تقابل کم خونی و غلظت خون
کم‌خونی و غلظت خون دو وضعیت متفاوت در سیستم خونی است و کم‌خونی به معنای کاهش تعداد یا کیفیت گلبول‌های قرمز خون است که منجر به خستگی و ضعف می‌شود، در حالی که غلظت خون به معنای افزایش تعداد گلبول‌های قرمز است و می‌تواند خطر لخته شدن خون و مشکلات قلبی را افزایش دهد.
کم‌خونی به وضعیتی اطلاق می‌شود که در آن تعداد یا کیفیت گلبول‌های قرمز خون کمتر از حد نرمال است؛ گلبول‌های قرمز خون مسئول حمل اکسیژن به بافت‌ها و اندام‌های بدن هستند و زمانی که سطح گلبول‌های قرمز یا هموگلوبین کاهش پیدا می‌کند، بدن نمی‌تواند به صورت مؤثر اکسیژن را به بافت‌ها برساند و این وضعیت می‌تواند منجر به خستگی، ضعف، تنگی نفس و مشکلات دیگر شود، انواع مختلفی از کم‌خونی وجود دارد که از جمله آنها می‌توان به کم‌خونی ناشی از کمبود آهن، کم‌خونی مگالوبلاستیک و کم‌خونی همولیتیک اشاره کرد.
به گزارش ایمنا، کم‌خونی می‌تواند تأثیرات جدی بر سلامت قلب داشته باشد، زمانی که گلبول‌های قرمز کافی برای حمل اکسیژن وجود ندارد، قلب مجبور است بیشتر کار کند تا اکسیژن مورد نیاز بدن را تأمین کند، این افزایش فعالیت قلب می‌تواند باعث تپش قلب، ضربان قلب نامنظم و در موارد شدیدتر نارسایی قلبی شود، همچنین کم‌خونی می‌تواند باعث کاهش توانایی بدن برای مقابله با استرس‌های فیزیکی و روانی شود و به ضعف عمومی بدن منجر شود و به همین دلیل، کنترل و مدیریت کم‌خونی برای حفظ سلامت قلب بسیار مهم است.
تغذیه، نقشی حیاتی در پیشگیری و درمان کم‌خونی دارد، مصرف مواد غذایی غنی از آهن مانند گوشت قرمز، مرغ، ماهی، تخم مرغ و سبزیجات برگ‌سبز می‌تواند به افزایش سطح آهن در بدن کمک کند، همچنین مصرف غذاهای غنی از ویتامین C می‌تواند جذب آهن را افزایش دهد، بعضی از منابع ویتامین C شامل پرتقال، کیوی، فلفل دلمه‌ای و گوجه‌فرنگی است و علاوه بر آهن، مصرف مواد غذایی حاوی فولات و ویتامین B12 نیز می‌تواند به بهبود کم‌خونی کمک کند و تأثیر مثبت در تولید گلبول‌های قرمز داشته باشد.
کم‌خونی به معنای کاهش تعداد یا کیفیت گلبول‌های قرمز خون است، اما غلظت خون یا پلی‌سیتمی به حالتی اطلاق می‌شود که در آن تعداد گلبول‌های قرمز بیش از حد نرمال است، هر دو وضعیت می‌توانند مشکلات سلامتی ایجاد کنند، اما به طور متفاوتی بر بدن تأثیر می‌گذارند؛ در کم‌خونی، بدن با کمبود اکسیژن مواجه است، در حالی که در غلظت خون، افزایش گلبول‌های قرمز می‌تواند منجر به افزایش خطر لخته شدن خون و مشکلات قلبی عروقی شود و هر دو وضعیت نیاز به تشخیص و درمان مناسب دارند.
تأثیر کم‌خونی بر سلامت قلب / لزوم شناسایی علت بروز کم‌خونی و درمان آن
محدثه پورپونه، متخصص داخلی و فوق تخصص خون و سرطان بالغین با بیان اینکه در صورتی که در مدت زمانی کوتاه به کم‌خونی رسیدگی و جلوی این مشکل گرفته شود، ممکن است این مشکل تأثیری بر سلامت قلب در طولانی مدت نداشته باشد، اظهار کرد: در صورتی که کم‌خونی مزمن باشد، اقدامی برای درمان انجام نشود و قلب دچار تغییر ساختاری شده باشد، ممکن است عوارض جدی متوجه سلامت قلب شود.
وی اشاره به تأثیر مصرف چایی بر بروز کم‌خونی و جذب آهن افزود: مصرف چایی با کاهش جذب آهن همراه است و به ویژه افرادی که چایی غلیظ مصرف و افرادی که بلافاصله پس از صرف غذا چایی میل می‌کنند، مستعد کاهش آهن در بدن هستند و از طریق کاهش آهن ممکن است دچار کم‌خونی شوند.
متخصص داخلی و فوق تخصص خون و سرطان بالغین با تاکید بر لزوم شناسایی علت بروز کم‌خونی و با بیان اینکه زمانی که کم‌خونی افراد از دوران خردسالی آغاز شده باشد، احتمال تالاسمی مطرح می‌شود، تصریح کرد: تالاسمی‌ها خانواده‌ای بزرگ از بیماری‌ها است که بر اثر یک اختلال ژنتیکی، فرد با کم‌خونی متولد می‌شود و این مشکل تا پایان عمر همراه فرد است.
پورپونه با بیان اینکه در واقع تالاسمی ژنی است که برای افراد به ارث می‌رسد، ادامه داد: در صورتی که تشخیص برای فردی بیماری تالاسمی باشد، نمی‌توان کم‌خونی او را برطرف کرد و ممکن است کم‌خونی‌های دیگر مانند کمبود آهن نیز با این بیماری همراه شود و شرایط افراد با کمک مکمل‌های آهن و رژیم‌های غذایی بهبود می‌یابد.
غلظت خون نقطه مقابل کم‌خونی است
وی با بیان اینکه با بیان اینکه علت اصلی کم‌خونی افراد باید مشخص و سپس سیر درمان برای آنها در نظر گرفته شود، گفت: برخی افراد درگیر با کم‌خونی با توجه به علت این بروز این بیماری، باید تا پایان عمر از درمان‌ها بهره بگیرند و غلظت خون در نقطه مقابل کم‌خونی قرار می‌گیرد.
متخصص داخلی و فوق تخصص خون و سرطان بالغین اضافه کرد: زمانی که گلبول‌های قرمز از میزانی که باید، بیشتر باشند، فرد درگیر غلظت خون می‌شود و این مشکل تنها با آزمایش خون مشخص می‌شود، گاهی اوقات برخی افراد تصور می‌کنند به دلایل مختلفی مانند نداشتن خونریزی شدید هنگام ایجاد زخم درگیر غلظت خون هستند، اما موارد این چنینی علامتی از غلظت خون نیست.
پورپونه با بیان اینکه مشخص شدن علت دقیق غلظت خون برای درمان آن ضروری است، افزود: غلظت خون نیز در پی طیف وسیعی از علل ایجاد می‌شود که از جمله آنها می‌توان به داشتن سابقه خانوادگی و مصرف سیگار، مشکلات شغلی و محیط زندگی اشاره کرد.
به طور کلی، پیشگیری از کم‌خونی شامل رعایت تغذیه مناسب و متنوع است و مصرف غذاهای غنی از آهن، فولات و ویتامین B12 می‌تواند به پیشگیری از این بیماری کمک کند، همچنین مصرف مکمل‌های آهن به ویژه در دوران بارداری و شیردهی می‌تواند مفید باشد، انجام آزمایش‌های منظم خون برای بررسی سطح هموگلوبین و فریتین نیز می‌تواند به تشخیص زودهنگام و پیشگیری از کم‌خونی کمک کند، همچنین اجتناب از مصرف الکل و توجه به سلامت عمومی بدن می‌تواند به پیشگیری از کم‌خونی کمک کند.
درمان کم‌خونی به علت اصلی آن بستگی دارد، در موارد کمبود آهن، مصرف مکمل‌های آهن و تغییر در رژیم غذایی می‌تواند مؤثر باشد و در صورت کمبود ویتامین B12 یا فولات، مصرف مکمل‌های مربوطه توصیه می‌شود، اما در مواردی که کم‌خونی ناشی از بیماری‌های مزمن است، درمان بیماری اصلی ممکن است به بهبود کم‌خونی کمک کند، همچنین در موارد شدیدتر، نیاز به تزریق خون یا داروهای خاص برای تحریک تولید گلبول‌های قرمز وجود دارد و درمان‌های دیگری مانند استفاده از داروهای افزایش‌دهنده تولید گلبول‌های قرمز نیز ممکن است تجویز شود.
ورزش منظم می‌تواند به بهبود وضعیت کم‌خونی کمک کند، فعالیت‌های ورزشی می‌توانند به افزایش تولید گلبول‌های قرمز و بهبود گردش خون کمک کنند، همچنین ورزش می‌تواند به افزایش توان فیزیکی و کاهش خستگی ناشی از کم‌خونی کمک کند و ورزش‌های ملایم مانند پیاده‌روی، یوگا و شنا می‌توانند گزینه‌های مناسبی برای افراد مبتلا به کم‌خونی باشند.
