ایران کهن‌ترین کشور جهان با قدمتی چند هزار ساله

جدال بر سر عنوان «قدیمی‌ترین کشور جهان» همواره مناقشه پیچیده‌ای میان مورخان بوده است؛ میدانی که در یک سو، مصر و چین با اتکا بر حکومت‌های متمرکز خود ایستاده‌اند و در سوی دیگر، مدعیانی چون ایران که بر «استمرار هویت فرهنگی» خود تکیه دارند.

به گزارش همشهری آنلاین، فاطمه عباسی: اکنون گزارشی جدید از «مرور جمعیت جهان» که توسط «تایمز هندوستان» منتشر شده، کفه ترازو را قاطعانه به سمت ایران سنگین کرده و کشورمان را با قدمتی که به تمدن ایلامی می‌رسد در صدر قرار داده است.

این انتخاب، بار دیگر این پرسش را مطرح می‌کند که معیار چیست؟ آیا یک حکومت سیاسی مستمر، ملاک قدمت است یا یک هویت فرهنگی پویا و پایدار؟ اگرچه منابعی چون «دانشنامه تاریخ جهان» با تأکید بر تداوم حاکمیت، اغلب مصر و چین را پیش می‌کشند، اما این نگاه، بخش مهمی از پازل تاریخ را نادیده می‌گیرد. حکومت‌ها می‌آیند و می‌روند، مرزها جابه‌جا می‌شوند اما آنچه یک ملت را زنده نگه می‌دارد، روح فرهنگی آن است.

از این منظر، انتخاب ایران کاملاً منطقی و مستدل به‌نظر می‌رسد. برخلاف مصر که دوره‌های طولانی انقطاع فرهنگی و زبانی را تجربه کرده یا چین که هویت مدرنش محصول یکپارچگی‌های متأخرتر است، ایران یک «پیوستگی فرهنگی» منحصر به فردی را از دوران تمدن ایلام با قدمت ۳۲۰۰ سال پیش از میلاد تا به امروز حفظ کرده است. زبان فارسی، نوروز، اساطیر و جهان‌بینی ایرانی، حلقه‌های زنجیری هستند که با وجود توفان‌های سهمگین تاریخ، هرگز گسسته نشدند.

بنابراین رده‌بندی اخیر بیش از آنکه یک رتبه‌بندی ساده باشد، تأییدی است بر این واقعیت که ایران صرفاً یک موجودیت سیاسی در جغرافیایی خاص نیست، بلکه یک «اندیشه فرهنگی مستمر» است که شناسنامه جهان باستان محسوب می‌شود.

۱. ایران (۳۲۰۰ سال پیش از میلاد)

تاریخ ایران با تمدن ایلامی آغاز می‌شود؛ جایی که نخستین سنگ ‌بناهای یک هویت پایدار گذاشته شد. این سرزمین کهن نه‌تنها در معماری و هنر سرآمد بود، بلکه با ابداع نظام‌های اداری پیچیده (بوروکراسی) و پیشرفت در علوم ریاضی و نجوم، الگویی برای حکمرانی خلق کرده است. میراث امپراتوری‌های بزرگی چون هخامنشیان، تأثیر ابدی بر مفهوم دولت‌داری گذاشته است.

۲. مصر (۳۱۰۰ سال پیش از میلاد)

در حاشیه حاصلخیز رود نیل، تمدنی سر برآورد که نامش با اهرام، فراعنه و خط مرموز هیروگلیف گره خورده است. مصریان باستان، استادان کشاورزی و مهندسی بودند و دانش خود را در پزشکی و ریاضیات به فراتر از مرزهایشان گسترش دادند. هنر و معماری باشکوه آنها هنوز هم بازتابی از قدرت و عظمت یکی از نخستین ابرقدرت‌های جهان است.

۳. ویتنام (۲۸۷۹ سال پیش از میلاد)

قدمت ویتنام به دوران سلسله‌های افسانه‌ای در دلتای رود سرخ بازمی‌گردد. هویت این ملت در نقطه‌ تلاقی فرهنگ‌های بزرگ منطقه، از چین تا جنوب شرق آسیا، قوام یافت. فلسفه کنفوسیوس در کنار ادبیات بومی و هنرهای ظریف، روحی را شکل داد که با وجود قرن‌ها چالش، همچنان در جامعه مدرن ویتنام جاری و زنده است.

۴. ارمنستان (۲۴۹۲ سال پیش از میلاد)

ارمنستان، با رسمی کردن مسیحیت در آغاز قرن چهارم میلادی، خود را به‌عنوان یکی از نخستین ملت‌های مسیحی جهان در تاریخ ثبت کرد. این سرزمین کوهستانی، گنجینه‌ای از صومعه‌های باستانی، موسیقی عرفانی و ادبیاتی غنی است. ابداع الفبای ارمنی، مهم‌ترین عامل بقای هویت فرهنگی منحصربه‌فرد این ملت در طول تاریخ پر فراز و نشیب آن بوده است.

۵. کره‌ شمالی (۲۳۳۳ سال پیش از میلاد)

سرآغاز تاریخ کره به پادشاهی اساطیری گوجوسئون و بنیانگذار آن دانگون می‌رسد. این تاریخ مشترک هر دو کره، داستان پادشاهی‌های قدرتمندی است که در فلزکاری، ایجاد نظام‌های حکومتی پیشرفته و ترویج فلسفه کنفوسیوس پیشگام بوده‌اند. این میراث کهن، شالوده هویت فرهنگی و دستاوردهای فناورانه در شبه‌جزیره کره را بنا نهاد.

۶. چین (۲۰۷۰ سال پیش از میلاد)

چین که تاریخ مدون آن با سلسله «شیا» آغاز می‌شود، خود را به‌عنوان یک تمدن مستمر به جهان معرفی کرده است. ۴اختراع بزرگ آن(کاغذ، قطب‌نما، باروت و چاپ) نه تنها سرنوشت چین، بلکه مسیر کل تاریخ بشر را دگرگون کرد. همچنین اندیشه‌های فلسفی و ساختار حکومتی آن، برای قرن‌ها الهام‌بخش تمدن‌های شرق آسیا بوده است.

۷. هند (۲۰۰۰ سال پیش از میلاد)

در دره سند، یکی از نخستین و شگفت‌انگیزترین تمدن‌های شهری جهان با مهندسی پیشرفته و شبکه‌های تجاری گسترده شکوفا شد. این سرزمین پهناور، مهد ادیان و فلسفه‌های بزرگی چون هندوئیسم و بودیسم است. سهم هند در دانش جهانی، به‌ویژه با ابداع مفهوم «صفر» در ریاضیات، نقش انکارناپذیری در پیشرفت علم و اندیشه بشری داشته است.