همانقدر که زندگی در خاک فقیر و بی‌کیفیت، شادابی، طراوت و رشد گیاه را به خطر می‌اندازد، تعویض خاک اشتباه نیز می‌تواند منجر به مرگ گیاه شود.
نکاتی که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم، برخی مربوط به انتخاب **خاک گیاه** و گلدان مناسب و برخی دیگر مربوط به روش صحیح تعویض خاک هستند.
پیشنهاد می‌کنیم برای بهره‌مندی از حداکثر رشد گیاه پس از تعویض خاک، مقاله “روش تعویض خاک گیاهان آپارتمانی” را نیز مطالعه کنید.
اشتباهات رایج در تعویض خاک گیاهان
در این بخش به بررسی 12 اشتباه رایج که منجر به آسیب به گیاه در حین **تعویض خاک** می‌شود، می‌پردازیم:
۱. انتخاب گلدان با سایز نامناسب
۲. انتخاب خاک نامناسب برای گیاه
۳. عدم ایجاد زهکشی مناسب در گلدان
۴. انتخاب گلدان با جنس نامناسب
۵. انتخاب گلدان با شکل نامناسب
۶. عدم آبیاری صحیح بلافاصله بعد از تعویض خاک
۷. تعویض خاک کردن گیاه تشنه
۸. عدم استفاده از ضد شوک (آمینو اسید) برای گیاهان حساس
۹. نگهداری گیاه در محل نامناسب بعد از تعویض خاک
۱۰. استفاده از گلدان و ابزار آلوده برای تعویض خاک
۱۱. عدم استفاده از قارچ کش برای تعویض خاک
۱۲. استفاده از پوکه لیکا در کف گلدان
1. اشتباه در انتخاب گلدان نامناسب
انتخاب گلدانی بسیار کوچک‌تر یا بزرگتر از سایز ریشه، یکی از اشتباهات رایج در **تعویض خاک گیاه** است.
به جز مواردی که گیاه در داخل خاک گلخانه ریشه پر کرده یا در نوبت قبلی تعویض خاک، ریشه آن پر شده بود، سایز گلدان فعلی، ملاک انتخاب گلدان جدید نیست.
ملاک اصلی انتخاب سایز مناسب گلدان، سایز ریشه گیاه است.
به طور کلی، در صورت پر بودن ریشه، گلدانی با 3 سانتی‌متر قطر و 3 سانتی‌متر ارتفاع بزرگتر از گلدان قبلی مناسب است.
در صورتی که از سایز ریشه گیاه اطلاع ندارید، بهتر است هنگام تعویض خاک، چند سایز مختلف گلدان در دسترس داشته باشید تا با کمک یک متخصص گیاه‌پزشکی سایز مناسب را انتخاب کنید.
2.انتخاب خاک اشتباه و نامناسب برای گیاه
انتخاب خاک مناسب، یکی از ارکان اصلی سلامتی و شادابی گیاهان آپارتمانی است.
اما متاسفانه بسیاری از علاقه‌مندان به گل و گیاه، به دلیل ناآشنایی با اصول اولیه، در انتخاب **خاک گیاه** مناسب دچار اشتباه می‌شوند و همین امر منجر به پژمردگی و بیماری گیاهان می‌گردد.
**5 اشتباه رایج در انتخاب و خرید خاک گیاهان** را بررسی کنیم.
اشتباه اول: استفاده از یک نوع خاک برای تمام گیاهان
اولین و بزرگترین اشتباه در انتخاب **خاک گیاه** این است که تصور کنیم تمام گیاهان آپارتمانی به یک نوع خاک نیاز دارند.
در حالی که میزان نیاز گیاهان به رطوبت، مواد مغذی و بافت خاک با یکدیگر متفاوت است.
به عنوان مثال، خاک مناسب برای گیاهان غده‌دار مانند زامیفولیا با خاک مورد نیاز گیاهان برگ پهن و رطوبت دوست مانند دیفن باخیا کاملا متفاوت است.
در فروشگاه گرینیوم برای هر گیاه، خاک مخصوص با در نظر گرفتن نیازهای تغذیه‌ای و ساختاری آن گیاه تولید شده است.
اشتباه دوم: استفاده از خاک آلوده
استفاده از خاک‌های آلوده مانند خاک برگ، یکی دیگر از اشتباهات رایج است.
این نوع خاک‌ها اغلب حاوی تخم حشرات، بیماری‌های قارچی، باکتریایی و ویروسی هستند که می‌توانند منجر به پوسیدگی ریشه و ابتلا به آفات گیاه شوند.
اشتباه سوم: استفاده از خاک حاوی کود دامی
ریشه گیاهان آپارتمانی بسیار حساس بوده و جذب محدودی از عناصر غذایی دارند.
استفاده از خاک حاوی کود دامی به دلیل دارا بودن میزان نامتعادلی از عناصر غذایی، می‌تواند منجر به سوختگی ریشه و در نهایت خشک شدن گیاه شود.
اشتباه چهارم: استفاده از خاک رس
خاک رس پس از خشک شدن سفت شده و باعث پارگی ریشه و اختلال در تبادل عناصر غذایی بین ریشه و خاک می‌شود.
اگرچه در گلخانه‌ها با کنترل رطوبت، کوددهی و آبیاری از خاک رس استفاده می‌شود، اما در شرایط آپارتمان، استفاده از این خاک منجر به نابودی گیاه خواهد شد.
اشتباه پنجم: استفاده از خاک گیاه مرده
استفاده از خاکی که قبلا گیاهی در آن از بین رفته است، به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود.
چراکه این خاک آلوده به بیماری بوده و می‌تواند سلامت گیاه جدید را نیز به خطر بیندازد.
#اهمیت اشتباهات مربوط به انتخاب خاک به حدی است که به توضیح کامل آن پرداختیم در ادامه سایر اشتباهات مربوط به تعویض خاک و گلدان گیاه را بررسی می‌کنیم.
3. عدم ایجاد زهکشی مناسب در گلدان
سوراخ‌های کف گلدان، علاوه بر خروج آب اضافی، وظیفه تبادل هوا و گردش آن بین ذرات خاک و محیط بیرون را نیز بر عهده دارند.
بنابراین تا حد امکان، مانند گلدان‌های سیاه گلخانه، در کف گلدان چندین سوراخ ایجاد کنید.
4. انتخاب جنس نامناسب گلدان
گلدان‌های فلزی برای گیاهانی که در مجاورت دمای متغیر محیط (مانند فضای باز) قرار می‌گیرند، مناسب نیستند.
این گلدان‌ها همزمان با گرم شدن هوا، داغ شده و ریشه گیاه را می‌سوزانند و در زمان سرما نیز ریشه گیاه را دچار سرمازدگی می‌کنند.
اگر به استفاده از گلدان‌های فلزی علاقه دارید، گیاه را در یک گلدان پلاستیکی کاشته و سپس آن را داخل گلدان فلزی قرار دهید.
گلدان‌های سرامیکی بدون روکش لعاب در قسمت داخلی نیز به دلیل عدم امکان تهویه هوا و جذب رطوبت، منجر به پوسیدگی ریشه و بیماری‌های قارچی می‌شوند.
5. انتخاب شکل نامناسب گلدان
گلدان‌های خمره‌ای یا شکم‌دار برای گیاهانی که مستعد پوسیدگی ریشه هستند (مانند زامیفولیا) مناسب نیست.
زیرا خاک در قسمت‌های محدب و گرد این گلدان‌ها دیرتر خشک شده و همین امر سبب پوسیدگی ریشه می‌شود.
6. عدم آبیاری صحیح گیاه بلافاصله پس از تعویض خاک
به طور کلی، همه گیاهان پس از تعویض خاک نیاز به آبیاری دارند.
به جز گیاهانی مانند سانسوریا، زامیفولیا، کاکتوس‌ها، ساکولنت‌ها و لیندا.
این گیاهان در هنگام استرس ناشی از تعویض خاک، بیش از اندازه آب جذب کرده و همین امر سبب بزرگ شدن سلول‌های گیاهی و در نتیجه پارگی غشاء و له شدن بافت‌های گیاه و در نهایت بیماری‌های قارچی می‌شود.
بنابراین این گیاهان را 5 الی 7 روز پس از تعویض خاک آبیاری کنید.
7. تعویض خاک گیاه تشنه
تعویض خاک گیاه تشنه، صرف نظر از میزان مقاومت گیاه، منجر به آسیب به آن می‌شود.
زیرا تشنگی خود نوعی شوک، تنش و استرس برای گیاه محسوب می‌شود.
بنابراین تمامی گیاهان، حتی کاکتوس، زاموفیلیا، پتوس و سانسوریا را 2 روز قبل از تعویض خاک آبیاری کنید.
8. عدم استفاده از ضد شوک برای گیاهان حساس
گیاهانی مانند کروتون و بنجامین، به تعویض خاک حساس هستند و بهتر است یک الی دو روز قبل از تعویض خاک، پشت و روی برگ‌های آن‌ها آمینواسید اسپری شود.
اسپری آمینواسید به گیاه کمک می‌کند تا کمتر دچار استرس و عوارض ناشی از آن مانند ریزش برگ و زردی شود.
9. نگهداری گیاه در محیط نامناسب پس از تعویض خاک
قرار دادن گیاه در محیطی با دمای نامناسب (بالاتر از 27 درجه سانتیگراد یا کمتر از 18 درجه سانتیگراد)، در معرض نور مستقیم آفتاب، در معرض باد کولر یا حرارت وسایل گرمایشی مانند شوفاژ، منجر به آسیب به گیاه پس از تعویض خاک می‌شود.
10. استفاده از گلدان و ابزار آلوده
ریشه گیاه در حین تعویض خاک ممکن است دچار آسیب‌دیدگی شود و این آسیب‌دیدگی‌ها مانند یک زخم باز، راه را برای ورود آلودگی و بیماری باز می‌کنند.
بنابراین لازم است تمامی ابزار و گلدان را با مایع ظرفشویی بشویید.
11. عدم استفاده از قارچ‌کش
به دلیل وجود احتمال آسیب‌دیدگی ریشه در حین تعویض خاک، استفاده از قارچ‌کش بسیار اهمیت دارد.
اما اگر به هر دلیلی استفاده از قارچ‌کش برایتان مقدور نیست، حتما از خاک پاکیزه و بدون برگ پوسیده (مانند خاک گرینیوم) استفاده کنید.
12. استفاده از پوکه لیکا در کف گلدان:
بسیاری از افراد به اشتباه تصور می‌کنند که استفاده از پوکه لیکا در کف گلدان به زهکشی کمک می‌کند.
در حالی که، پوکه لیکا به دلیل ساختار متخلخلی که دارد، رطوبت را در خود نگه می‌دارد و می‌تواند منجر به پوسیدگی ریشه گیاه، به خصوص گیاهان حساس، شود.
نکات تکمیلی
تعویض خاک گیاه و گلدان یک مرحله حساس در زندگی گیاهان است.
ما به عنوان مسئولین نگهداری گیاهان، وظیفه داریم که برای حفظ سلامت این موجودات زنده ارزشمند، تمام تلاش‌مان را به کار بگیریم.
نکاتی که مطرح شد، می‌تواند تضمینی برای حفظ سلامت گیاه شما در آپارتمان یا فضای باز، با خاک و گلدان جدید باشد.
منبع: گروه گرینیوم
