تب و لرز چه علائم، دلایل و روش‌های درمانی دارد؟
تب و لرز راه معمول بدن برای مبارزه با عفونت است. هنگامی که سیستم ایمنی شما عفونت را تشخیص می‌دهد، سیگنال‌هایی شیمیایی به مغز می‌فرستد تا دمای مرکزی بدن شما را افزایش دهد. در پاسخ به تنظیم مجدد این ترموستات طبیعی، بدن شما برای تولید گرما شروع به لرزیدن می‌کند.
تب یا پیرکسیا (pyrexia) واکنش طبیعی بدن نسبت به عفونت است. علت تب و لرز کمک به خنثی کردن میکروب‌ها از طریق افزایش دمای بدن تا جایی است که آن‌ها قادر به زنده ماندن نباشند. تب با عوامل تب‌زا تحریک می‌شود. این عوامل که به آن‌ها پیروژن یا پایروژن گفته می‌شود، ممکن است میکروب‌هایی مانند یک ویروس یا سموم تولید شده توسط یک میکروب مانند باکتری‌ها باشند.
به گزارش خبرآنلاین، لرز و بدن درد ممکن است بدون تب نیز رخ دهد، مانند عفونت‌هایی مانند COVID-19 یا مننژیت باکتریایی. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که یک ویروس یا باکتری روی بخشی از مغز که دمای بدن را تنظیم می‌کند، به نام هیپوتالاموس، اثر می‌کند. در این مقاله توضیح می‌دهیم که چرا با هم یا جداگانه تب و لرز می‌گیرید. همچنین یاد خواهید گرفت که چگونه تب و لرز را در خانه درمان کنید و چه زمانی باید به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشید.
علت تب و لرز
شاید بدانید که تب دنگی چیست؟ اما آیا درباره تب عمومی بدن اطلاعاتی دارید؟ تب یا پیرکسیا (pyrexia) واکنش طبیعی بدن نسبت به عفونت است. علت تب و لرز کمک به خنثی کردن میکروب‌ها از طریق افزایش دمای بدن تا جایی است که آن‌ها قادر به زنده ماندن نباشند. تب با عوامل تب‌زا تحریک می‌شود. این عوامل که به آن‌ها پیروژن یا پایروژن گفته می‌شود، ممکن است میکروب‌هایی مانند یک ویروس یا سموم تولید شده توسط یک میکروب مانند باکتری‌ها باشند.
پیروژن‌ها باعث آزاد شدن ترکیبات التهابی به نام پروستاگلاندین‌ها از بافت عفونی شده می‌شوند. پروستاگلاندین‌ها به نوبه خود به هیپوتالاموس (ساختاری به اندازه بادام که در پایه مغز قرار دارد) فرمان می‌دهند تا گرما را افزایش دهد و اغلب علت تب و لرز ناگهانی هم همین اتفاق است.
لرز نیز یک احساس سردی است که در هنگام تب شدید رخ می‌دهد اما گاهی اوقات ممکن است خود به خود و بدون تب نیز رخ دهد. لرز به تنهایی زمانی رخ می‌دهد که دمای مرکزی بدن شما به کمتر از چیزی که هیپوتالاموس فرمان می‌دهد کاهش یابد. این اتفاق یک واکنش فیزیولوژیکی است که باعث ایجاد لرز برای تولید گرما می‌شود. به همین دلیل هم هست که در هوای بسیار سرد اگر از خانه بیرون بروید دچار لرز می‌شوید. در واقع، بدن شما با لرزیدن تلاش می‌کند تا گرم شود.
هنگامی که پروستاگلاندین‌ها ترموستات طبیعی بدن را در هیپوتالاموس تنظیم می‌کنند، تب و لرز رخ می‌دهد. در حقیقت، افزایش نقطه تنظیم این ترموستات طبیعی باعث افزایش دمای بدن می‌شود اما تا رسیدن به نقطه تنظیم جدید احساس سرما سراغتان می‌آید. لرز اغلب در شروع عفونتی مانند آنفولانزا رخ می‌دهد.
لرز بدون تب
برخی از عفونت‌ها مانند COVID-19 و عفونت‌های باکتریایی خاص ممکن است بدون تب باعث بدن درد و لرز شوند.
کووید-۱۹
اگرچه تب یکی از علائم رایج کووید-۱۹ است، برخی افراد دچار لرز بدون تب می‌شوند. علت این اتفاق مشخص نیست اما این پدیده در افراد مبتلا به عوارض خاص کووید-۱۹ مشاهده شده که برای مدت طولانی به این بیماری مبتلا شده‌اند، در طول بیماری علائم گوارشی دارند یا عارضه‌ای مربوط به سیستم عصبی به نام سندرم گیلن باره (GBS) را تجربه می‌کنند.
در هر سه مورد، واکنش ایمنی به ویروس آنقدر شدید نیست. کووید طولانی مدت با التهاب طولانی مدت و در سطح پایین همراه است، در حالی که علائم گوارشی معمولاً نشان‌دهنده بیماری خفیف‌تر است. سندرم گیلن باره نیز به نوبه خود، یک واکنش ایمنی نسبت به ویروس است که عمدتاً بر اعصاب تأثیر می‌گذارد. در چنین مواردی، عفونت ممکن است به طور مستقیم یا غیرمستقیم بر هیپوتالاموس تأثیر بگذارد و به طور موقت دمای مرکزی بدن را کاهش دهد.
ابتلا به عفونت‌های باکتریایی
عفونت‌های باکتریایی خاصی ممکن است باعث ایجاد لرز بدون تب شوند. این عفونت‌ها ممکن است به دلیل عوامل تب‌زای تولید شده توسط باکتری‌های مختلف ایجاد شده باشند. برخلاف ویروس‌هایی که ممکن است به طور مستقل سبب تحریک و آزادسازی پروستاگلاندین‌ها شوند، این سموم تولید شده توسط باکتری‌ها تب‌زا هستند.
عفونت‌های باکتریایی که ممکن است باعث ایجاد لرز بدون تب شوند عبارت‌اند از:
مننژیت باکتریایی که التهاب شدید غشای اطراف مغز و نخاع (به نام مننژ) توسط باکتری‌ها است.
بیماری لایم که یک عفونت منتقله از کنه است و بر اندام‌های مختلف از جمله پوست، مفاصل، قلب و سیستم عصبی تاثیر می‌گذارد.
مالاریا که یک عفونت منتقله از پشه است و باعث اختلال در تنظیم دمای بدن، ایجاد لرز و تب و عرق پس از آن می‌شود.
تب و لرز نشانه چیست
شاید از خود می‌پرسید که تب و لرز نشانه چیست؟ عفونت‌های باکتریایی و ویروسی مانند آنفولانزا ممکن است همراه با تب و لرز به عنوان علائم بیماری خود را نشان دهند. تب بخشی از واکنش دفاعی بدن نسبت به عفونت فعال است. هیپوتالاموس قدامی مغز نقطه تنظیم دمای مرکزی بدن را تا ۳۸ درجه سانتی‌گراد یا بالاتر افزایش می‌دهد. در نتیجه چیزی را به عنوان تب مشاهده می‌کنیم.
تب را نباید با هایپرترمی یا بیماری گرمایی اشتباه گرفت. هایپرترمی زمانی رخ می‌دهد که بدن گرمای بیشتری از آنچه می‌تواند دفع کند، تولید کند. بیماری گرمایی معمولاً نتیجه پوشیدن لباس‌های بیش از حد نامناسب برای هوای گرم یا مرطوب یا پس از فعالیت بدنی سنگین است.
لرز نیز انقباض و شل شدن سریع عضلات است که خود را به صورت لرزش بدن نشان می‌دهد. لرز اغلب قبل از شروع تب اتفاق میفتد.
درمان تب و لرز در بزرگسالان
ممکن است از خود بپرسید که برای پایین آوردن تب چه بخوریم؟ یا پایین آوردن تب بزرگسالان بدون دارو یا با دارو چگونه است؟ برای درمان تب و لرز در بزرگسالان می‌توان اقدامات مختلفی انجام داد که مهم‌ترین آن‌ها را در ادامه می‌خوانید.
نوشیدن مایعات فراوان
در طول ابتلا به تب، بدن برای جبران دمای بالا نیاز به مصرف آب بیشتری دارد. این اتفاق ممکن است منجر به کم آبی بدن شود. بنابراین، همان‌طور که اولین پاسخ به این سؤال که برای درمان سرماخوردگی چه بخوریم؟ نوشیدن مایعات فراوان است، برای درمان تب و لرز نیز نوشیدن آب یا مایعات می‌تواند به آبرسانی مجدد بدن کمک کند.
استراحت کردن
مبارزه با عفونت انرژی زیادی می‌طلبد. بنابراین، کسانی که به تب و لرز دچار شده‌اند، باید تا حد امکان استراحت کنند تا به بهبودی بدن خود کمک کنند.
گرفتن حمام ولرم
بسیاری از افراد هنگام تب به حمام آب سرد فکر می‌کنند اما انجام این کار ممکن است باعث لرز شود که دمای بدن را بیش از پیش افزایش می‌دهد. در مقابل، در چنین شرایطی می‌توانید برای خنک شدن بدن از حمام ولرم یا آب گرم استفاده کنید. حمام آب گرم یا ولرم می‌تواند به تسکین عضلات خسته شما نیز کمک کند.
مصرف داروهای بدون نسخه
مصرف داروها معمولاً برای درمان تب ضروری نیست اما برخی از داروهای بدون نسخه (OTC) می‌توانند به کاهش تب و ایجاد احساس راحتی در فرد کمک کنند. این داروها که دارو برای تب و لرز محسوب می‌شوند، عبارت‌اند از:
ایبوپروفن
استامینوفن
ناپروکسن
سبک لباس پوشیدن
تب ممکن است باعث شود که شما یک دقیقه احساس گرما کنید و دقیقه بعد سردتان شود. پوشیدن لباس‌های ضخیم ممکن است گرما را در بدن به دام بیندازد و دمای بدن را بیشتر افزایش دهد. بنابراین، باید چند لایه لباس بپوشید و اگر شروع احساس سرما کردید، لباس‌های بیشتری روی لباس‌های قبلی بپوشید.
درمان تب و لرز کودکان در خانه
درمان تب و لرز کودکان بسیار شبیه به درمان فوری لرز و تب برای بزرگسالان است اما میان این و روش درمانی تفاوت‌های ظریفی وجود دارد. به عنوان مثال، برای درمان تب و لرز کودکان در خانه باید روش‌هایی که در ادامه می‌خوانید را امتحان کنید.
نوشیدن مایعات فراوان
کودکان مبتلا به تب مانند بزرگسالان، به مایعات فراوان نیاز دارند اما ترغیب کودکان خردسال به نوشیدن مایعات بیشتر ممکن است دشوار باشد. به همین دلیل پیشنهاد می‌کنیم که برای پایین آوردن تب کودک بدون دارو و از طریق نوشیدن مایعات، از برخی گزینه‌های جذاب‌تر استفاده کنید که عبارت‌اند از:
آب مرغ گرم
بستنی یخی
ژله طعم‌دار
آب میوه رقیق شده
استراحت کردن
کودکان ممکن است پس از مصرف داروهای بدون نسخه احساس بهتری داشته باشند و پرانرژی و بازیگوش شوند. با‌این‌حال، مطمئن شد که آن‌ها تا پایان تب یا بیماری خود استراحت می‌کنند. اگر کودک نمی‌تواند بخوابد یا استراحت کند، والدین و مراقبان می‌توانند برای او داستان بخوانند یا موسیقی ملایمی برای او پخش کنند.
گرفتن حمام آب گرم
بعید است کودکان در هنگام بیماری علاقه‌ای به گرفتن حمام آب گرم داشته باشند. در این صورت، می‌توانید یک پارچه گرم و مرطوب را روی پیشانی آن‌ها بگذارید تا تب کنترل شود. توجه داشته باشید که هرگز نباید برای تسکین تب به پوست کودک الکل بمالید. اگر الکل جذب پوست آن‌ها شود خطراتی را در پی خواهد داشت.
مصرف داروهای بدون نسخه
مانند بزرگسالان، معمولاً برای کودک مبتلا به تب دارو درمانی لازم نیست. با‌این‌حال، مصرف داروهای بدون نسخه و قرص برای تب و لرز می‌تواند به کاهش تب و ایجاد احساس راحتی بیشتر در کودک کمک کند. یکی از داروهایی که برای کودکان در بیشتر سنین مناسب است، استامینوفن است. البته، کارشناسان معتقدند که میزان بالای استامینوفن برای کودکان کمتر از ۲ سال مناسب نیست.
برخی از داروها نیز برای کودکان زیر سنین خاص مناسب نیستند. به عنوان مثال، آسپرین برای افراد زیر ۱۶ سال مناسب نیست و ایبوپروفن که برای کودکان زیر ۳ ماه یا دارای وزن کمتر از ۵ کیلوگرم مناسب نیست. همچنین ایبوپروفن برای کودکان مبتلا به آسم مناسب نیست.
برای تب و لرز چی بخوریم؟
گاهی اوقات افراد برای درمان تب از داروهای گیاهی استفاده می‌کنند. تحقیقات نشان داده که این مکمل‌ها تب را در حیوانات کاهش می‌دهند اما هنوز هیچ مدرک قابل اعتمادی وجود ندارد که نشان دهد داروهای گیاهی در انسان نیز به خوبی اثر می‌کنند. ایمن بودن این داروها برای کودکان هنوز مورد تردید است. بنابراین، از دادن این مکمل‌های گیاهی به کودکان خودداری کنید.
همچنین باید توجه داشته باشید که سازمان‌های دارویی معتبر کیفیت داروهای گیاهی را مانند داروهای شیمیایی کنترل نمی‌کنند. در نتیجه، قبل از استفاده از هر داروی گیاهی باید با پزشک صحبت کنید و دستورالعمل‌های سازنده آن را دنبال کنید.
مورینگا
مورینگا گیاهی استوایی است که خواص غذایی و دارویی متنوعی دارد. تقریباً تمام قسمت‌های این گیاه حاوی ویتامین‌ها، مواد معدنی، آنتی اکسیدان‌ها و عوامل ضد باکتری است. آزمایشی که محققان در سال ۲۰۱۴ درباره این گیاه انجام دادند نشان داد که پوست درخت مورینگا باعث کاهش تب و لرز در خرگوش‌ها می‌شود اما تحقیقات درباره تاثیر این گیاه برای رفع تب و لرز انسان‌ها هنوز تکمیل نشده است.
شما باید از مصرف این دمنوش برای تب و لرز خودداری کنید اگر:
باردار هستید
از داروهایی استفاده می‌کنید که سوبستراهای سیتوکروم P450 هستند، مانند لواستاتین (آلتوپروف)، فکسوفنادین (آلگرا)، یا کتوکونازول (نیزورال)
عصاره ریشه کودزو
ریشه کودزو داروی گیاهی است که در طب سنتی چینی استفاده می‌شود. این ریشه خواص ضد التهابی دارد و ممکن است به کاهش درد کمک کند. تحقیقات نشان می‌دهد که عصاره ریشه کودزو ممکن است در درمان تب، اسهال و بیماری‌های التهابی موثر باشد اما اثبات این موضوع به تحقیقات بیشتری نیاز دارد.
شما نباید عصاره ریشه کودزو مصرف کنید اگر:
تاموکسیفن مصرف می‌کنید
سرطان حساس به هورمون مانند سرطان پستان داری
متوترکسات (Rasuvo)مصرف می‌کنید
اگر از داروهای دیابت استفاده می‌کنید، باید قبل از مصرف ریشه کودزو با پزشک مشورت کنید. این گیاه ممکن است منجر به کاهش قند خون شود.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
ابتلا به تب معمولاً نگران‌کننده نیست اما زمانی که بیش از حد شود ممکن است خطراتی برای سلامتی در پی داشته باشد. بنابراین، باید در برخی مواقع با مشاهده تب به پزشک مراجعه کرد.
زمان مراجعه به پزشک برای درمان تب کودکان
تب بالا ممکن است برای یک کودک خردسال خطرناک‌تر از یک بزرگسال باشد. مواقعی که باید با مشاهده تب و لرز در کودکان به پزشک مراجعه کرد، به این ترتیب هستند:
کودکان ۰ تا ۳ ماهه: تب ۳۸ درجه سانتی‌گراد یا بالاتر
کودکان ۳ تا ۶ ماهه: تب ۳۸ درجه سانتی‌گراد یا بالاتر که علاوه بر آن کودک تحریک‌پذیر یا خواب‌آلود است.
کودکان ۶ تا ۲۴ ماهه: تب ۳۸ درجه سانتی‌گراد یا بالاتر که بیش از یک روز طول می‌کشد. اگر علائم دیگری مانند بثورات پوستی، سرفه یا اسهال دارند، بهتر است زودتر به پزشک مراجعه کنید.
برای کودکان ۲ سال و بزرگتر، اگر تب دارند که به طور مکرر از ۳۸ درجه سانتی‌گراد بالاتر می‌رود، به پزشک مراجعه کنید. همچنین اگر فرزندتان تب دارد و موارد زیر را تجربه می‌کند برای تب و لرز کودک باید با پزشک تماس بگیرید:
به طور غیرعادی بی‌حال و تحریک‌پذیر به نظر می‌رسد یا علائم شدید دیگری دارد
تب او بیش از ۳ روز طول کشیده است
تب با دارو درمان نمی‌شود
ارتباط چشمی با شما برقرار نمی‌کند
نمی‌تواند مایعات را قورت بدهد
زمان مراجعه به پزشک برای درمان تب بزرگسالان
تب ممکن است در برخی موارد برای بزرگسالان نیز خطرناک باشد. برای درمان تب ۳۸ درجه سانتی‌گراد یا بالاتر که با دارو درمان نمی‌شود یا بیش از ۳ روز طول می‌کشد به پزشک مراجعه کنید. همچنین اگر تب با علائمی مانند موارد زیر همراه باشد، باید با شروع تب و لرز درمان پزشکی را جستجو کنید:
سردرد شدید
کهیر
حساسیت به نور روشن
گرفتگی گردن
استفراغ مکرر
درد قفسه سینه یا شکم
تشنج
در برخی موارد، ممکن است تب شدید منجر به تشنج یا مشکل در تنفس شود. اگر این علائم را تجربه کردید، باید به دنبال درمان فوری پزشکی باشید.
کلام آخر
تب و لرز واکنش طبیعی بدن شما نسبت به عفونت است. لرز ممکن است ناراحت‌کننده باشد اما معمولاً جای نگرانی ندارد. شما اغلب می‌توانید تب و لرز را در خانه با استراحت کردن، مصرف مایعات و داروهای بدون نسخه درمان کنید.
البته، اگر تب شما بیش از ۳۸ درجه سانتی‌گراد است و لرز غیر قابل کنترلی هم دارید یا به علائم نگران‌کننده دیگری مانند سفت شدن عضلات گردن دچار شده‌اید و یا اینکه تب و لرز شما در عرض چند روز بهبود نمی‌یابد، بهتر است برای درمان تب و لرز به پزشک مراجعه کنید.
