ترکیه به دنبال جای پای محکم تر در آفریقا

عصرترکیه – ترکیه با استفاده از پیشرفت‌های سریع خود در صنعت دفاعی، آن را به یک مزیت استراتژیک در آفریقا تبدیل کرده و به یک بازیگر مهم در این منطقه تبدیل شده است.

تحویل هلیکوپترهای T-129 ATAK تولید شده توسط TUSAŞ  به نیجریه و تأثیرات آن بر همکاری‌های دفاعی، یکی از نشانه‌های عینی این قدرت رو به رشد است. این ارتقای جایگاه در آفریقا تنها محدود به صادرات صنعت دفاعی نیست،بلکه شامل آموزش، انتقال فناوری و همکاری‌های امنیتی نیز می‌شود.

در این میان محصولات دفاعی ملی و بومی ترکیه مانند هلیکوپتر T-129 ATAK، پهپادهای Bayraktar TB2، هواپیماهای آموزشی HÜRKUŞ و خودروهای زرهی ترکیه را در موقعیتی رقابتی در بازارهای بین‌المللی قرارداده است.

همچنین ترکیه با توجه به محدودیت‌های مالی کشورهای آفریقایی، مدل‌های تأمین مالی مناسب و گزینه‌های انتقال فناوری را ارائه می‌دهد. از طرفی طراحی محصولات دفاعی ترکیه به گونه ای است که برای رفع نیازهای امنیتی خاص آفریقا از جمله مبارزه با تروریسم، امنیت مرزها و جنگ‌های نامتقارن مناسب است و در نهایت ، برنامه‌های آموزشی و حمایت فنی ترکیه برای ارتش‌های آفریقایی است که زمینه همکاری‌های عمیق‌تر و گسترده تر را فراهم کرده و مشارکت‌ استراتژیک ترکیه با دولتهای آفریقایی را به دنبال دارد.

هم اکنون همکاری‌های صنعتی دفاعی ترکیه در آفریقا فراتر از نیجریه گسترش یافته و به کشورهایی همچون لیبی، سومالی، اتیوپی، تونس، الجزایر، مراکش، مالی، بورکینافاسو، نیجر و چاد رسیده است. به عنوان مثال ترکیه پس از ایجاد همکاری‌های دفاعی و امنیتی با لیبی در سال 2020، به تثبیت نسبی وضعیت سیاسی این کشور کمک کرده است.

همچنین آنکارا با برپایی پایگاه آموزشی نظامی در سومالی و ارائه تجهیزاتی همچون پهپادهای Bayraktar TB2 به ارتش سومالی، از پیشرفت دولت موگادیشو در مبارزه با تروریسم حمایت کرده است. از سوی دیگر، ترکیه در سال‌های اخیر حمایت خود را از کشورهای مالی، بورکینافاسو و نیجر در منطقه ساحل که شاهد افزایش فعالیت‌های تروریستی است، افزایش داده است.

بر این اساس، ارتقای روزافزون موقعیت ترکیه در آفریقا موجب شده است که این کشور تصویر منحصر به فردی در میان دیگر بازیگران قاره داشته باشد. این کشور در سال‌های اخیر با تدوین سیاست‌های منحصر به فرد در قاره آفریقا، مدل شراکت متفاوتی نسبت به بازیگران جهانی سنتی ایجاد کرده است. به ویژه در غرب آفریقا که نفوذ فرانسه کاهش یافته است، و سایر مناطق استراتژیک، ترکیه با اصول شراکت مبتنی بر توسعه و همکاری برابر، پارادایم جدیدی از همکاری را ارائه می‌دهد. این رویکرد به ساختاری تبدیل شده است که می‌توان آن را “مدل ترکیه” نامید و چارچوبی جایگزین برای همکاری با کشورهای قاره ارائه می‌دهد.

ترکیه در مناطقی از آفریقا که در آن منافع بلوک‌های غربی و شرقی در تضاد است، به عنوان یک “بازیگر بی‌طرف و سازنده” شناخته می‌شود. به ویژه در دوره‌ای که تأثیر غرب در آفریقا کاهش یافته و بازیگرانی چون چین و روسیه نفوذ خود را افزایش داده‌اند، ترکیه نقش تعادل‌بخش ایفا می‌کند. سیاست آنکارا که از فشارهای ایدئولوژیک دور و بر نیازها متمرکز است، با استقبال کشورهای منطقه مواجه شده است. به عنوان مثال، در نیجریه، سیاست بی‌طرفانه آنکارا که به ویژه از طریق سرمایه‌گذاری‌های زیرساختی، همکاری در صنعت دفاعی و کمک‌های بشردوستانه پشتیبانی می‌شود، به ثبات منطقه کمک می‌کند. این امر تمایل ترکیه را برای ارائه راه‌حل‌های سازنده که به نیازهای محلی پاسخ می‌دهد، نشان می‌دهد.

ترکیه در روابط خود با کشورهای آفریقایی، مدلی مبتنی بر منافع اقتصادی کوتاه‌مدت را دنبال نمی‌کند، بلکه به دنبال ایجاد شراکت‌های بلندمدت و چندبعدی است. آنکارا تلاش میکند از طریق نهادهایی مانند سازمان همکاری و هماهنگی ترکیه (TIKA)، هلال احمر ترکیه و بنیاد معارف، پروژه‌های زیربنایی، کمک‌های بشردوستانه و آموزش در قاره آفریقا اجرا کند. این پروژه‌ها نه تنها به حل کوتاه مدت مشکلات کمک می‌کنند، بلکه ترکیه را در نظر مردم و دولت‌های محلی به عنوان “یک شریک قابل اعتماد” معرفی می‌کنند.

همچنین چارچوب، اصول مشارکت برابر، توسعه پروژه‌های مبتنی بر نیاز، تمرکز بر استقلال و تقویت ظرفیت کشورهای قاره و روابط تاریخی و فرهنگی که بر پایه استعمار نیست، یک سیاست همکاری منحصر به فرد را شکل داده است.

مدل ارائه شده توسط ترکیه در آفریقا، به ویژه در مقایسه با قدرت‌های استعمارگر سابق همچون فرانسه و بازیگرانی مانند چین که تلاش دارند از طریق پروژه‌های زیرساختی نفوذ خود را گسترش دهند، متمایز است. برخلاف رویکرد مداخله‌جویانه فرانسه، ترکیه مدل ارتباطی را اتخاذ کرده است که به حقوق حاکمیت کشورهای آفریقایی احترام می‌گذارد. از سوی دیگر، چین با ارائه وام‌ها و پروژه‌های زیرساختی در آفریقا معمولاً با انتقادات “دام بدهی” مواجه می‌شود، درحالی که ترکیه با ارائه مدل‌های مالی انعطاف‌پذیر و انتقال فناوری، مسیر مستقلی را دنبال می‌کند که به استقلال اقتصادی کشورهای آفریقایی کمک می‌کند. در نهایت، ایالات متحده و روسیه معمولاً در فعالیت‌های خود در آفریقا، رقابت ژئوپولیتیکی را در اولویت قرار می‌دهند و کمتر به نیازهای محلی توجه دارند، اما دولت آنکارا حضور نظامی خود را با فعالیت‌های توسعه‌ای و بشردوستانه متوازن کرده و به عنوان یک “بازیگر تأثیرگذار در زمینه امنیت”، استراتژی سازنده‌ای را پیش می‌برد.

سیاست آنکارا در این راستا نه تنها بر منافع اقتصادی تأکید دارد بلکه از طریق پروژه‌های بشردوستانه و توسعه‌ای که به نیازهای محلی توجه دارند، شکل می‌گیرد. این امر ترکیه را از دیگر بازیگران قاره‌ای و جهانی متمایز کرده و آن را به یک بازیگر قدرتمند در سطح منطقه‌ای و جهانی تبدیل می‌کند.

منبع- آناتولی