راز دفن گنج تاریخی فاش شد!
کشف تقریباً ۷ هزار سکه طلا و نقره که بیش از ۵ قرن پیش زیر خاک یک مزرعه نزدیک بوداپست دفن شده بودند، نه تنها بزرگ‌ترین گنجینه سکه‌ای قرون وسطی مجارستان را برملا کرد، بلکه تصویری پرهیجان از هراس و امید مردم عصر نبردهای عثمانی و کشمکش شاهان اروپایی به ما هدیه داد.
کشف بزرگ‌ترین گنجینه سکه‌های قرون وسطی در مجارستان، نزدیک به ۷ هزار سکه طلایی و نقره‌ای که بیش از ۵۰۰ سال پیش دفن شده بودند، توجه باستان‌شناسان را به خود جلب کرد.
به گزارش فارس، در جریان کاوش‌هایی در روستای «اوی‌لن‌گیل» در حدود ۵۰ کیلومتری جنوب‌شرقی بوداپست، باستان‌شناسان به کشفی شگفت‌انگیز دست یافتند: قریب به ۶۹۰۰ سکه نقره و ۴ سکه طلا، عمدتاً متعلق به قرن پانزدهم میلادی، معروف‌ترین آن‌ها سکه‌هایی از دوره پادشاهی ماتیاس اول، ولادیسلاوس دوم و لویی دوم بودند.همچنین یک سکه نادر دینار نقره از امپراتور روم لوسیوس وروس (۱۶۱–۱۶۹ میلادی) نیز در میان یافته‌ها کشف شد. باستان‌شناسان گمان می‌برند این گنجینه در حوالی سال ۱۵۲۰ میلادی، احتمالاً پیش از حمله عثمانی‌ها و کشته‌شدن پادشاه لویی دوم، توسط اهالی منطقه پنهان شده باشد.ارزش مالی آن زمان معادل خرید چند اسب—برابر با یک خودروی لوکس امروزی—تخمین زده می‌شود. این کشف به‌عنوان بزرگ‌ترین گنجینه سکه‌ای متعلق به قرون‌وسطی در استان پِشت مجارستان شناخته شده و توجه جامعه علمی اروپا را به خود جلب کرده است.
ماجرای این کشف مهم به سال ۲۰۱۹ بازمی‌گردد، زمانی که حدود ۱۵۰ سکه در یکی از مزارع این روستا شناسایی شد؛ سکه‌هایی که تازه‌ترین آن‌ها به سال ۱۴۵۵ میلادی تعلق داشت. این یافته اولیه جرقه‌ای برای ادامه کاوش‌ها شد.در دسامبر ۲۰۲۰، تیمی متشکل از باستان‌شناسان و داوطلبان انجمن باستان‌شناسی مردمی، با استفاده از فلزیاب به محل بازگشتند و در تپه‌ای مجاور، گنجینۀ اصلی را در دل یک کوزه سفالی یافتند. بررسی‌ها نشان داد که سکه‌ها بسیار نزدیک به سطح زمین دفن شده بودند و شخم‌زدن زمین در سال‌های اخیر به کوزه آسیب زده و بخشی از سکه‌ها را پراکنده کرده بود. آثار رد شخم به کاوشگران کمک کرد تا مسیر پراکندگی سکه‌ها را بازسازی کنند. کوزه سفالی به‌دلیل آسیب‌دیدگی شدید قابل حفظ نبود و به‌همراه سکه‌ها به موزه فرنتسی منتقل شد تا مراحل پاک‌سازی و بررسی علمی روی آن انجام گیرد.
کارشناسان پس از شمارش نهایی، ۶۹۰۰ سکه نقره و ۴ سکه طلا را ثبت کردند. در میان سکه‌ها، نمونه‌هایی از اواخر دوران امپراتوری روم نیز وجود داشت که در شهر آکویلیا ضرب شده بودند. اما بخش عمده گنجینه به دوره‌های میانه قرن پانزدهم تعلق دارد. یکی از خاص‌ترین یافته‌ها، سکه‌ای است که در دوره پاپی پیوس دوم (۱۴۵۸–۱۴۶۴) در واتیکان ضرب شده و کشف آن در خاک مجارستان بسیار نادر و ارزشمند تلقی می‌شود.چهار سکه طلای سلطنت ماتیاس اول نیز به‌طور اتفاقی و درون پارچه‌ای پنهان درون کوزه کشف شد. تخمین‌های تاریخی نشان می‌دهد که ارزش این گنجینه در زمان دفن معادل خرید هفت اسب در منطقه بوده است. تازه‌ترین سکه مجموعه نیز متعلق به سال ۱۵۲۰ است که با دوره حمله عثمانی‌ها و بی‌ثباتی سیاسی در مجارستان هم‌زمان بوده و احتمال دفن اضطراری گنج را تقویت می‌کند.
کشف این گنجینه نه‌تنها تصویری روشن‌تر از وضعیت اقتصادی و اجتماعی قرون‌وسطی در اروپا ارائه می‌دهد، بلکه گواهی است بر روابط تجاری گسترده آن دوره و شرایط پرتنش سیاسی که مردم را به پنهان‌کردن دارایی‌های خود وامی‌داشت. در دنیایی که جنگ، مهاجرت و حملات بی‌وقفه بخشی از زندگی بود، کوزه‌ای ساده در دل یک مزرعه حالا به دروازه‌ای برای شناخت زندگی مردم آن عصر تبدیل شده است.اما این تنها کشف مهم در سال‌های اخیر نبوده است. در شمال انگلستان، گنجینه‌ای استثنایی از دوره عصر آهن شامل بیش از ۸۰۰ شیء فلزی کشف شد که ابزارهای ارابه، افسار اسب و قطعات تزئینی در آن به چشم می‌خورد. این مجموعه که در منطقه یورکشایر و در مارس ۲۰۲۵ رونمایی شد، به قرن اول میلادی تعلق دارد و از آن به‌عنوان یکی از مهم‌ترین کشفیات باستانی بریتانیا در دهه اخیر یاد می‌شود. بررسی‌ها نشان می‌دهد که برخی از اشیاء عمداً شکسته یا سوزانده شده‌اند، که احتمالاً نشان‌دهنده مراسم‌های آیینی یا نمادهای قدرت بوده‌اند.
در لوکزامبورگ نیز گنجینه‌ای متعلق به اواخر دوران امپراتوری روم شرقی شامل ۱۴۱ سکه طلا کشف شده که مربوط به پایان قرن چهارم میلادی هستند. این سکه‌ها، که بیشترشان «سولیدوس» نام دارند، از زمان امپراتوران روم شرقی به‌جا مانده‌اند و احتمالاً ثروت مقامات نظامی یا دیوانی بوده‌اند. نخستین کشف این گنج در سال ۲۰۱۹ رخ داد و بررسی و مستندسازی آن تا سال ۲۰۲۴ ادامه یافت.در همین حال، در منطقه سوملو در مجارستان، باستان‌شناسان بیش از ۹۰۰ شیء فلزی از عصر برنز و آهن (بین سال‌های ۱۵۰۰ تا ۸۰۰ پیش از میلاد) را یافته‌اند که گواهی است از فعالیت‌های آیینی و مراکز مذهبی باستانی در این منطقه. این مجموعه در سال ۲۰۲۳ طی یک پروژه کاوش ۵ ماهه در دامنه کوه‌های آتشفشانی کشف شد و در شش محل دفن خاص جداگانه پنهان شده بودند.
در آلمان، در منطقه هایتابو، بیش از ۲۰۰ شیء نقره‌ای متعلق به دوره وایکینگ‌ها از جمله سکه‌های عربی، جواهرات و یک آویز نقره‌ای شبیه به صلیب مسیحی کشف شده است. این یافته‌ها که در ژوئیه ۲۰۲۵ توسط گروهی از فلزیاب‌های آماتور اعلام شد، تصویری تازه از آغاز گرایش به مسیحیت در میان قبایل اسکاندیناوی ارائه می‌دهد و اهمیت تعامل فرهنگی آن دوران را نمایان می‌سازد.
در انگلیس نیز، باستان‌شناسان موفق شدند در ژانویه ۲۰۲۵ در جریان حفاری در محل نیروگاه اتمی Sizewell C در سافولک، گنجینه‌ای شامل ۳۲۱ سکه نقره سالم از قرن یازدهم میلادی را کشف کنند. این سکه‌ها به دوره پادشاهی ادوارد معترف، هارتاکنوت و هارولد اول تعلق دارند و درون پارچه‌ای همراه با سرب بسته‌بندی شده بودند، اقدامی که نشان از اهمیت و ارزش بالای این دارایی در زمان خود دارد.تمام این یافته‌ها گویای آن‌اند که در طول تاریخ، در مواجهه با تهدید، جنگ، یا بحران، مردم بسیاری از فرهنگ‌ها و مناطق جهان برای حفظ سرمایه و ارزش‌های شخصی و اجتماعی خود، گنجینه‌هایی دفن می‌کرده‌اند. گنج‌هایی که امروز با کشف آن‌ها، نه‌تنها به فهم عمیق‌تری از گذشته می‌رسیم، بلکه پنجره‌ای تازه به زندگی مردمان فراموش‌شده باز می‌شود.
