۲۵ سپتامبر؛ نقطه عطف در روابط ترکیه و آمریکا

عصرترکیه– دیدار رئیس‌جمهور ترکیه، رجب طیب اردوغان، با رئیس‌جمهور آمریکا، دونالد ترامپ، در ۲۵ سپتامبر در کاخ سفید، به عنوان نقطه عطفی در روابط دو کشور ارزیابی می‌شود. این دیدار در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل متحد و با حضور هیئت ترکیه برگزار شد و طی ۲ ساعت و ۲۰ دقیقه، مسائل حل‌نشده چندین ساله در روابط دوجانبه و موضوعات منطقه‌ای و حتی جهانی مورد بحث و بررسی قرار گرفت.

رئیس‌جمهور اردوغان و هیئت ترکیه در جریان حضور خود در مجمع عمومی سازمان ملل در آمریکا، با بسیاری از کشورها از جمله آمریکا تماس و رایزنی داشتند. دیدار طولانی مدت ۲۵ سپتامبر، که مدت‌ها انتظار آن می‌رفت، در کاخ سفید انجام شد و در آن روابط دوجانبه، موضوعات منطقه‌ای و بین‌المللی و مسائل حل‌نشده از جمله برنامه‌های موشکی، تحریم‌ها و همکاری‌های نظامی مورد بحث قرار گرفت.

دکتر افوک نجات تاشچی، عضو هیئت علمی دانشگاه جاناک کاله، در تحلیل خود برای خبرگزاری آناتولی نوشت که پس از این دیدار، مواضع مثبت طرف آمریکایی و تأکید ترامپ بر دوستی و استقبال صمیمانه از اردوغان، نشان‌دهنده آن است که آمریکا در شرایط فعلی بیش از هر زمان دیگری به ترکیه نیاز دارد. این نیاز به دلیل تغییرات کنونی در فضای بین‌المللی و منطقه‌ای، افزایش بحران‌های جهانی و به ویژه شرایط داخلی آمریکا است. همچنین، ترامپ و مشاورانش همواره توصیه‌هایی درباره «از دست ندادن ترکیه» دریافت کرده‌اند.

او یادآور شد که این دیدار در شرایطی انجام شد که آمریکا در تلاش بود با کشورهای منطقه یک جبهه متحد ایجاد کند، اما موفق نشده و نمی‌تواند از اهمیت ترکیه صرف‌نظر کند. بحران‌های منطقه‌ای و جهانی، از جمله بحران روسیه و هند، تلاش آمریکا برای تحت فشار قرار دادن چین و همچنین شکست برنامه‌های آمریکا در برخی مناطق، نشان می‌دهد که از دست دادن ترکیه برای واشنگتن غیرقابل قبول است.

تاشچی همچنین با اشاره به شرایط کنونی اسرائیل و سیاست‌های نتانیاهو، نوشت که حملات اسرائیل به غزه و اقدامات آن در کرانه باختری باعث شده است که اسرائیل و به ویژه سیاست‌های داخلی آن، وجهه آمریکا را نیز تحت تأثیر قرار دهد. از سوی دیگر، توافقات موسوم به «معاهدات ابراهیم» که در دوره نخست ریاست‌جمهوری ترامپ با هدف عادی‌سازی روابط اسرائیل و برخی کشورهای عربی امضا شد، در پی حملات اخیر اسرائیل به قطر و توسعه شهرک‌های غیرقانونی در کرانه باختری، عملاً بی‌اثر شده است. حتی کشورهایی مانند امارات متحده عربی هشدار داده‌اند که این توافقات دیگر اعتبار ندارد.

او تأکید کرد که آمریکا در تلاش است تا روابط خود با ترکیه را تقویت کند تا جایگاه خود در منطقه و جهان را حفظ کند. شرایط پیچیده جهانی و بحران‌های منطقه‌ای، از جمله تنش‌ها در خاورمیانه و آفریقا و تهدیدات ناشی از چین و روسیه، باعث شده است که آمریکا برای حفظ نفوذ خود به ترکیه بیش از پیش وابسته باشد.

در جریان دیدار، موضوعات مهمی همچون پایان دادن به نسل‌کشی در غزه، مقابله با گروه‌های YPG/SDG در سوریه و تضمین نقش قوی ترکیه در سیاست‌های منطقه‌ای و جهانی مورد بحث قرار گرفت. محل نشستن نزدیک اردوغان و ترامپ در مجمع عمومی نیز به روشنی نشان‌دهنده پذیرش نقش جدید ترکیه توسط آمریکا و اهمیت آن برای حفظ نفوذ واشنگتن در منطقه است.

دکتر تاشچی در تحلیل خود نوشت که این دیدار ممکن است نگرانی‌هایی را برای دولت اسرائیل ایجاد کند، زیرا سیاست‌های ترکیه و آمریکا می‌تواند بر آینده طرح‌های اسرائیل در کرانه باختری و غزه تأثیر مستقیم بگذارد. پیش‌بینی می‌شود که دیدارهای آتی بین ترامپ و نتانیاهو نقش مهمی در توازن قدرت منطقه و تعریف مواضع جدید آمریکا ایفا کند.

وی همچنین افزود که اگر آمریکا بخواهد نفوذ خود را در سطح جهانی حفظ کند و خسارت‌های ناشی از سیاست‌های اسرائیل را جبران کند، ابتدا باید اسرائیل را متعادل سازد و سپس به وعده‌های خود به ترکیه و کشورهای منطقه عمل کند. توانایی ترامپ در رعایت این وعده‌ها، بستگی مستقیم به قدرت اعمال فشار وی بر نتانیاهو دارد و این امر می‌تواند از رقابت آمریکا با چین نیز دشوارتر باشد.