معادلات جدید در تجارت جهانی و جایگاه ترکیه        

عصرترکیه– تجارت ۲۴ تریلیون دلاری جهانی با تصمیم دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، مبنی بر اعمال تعرفه‌های گمرکی اضافی بر واردات از ۱۸۲ کشور در تاریخ ۲ آوریل ۲۰۲۵ به‌منظور بازسازی اقتصاد آمریکا، کاهش کسری بودجه و متعادل‌سازی تراز تجاری، دچار شوک شد و دوره‌ای تازه در تجارت جهانی آغاز گردید. در ابتدا این تصمیم فقط شامل مکزیک، کانادا و چین می‌شد اما بعدها به ۱۸۲ کشور گسترش یافت.

تعرفه‌های گمرکی به‌عنوان ابزاری برای مذاکره

این تصمیمات با هدف کشاندن کشورها به میز مذاکره اتخاذ شده‌اند. به‌عنوان مثال، در مورد چین تعرفه‌ها افزایش یافتند، اما درباره اتحادیه اروپا گاهی تعلیق شدند. اگرچه ترامپ در برخی سخنانش متناقض به‌نظر می‌رسد، اما در مسیر برنامه‌ی اولیه خود حرکت می‌کند. او ابتدا با افزایش تنش با چین، فضا را ملتهب کرد اما پس از چند دور مذاکره، به توافقی ولو موقت با چین دست یافت. این حرکت آمریکا را در مقابل رقیب بزرگ تجاری‌اش آسوده‌تر ساخت و به کشورهای دیگر نیز مسیر جایگزینی ارائه داد.

با پیوستن ژاپن به این توافق، اتحاد تجاری جدیدی شکل گرفت. این سه کشور که حدود ۳۵ تا ۴۰ درصد تجارت جهانی را در اختیار دارند، اکنون در مسیر بازتعریف نظم تجارت جهانی گام برمی‌دارند.

در ازای پذیرش تعرفه ۱۵ درصدی بر محصولات ژاپنی، آمریکا امنیت سرمایه‌گذاری‌های ۵۵۰ میلیارد دلاری ژاپن در خاک خود را تضمین کرده و ژاپن نیز بازار خود را برای خودرو، وانت، برنج و دیگر محصولات کشاورزی و صنعتی آمریکایی گشوده است. پیش‌بینی می‌شود کشورهای دیگر شرق آسیا نیز از این توافق پیروی کنند.

توافق بین آمریکا و اتحادیه اروپا

توافق آمریکا با چین و ژاپن، اتحادیه اروپا را نیز تحت فشار قرار داد. در ابتدا، اتحادیه اروپا تصمیم داشت مقاومت کرده و فهرستی از تعرفه‌های مقابله‌ای به ارزش ۹۳ میلیارد یورو تهیه کرد، اما اعضای اتحادیه نتوانستند بر سر آن به اجماع برسند. از ترس تأثیرات منفی این تعرفه‌ها بر تجارت جهانی و داخلی، گزینه مصالحه برگزیده شد.

در نهایت، روز یکشنبه ۲۷ ژوئیه، ترامپ و رئیس کمیسیون اروپا، اورزولا فون در لاین، پس از مذاکراتی طولانی در اسکاتلند شمالی، توافق کردند. بر اساس این توافق، اتحادیه اروپا تعرفه ۱۵ درصدی بر کالاهای اروپایی را پذیرفت. مقامات اروپایی این توافق را «انتخاب میان بد و بدتر» توصیف کردند زیرا در غیر این صورت با تعرفه ۳۰ درصدی مواجه می‌شدند.

این توافق اگرچه از دید برخی به‌منزله پیروزی ترامپ تلقی می‌شود، اما در واقع اتحادیه اروپا با جلوگیری از تشدید بحران تجاری با بزرگ‌ترین بازار صادراتی‌اش (آمریکا) از یک رکود احتمالی نجات یافت.

اگرچه ممکن است این توافق موانع تجاری را در کوتاه‌مدت کاهش داده باشد، اما پیامدهای آن در آینده همچنان موضوع بحث خواهد بود. چرا که آمریکا، چین و ژاپن در زمینه‌هایی مانند خودروهای برقی، فناوری اطلاعات، صنایع دفاعی و هوش مصنوعی در سطحی رقابتی با اروپا قرار دارند. بنابراین این توافق را می‌توان مقدمه‌ای بر همکاری‌های جدید علیه بلوک شرق (به‌ویژه چین و متحدانش) دانست.

تأثیر بر ترکیه

هرچند این فرایند به‌صورت مستقیم ترکیه را هدف قرار نمی‌دهد، اما اثرات آن بر صادرات ترکیه اجتناب‌ناپذیر خواهد بود. محدودیت‌های اتحادیه اروپا بر کالاهای چینی (به‌ویژه خودروهای برقی) باعث شده است تا چین برای ورود به بازار اروپا، ترکیه را به‌عنوان مقصد سرمایه‌گذاری خود برگزیند و  شرکت‌های بزرگ خودروسازی چین وارد روند سرمایه‌گذاری در ترکیه شده‌اند و برخی از آنها کار خود را آغاز کرده‌اند.

از این جهت، توافق آمریکا و اتحادیه اروپا می‌تواند موضع چین را مشخص‌تر کند. با این حال، انتظار می‌رود ترکیه در آینده از این تحولات بیشتر بهره ببرد و شرایط، کشور را به جذب سرمایه‌گذاری‌ها وادارد. در واقع، این توافق برای کشورهای شرق آسیا نظیر چین و ژاپن موضوعی کاملاً متفاوت و نیازمند بررسی مجدد خواهد بود.

ترکیه با ایفای نقش پل میان شرق و غرب، اکنون فرصت بیشتری برای بهره‌برداری از این وضعیت و تبدیل آن به ارزش افزوده یافته است. البته این مهم مستلزم رصد دقیق تحولات و حفظ سیاست تجاری متعادل با هر دو طرف است.

همچنین، ترکیه که طبق توافق اتحادیه گمرکی بخشی از سیستم تجاری اتحادیه اروپا محسوب می‌شود، باید مسیر آینده را با دقت بیشتری طی کند. روابط متوازن با دو شریک تجاری بزرگ (آمریکا و اتحادیه اروپا) بر اساس اصول منطقی و پایدار از اهمیت بالایی برخوردار است.

در نتیجه، این توافق مثبت میان آمریکا و اتحادیه اروپا، به‌هرحال بر جذابیت ترکیه خواهد افزود و سرمایه‌گذاری‌های شرق آسیا در ترکیه را تقویت خواهد کرد. از این رو، ترکیه باید این روند مذاکرات تجاری را به‌دقت دنبال کرده، فرصت‌های بالقوه را شناسایی و برای تقویت موضع خود استدلال‌های مؤثرتری ارائه دهد.

منبع-آناتولی

ترجمه اختصاصی و بازنویسی-عصرترکیه