خارش چشم و کبد چرب؛ آیا ارتباطی دارند
خارش چشم معمولاً با آلرژی، خشکی هوا یا عفونت‌های سطحی چشم مرتبط دانسته می‌شود.
اما گاهی این خارش به دلایلی درونی‌تر، از جمله اختلالات کبدی به‌ویژه کبد چرب بروز می‌کند. بسیاری از افراد از ارتباط عملکرد ضعیف کبد با نشانه‌هایی در چشم، پوست و حتی خلق‌وخو بی‌اطلاع هستند. در این مقاله به بررسی علمی و تجربی رابطه میان خارش چشم و بیماری کبد چرب می‌پردازیم، علل، علائم، روش‌های تشخیص و راهکارهای درمانی را مرور می‌کنیم.
کبد چرب چیست؟
به گزارش خبرنامه؛ کبد چرب یا استئاتوز کبدی یکی از شایع‌ترین اختلالات متابولیکی در جهان است که در آن، چربی بیش از حد در سلول‌های کبدی تجمع پیدا می‌کند. این بیماری دو نوع دارد:
کبد چرب غیرالکلی (NAFLD): شایع‌ترین نوع که بیشتر ناشی از چاقی، دیابت، فشار خون بالا و رژیم غذایی ناسالم است.
کبد چرب الکلی: به دلیل مصرف زیاد الکل ایجاد می‌شود.
کبد چرب معمولاً بدون علامت است، اما با گذشت زمان می‌تواند باعث التهاب، فیبروز و در موارد شدیدتر منجر به سیروز شود.
ارتباط خارش چشم با عملکرد کبد
کبد به عنوان فیلتر اصلی بدن وظیفه پاکسازی سموم، تولید صفرا، تنظیم هورمون‌ها و سوخت‌وساز مواد مغذی را دارد. وقتی کبد دچار اختلال شود:
مواد سمی و متابولیت‌ها به خوبی دفع نمی‌شوند.
اسیدهای صفراوی در خون افزایش می‌یابند.
بیلی‌روبین خون بالا می‌رود که منجر به زردی و خارش می‌شود.
همه این موارد می‌توانند تأثیر مستقیم بر پوست و مخاط چشم بگذارند و باعث تحریک، قرمزی و خارش اطراف چشم‌ها شوند.
چرا چشم‌ها دچار خارش می‌شوند؟
در مواردی که کبد چرب به مراحل التهاب یا آسیب پیشرفته‌تر برسد، علائم زیر در چشم‌ها ظاهر می‌شود:
خشکی و التهاب مزمن ملتحمه
تحریک اطراف چشم به دلیل تجمع سموم در پوست
خارش ناشی از اختلال در تنظیم ویتامین‌های محلول در چربی (به‌ویژه A و E)
زرد شدن سفیدی چشم در اثر افزایش بیلی‌روبین
این علائم به ویژه در شب یا هنگام بیدار شدن از خواب شدیدتر می‌شوند.
علائم همراه خارش چشم در کبد چرب
اگر خارش چشم به کبد چرب مربوط باشد، معمولاً با یکی یا چند مورد از علائم زیر همراه است:
زردی پوست یا چشم
خارش پوست (به خصوص در کف دست و پا)
طعم تلخ در دهان
خشکی شدید دهان یا زبان
تغییر رنگ ادرار (تیره شدن)
احساس سنگینی یا درد در سمت راست شکم
خستگی مفرط و بی‌انرژی بودن
تیرگی یا پف زیر چشم
خارش چشم همیشه نشانه کبد چرب است؟
خیر. خارش چشم دلایل بسیار متعددی دارد که بسیاری از آن‌ها کاملاً بی‌ارتباط با کبد هستند. از جمله:
آلرژی فصلی یا محیطی
خشکی چشم به دلیل استفاده از موبایل و کامپیوتر
کمبود آب و مصرف ناکافی مایعات
استفاده از لوازم آرایشی غیربهداشتی
بیماری‌های خودایمنی مانند سندروم شوگرن
تنها زمانی که این خارش با علائم سیستمیک دیگر (مثل زردی یا خارش عمومی بدن) همراه باشد، باید بررسی کبدی صورت گیرد.
چگونه تشخیص دهیم خارش چشم مربوط به کبد چرب است؟
برای بررسی این موضوع، پزشک ممکن است موارد زیر را پیشنهاد دهد:
آزمایش آنزیم‌های کبدی (ALT، AST، GGT)
بررسی سطح بیلی‌روبین کل و مستقیم
سونوگرافی کبد برای بررسی چربی و التهاب
آزمایشات کامل عملکرد کبد (LFT)
بررسی سطح اسیدهای صفراوی در خون
در صورت وجود اختلال در این فاکتورها، احتمال اینکه خارش چشم مرتبط با عملکرد کبد باشد بسیار بالا می‌رود.
درمان خارش چشم ناشی از کبد چرب
۱. درمان ریشه‌ای: بهبود عملکرد کبد
رژیم غذایی ضدالتهاب (پرهیز از چربی اشباع، شکر، نوشابه، سرخ‌کردنی)
مصرف مواد غذایی پاک‌کننده کبد مثل:
کاسنی
چغندر
زردچوبه
لیمو ترش تازه
مصرف مکمل‌هایی مانند:
سیلیمارین (خارمریم)
ویتامین E و D با نظر پزشک
۲. مرطوب‌سازی و محافظت از چشم
استفاده از قطره اشک مصنوعی برای جلوگیری از خشکی چشم
محافظت چشم در برابر گردوغبار، نور آفتاب یا مانیتور
شست‌وشوی مرتب صورت و عدم تماس دست آلوده با چشم
۳. فعالیت بدنی و کاهش وزن
حتی کاهش ۵ تا ۷ درصد از وزن بدن می‌تواند تأثیر فوق‌العاده‌ای در بهبود کبد چرب و علائم مرتبط با آن از جمله خارش چشم داشته باشد.
پیشگیری از خارش چشم مرتبط با کبد
کنترل منظم وزن و قند خون
پرهیز از مصرف زیاد داروهای شیمیایی بدون تجویز پزشک
نوشیدن ۶ تا ۸ لیوان آب در روز برای کمک به دفع سموم
خودداری از خوردن غذاهای چرب، فست‌فود و نوشابه‌ها
خواب کافی و مدیریت استرس
نتیجه‌گیری
خارش چشم ممکن است نشانه‌ای از بیماری‌های پنهان درونی مانند کبد چرب باشد. این علامت اگر با نشانه‌های دیگری مثل خستگی، زردی یا طعم تلخ دهان همراه باشد، می‌تواند زنگ هشداری برای پیگیری دقیق‌تر باشد. شناخت علت، تشخیص صحیح و درمان زودهنگام کبد چرب، نه‌تنها سلامت عمومی را بهبود می‌دهد بلکه علائم آزاردهنده‌ای مانند خارش چشم را نیز از بین می‌برد.
