5 ترفند برای پربار کردن درخت انگور

درخت انگور که از گذشته تا به امروز جایگاه خاص و ویژه‌ای در باغ‌ها و باغچه‌های ما ایرانی‌ها دارد، یکی از دوست داشتنی‌ترین و زیبا‌ترین درختان میوه محسوب می‌شود. اگر چه این درخت سازگاری و مقاومت بالایی دارد و حتی سخت‌ترین شرایط را تحمل می‌کند، اما به منظور افزایش کیفیت و بار میوه آن و درشت و شیرین شدن دانه‌ها، لازم است یکسری اقدامات اصولی انجام شود.

بسیاری از باغداران حتی با وجود سال‌ها تجربه در زمینه کاشت و برداشت انگور، باز هم از این که درختانشان محصول کم، خوشه‌های کوچک یا دانه‌های ریز می‌دهند ناراضی هستند. این مشکلات علت‌های مختلفی دارد و هنگامی که هرس، تغذیه و آبیاری نهال انگور به صورت اصولی صورت می‌گیرد، برطرف می‌شود.

علت کم بار شدن درخت انگور چیست؟
پیش از آن که به سراغ روش‌های پربار کردن درخت انگور برویم، ابتدا بهتر است علت کم بار شدن آن را بشناسید:

هرس نادرست یا عدم هرس
درخت انگور از جمله درختانی است که بدون هرس باردهی مناسبی نخواهد داشت؛ زیرا اگر شاخه‌های اضافی حذف نشود، انرژی گیاه میان شاخ و برگ‌های زیاد تقسیم شده و موجب کوچک و ضعیف ماندن خوشه‌ها می‌شود.

کمبود عناصر غذایی
انگور برای باردهی به پتاسیم، فسفر، کلسیم و ریزمغذی‌هایی مانند آهن، روی و منگنز نیاز دارد و کمبود این مواد در خاک موجب ریز شدن دانه‌ها می‌شود.

آبیاری نامنظم
رسیدگی نامنظم در آب به معنای آبیاری کم یا آبیاری زیاد است. آبیاری کم درخت انگور موجب کوچک و ضعیف شدن خوشه‌ها می‌شود، در حالی که آبیاری زیاد نیز ترک خوردن دانه‌ها و کاهش شیرینی آن‌ها را به همراه خواهد داشت.

نور کم و سایه زیاد
انگور درختی است که به حداقل 6 تا 8 ساعت نور مستقیم نیاز دارد و نور کم و سایه زیاد موجب کم بار شدن آن و دیر رسیدن دانه‌ها می‌شود.

بیماری‌ها و آفات
سفیدک پودری، سفیدک دروغی، شته کنه‌ها از جمله متداول‌ترین بیماری‌ها و آفات درخت انگور هستند که موجب کاهش بار این درخت می‌شوند.

سن درخت
درختان جوان 2 تا 3 ساله که هنوز به بلوغ باردهی نرسیده‌اند و درختان بسیار پیر که نیاز به جوان ساز یدارند هر دو بار کمی می‌دهند.

مهم‌ترین اصول پربار کردن درخت انگور
مهم‌ترین روش‌هایی که باغداران حرفه‌ای انگور به منظور افزایش بار این درخت استفاده می‌کنند عبارت است از:

هرس صحیح
مهم‌ترین عامل افزایش باردهی درخت انگور، هرس است که بدون آن دانه‌های درخت همیشه ریز و تعداد خوشه‌ها کم خواهد بود. هرس درخت انگور به دو صورت زیر انجام می‌شود:

هرس زمستانه (هرس خشک)
در این نوع هرس، شاخه‌های اضافی، خشک، ضعیف و بیمار درخت حذف می‌شود و تنها شاخه‌هایی که قابلیت باردهی دارند باقی می‌مانند. حفظ شاخه‌های دو ساله قوی در هرس زمستانه اهمیت بسیار زیادی دارد، زیرا بیش‌ترین باردهی انگور، روی شاخه‌های یکساله رشد کرده روی شاخه‌های دو ساله رخ می‌دهد.

هرس تابستانه (هرس سبز)
در این نوع هرس که در طول فصل رشد انجام می‌شود، شاخه‌های اضافی روی شاخه اصلی حذف و برگ‌های موجود در اطراف خوشه به منظور رسیدن بهتر نور و هوا و درست و شیرین شدن دانه‌ها تنک می‌شود.

آبیاری اصولی
انگور درختی است که نسبت به خشکی مقاومت خوبی دارد، اما برای افزایش باردهی نیازمند آبیاری منظم و برنامه‌ریزی شده می‌باشد. توصیه می‌شود آبیاری در اوایل بهار هر 10 روز یک بار، در اردیبهشت تا مرداد هر 7 روز یک بار و در زمان نزدیک به برداشت به صورت کم انجام شود. از غرق آب کردن بوته نیز جدا خودداری شود.

نکته: آبیاری قطره‌ای بهترین گزینه برای آبیاری درخت انگور است.

تغذیه و کوددهی صحیح
همانطور که گفته شد، یکی از علل مهم ریز شدن دانه‌های انگور کمبود عناصر مغذی است که با کود‌های زیر می‌توان آن را جبران کرد:

کود حیوانی پوسیده
این کود که در زمستان و به مقدار 5 الی 10 کیلوگرم پای هر بوته استفاده می‌شود، قدرت ریشه را افزایش می‌دهد، خاک را تقویت می‌کند و موجب رشد بهتر شاخه‌ها می‌شود.

کود‌های شیمیایی
فسفر که برای ریشه زایی انگور ضروری است و در زمستان به مقدار 100 الی 150 گرم به خاک اضافه می‌شود.

پتاسیم که مهم‌ترین عنصر برای درشت شدن دانه‌های انگور و شیرین‌تر شدن آن‌ها است و نوع سولوپتاس (پتاسیم 50%) آن باید 1 الی 2 بار در بهار مورد استفاده قرار گیرد.

نیتروژن که برای رشد شاخ و برگ مناسب است و مقدار زیادی آن موجب کاهش بار و رشد بی‌رویه شاخه‌ها می‌شود.

کلسیم و منیزیم که از ترک دانه‌ها جلوگیری می‌کند و موجب افزایش کیفیت خوشه می‌شود.

کود‌های آلی و تقویتی
از جمله این کود‌ها که موجب افزایش جذب عناصر و قوی‌تر شدن گیاه می‌شود، می‌توان به هیومیک اسید، آمینواسید، جلبک دریایی و کود آهن و روی اشاره کرد.

نور کافی
درخت انگور علاقه بسیار زیادی به نور و اگر در سایه قرار داشته باشد، گل‌های آن خوشه‌ها ریز می‌شوند، گل‌ها کامل تشکیل نمی‌شوند و احتمال بیماری افزایش می‌یابد. در نتیجه، لازم است بوته‌ها 2 الی 3 متر از یکدیگر فاصله داشته باشند و برگ‌های اضافی اطراف خوشه حذف شوند.

قیم گذاری و هدایت شاخه ها
هدایت شاخه‌ها روی داربست یا قیم که برای پربار شدن بوته‌ها لازم و ضروری می‌باشد، مزایایی دارد که به شرح زیر می‌باشد:

رسیدن نور کافی به قسمت‌های مختلف درخت

هواخوری بیش‌تر خوشه‌ها و شاخ و برگ ها

کاهش احتمال بیماری

رشد متعادل

افزایش تعداد خوشه ها

تنک کردن خوشه ها
باغداران حرفه‌ای به منظور داشتن انگور‌هایی درشت و شیرین، خوشه‌های اضافی را حذف و خوشه‌های ریز یا ناقص را جدا می‌کنند و از 2 الی 3 خوشه بیش‌تر داشتن شاخه جلوگیری می‌نمایند.

کنترل آفات و بیماری ها
اگر بیماری یا آفت درخت انگور کنترل نشود، درخت حتی با وجود داشتن تغذیه مناسب نیز نمی‌تواند بار زیاد بدهد. به منظور کنترل این مشکلات راهکار‌های زیر توصیه می‌شود:

سمپاشی پیشگیرانه در فصل بهار

ایجاد تهویه مناسب برای تاج گیاه

حذف شاخه‌های آلوده به آفت یا بیماری

جمع آوری برگ‌های ریخته

اصلاح خاک و مدیریت pH
بهترین خاک برای درخت انگور، خاک کمی قلیایی تا خنثی با pH حدود 6.5 تا 7.5، دارای زهکشی مناسب و با درصد خوب مواد آلی است. در نتیجه، خاک‌های سنگین و ری برای این درخت مناسب نمی‌باشد و موجب ضعیف و کم بار شدن بوتی می‌شود.

مدیریت علف‌های هرز
علف‌های هرز اجازه نمی‌دهند آب و مواد غذایی به اندازه کافی به درخت انگور برسد. به همین دلیل در تمامی فصل‌ها به ویژه فصل رشد باید پای بوته تمیز باشد و به منظور کاهش علف از مالچ یا کاه گل استفاده شود.

توصیه‌های حرفه‌ای باغداران با تجربه
در این بخش، به یکسری نکات مهم می‌پردازیم که از تجربیات باغداران گرفته شده است:

استفاده از کود دامی کهنه به جای کود تازه

حذف شاخه‌های بارور خیلی زود‌تر از رشد کامل آن

هرس کردن درخت انگور متناسب با اقلیم منطقه

استفاده از جلبک دریایی هنگام تشکیل گل

آبیاری ملایم و استفاده از کود پتاس برای بوته پس از برداشت

منبع: گلخانه فروزانی