افزایش تنش‌ها در مرزهای شرق اروپا؛ ناتو و روسیه به کجا می روند؟
احتمال تبدیل شدن جنگ اوکراین به یک درگیری مستقیم بین ناتو و روسیه کم است، اما افزایش نقض مرزها و حملات چندگانه، سطح امنیت منطقه را متزلزل کرده و ریسک‌های جدی ایجاد می‌کند.
عصرترکیه – با گذشت سه سال از جنگ روسیه و اوکراین، خطر گسترش درگیری‌ها به غرب اروپا هر روز بیشتر می‌شود. نمونه اخیر آن، نقض غیرمنتظره حریم هوایی لهستان توسط روسیه در تاریخ ۱۰ سپتامبر ۲۰۲۵ بود. ارتش لهستان اعلام کرد پهپادهای روسیه و بلاروس چندین بار حریم هوایی این کشور را نقض کرده و برخی از آن‌ها منهدم شده‌اند. این اقدام موجب فعال شدن ماده ۴ منشور ناتو و برگزاری نشست اضطراری در خصوص امنیت شرق اروپا شد.
در پاسخ، مارک روته، دبیرکل ناتو، از آغاز طرح جدید امنیتی «نگهبان شرق» خبر داد. در این چارچوب، فرانسه سه جنگنده، دانمارک هواپیماهای F-16، آلمان سیستم‌های دفاع زمینی و بریتانیا یک ناوچه خود را به لهستان اعزام کردند. به گفته ژنرال الکسوس گریِنکویچ، فرمانده عالی ناتو در اروپا، این اقدام به منزله طراحی جدیدی از دفاع مرزی و افزایش بازدارندگی مستقیم ناتو محسوب می‌شود.
لهستان به دلیل موقعیت جغرافیایی خود و هم‌مرز بودن با روسیه و بلاروس و همچنین نقش کلیدی در حمایت نظامی و لجستیکی از اوکراین، یکی از نقاط حساس شرق ناتو است. ورود به حریم هوایی لهستان توسط پهپادهای روسی، توان بازدارندگی ناتو را به چالش می‌کشد و همزمان نوعی جنگ روانی را در جبهه اوکراین تقویت می‌کند.
با این حال، ناتو به طور سنتی از ورود به جنگ مستقیم با روسیه اجتناب کرده است. حمایت این ائتلاف تاکنون محدود به ارسال سلاح، مهمات، اطلاعات و آموزش بوده و از رویارویی مستقیم با روسیه پرهیز شده است. این رویکرد، هم اوکراین را در برابر حملات روسیه مقاوم نگه داشته و هم از وقوع جنگ مستقیم بین دو بلوک جلوگیری کرده است.
با وجود این، اقدامات کوچک روسیه در مناطق «خاکستری» و حملات پهپادی از بلاروس، می‌تواند بحران امنیتی را در کشورهای بالتیک و شرق اروپا تشدید کند. لهستان نقض‌های اخیر را به عنوان بخشی از استراتژی فشار روانی و سنجش صبر ناتو تلقی می‌کند.
از منظر ترکیه، این تحولات اهمیت ویژه‌ای دارد. آنکارا ضمن حفظ روابط با مسکو، نقش کلیدی در حفظ امنیت دریای سیاه و ایجاد «راهکارهای گندم» برای جلوگیری از گسترش جنگ در اروپا داشته است. دیپلماسی رهبران، به ویژه روابط بین رجب طیب اردوغان و ولادیمیر پوتین، در مدیریت این تنش‌ها مؤثر بوده است.
در مجموع، احتمال تبدیل شدن جنگ اوکراین به یک درگیری مستقیم بین ناتو و روسیه کم است، اما افزایش نقض مرزها و حملات چندگانه، سطح امنیت منطقه را متزلزل کرده و ریسک‌های جدی ایجاد می‌کند. اقدامات بازدارنده ناتو و سنجش صبر مسکو، روندی تحت عنوان «بازدارندگی کنترل‌شده» را شکل داده که آینده منطقه را در شرایط شکننده و ناپایدار قرار می‌دهد.
منبع:آناتولی
ترجمه و بازنویسی:عصرترکیه
