10 نکته ارزشمند برای پدر و مادرهایی که فرزند مبتلا به اوتیسم دارند!

فرزندپروری همیشه چالش دارد، اما وقتی کودک شما در طیف اوتیسم قرار می‌گیرد، این مسیر می‌تواند پیچیده‌تر، احساسی‌تر و گاهی خسته‌کننده‌تر شود. اوتیسم یا اختلال طیف اوتیسم (ASD) یک اختلال عصبی-رشدی است که از اوایل کودکی آغاز می‌شود و در طول زندگی ادامه دارد. واژه «طیف» به این معناست که اوتیسم شکل واحدی ندارد؛ هر کودک دنیای منحصر‌به‌فرد خودش را دارد، با توانایی‌ها، نیازها و چالش‌های خاص خود.

کودکان مبتلا به ASD ممکن است در برقراری ارتباط اجتماعی، تعامل با دیگران، انعطاف‌پذیری رفتاری و پردازش حسی تفاوت‌هایی داشته باشند. برخی به صدا، نور یا لمس بسیار حساس‌اند، برخی علایق محدود اما عمیق دارند و بعضی دیگر احساسات خود را به شیوه‌ای متفاوت بروز می‌دهند. نکته مهم این است که این تفاوت‌ها نقص نیستند؛ بلکه شکل دیگری از تجربه جهان‌اند.

در سال‌های اخیر، آگاهی نسبت به اوتیسم در کشورهای مختلف از جمله هند افزایش یافته است. برگزاری روز جهانی آگاهی از اوتیسم در ۲ آوریل، فرصتی است برای درک بهتر، کاهش برچسب‌زنی و تمرکز بر توانمندی‌های این کودکان. با این حال، آگاهی فقط نقطه شروع است. آنچه واقعاً تفاوت ایجاد می‌کند، رفتارهای روزمره والدین و اطرافیان است.

نکات زیر در کنار توصیه های پزشک، کمک کننده هستند:

۱. ارتباط واقعی و صبورانه با فرزندتان برقرار کنید

برقراری ارتباط با کودک مبتلا به اوتیسم همیشه ساده نیست، اما غیرممکن هم نیست. گاهی ارتباط کلامی محدود است و پیام‌ها از طریق نگاه، ژست، رفتار یا صدا منتقل می‌شوند. به این نشانه‌های غیرکلامی با دقت گوش دهید. صبر، تکرار و ثبات کلید موفقیت‌اند. وقتی وارد دنیای علایق کودک می‌شوید، به او نشان می‌دهید که دیده و پذیرفته شده است.

۲. فرصت‌های اجتماعی را آگاهانه طراحی کنید

تعامل با همسالان برای رشد اجتماعی کودک ضروری است، اما محیط‌های شلوغ و غیرقابل پیش‌بینی می‌توانند اضطراب‌آور باشند. قرارهای بازی کوتاه، برنامه‌ریزی‌شده و در محیط‌های آرام مثل پارک خلوت یا خانه آشنا، به کودک کمک می‌کند بدون فشار، مهارت‌های اجتماعی را تمرین کند.

۳. بازی و تفریح را جدی بگیرید

کودکان مبتلا به اوتیسم نیز نیاز به بازی، خلاقیت و لذت دارند. بازی‌های ساده، هنر و کاردستی، موسیقی یا رقص می‌توانند راهی امن برای تخلیه انرژی و بیان احساسات باشند. بازی فقط سرگرمی نیست؛ ابزاری برای یادگیری، ارتباط و رشد عاطفی است.

۴. از تقویت مثبت به‌درستی استفاده کنید

تحسین به‌موقع و پاداش‌های ساده می‌توانند رفتارهای مثبت را تقویت کنند. هر پیشرفت کوچک ارزش دیده شدن دارد. پاداش لزوماً مادی نیست؛ گاهی یک لبخند، آغوش یا زمان بیشتر برای بازی، تأثیر عمیق‌تری دارد. کودک یاد می‌گیرد که تلاشش دیده می‌شود و این حس امنیت ایجاد می‌کند.

۵. طغیان‌های عاطفی را به‌عنوان پیام ببینید

طغیان‌های احساسی نشانه لجبازی یا بدرفتاری نیستند؛ آن‌ها زبان کودک برای گفتن «دیگه نمی‌تونم» هستند. شناسایی محرک‌ها، حفظ آرامش و ارائه گزینه‌های ساده مثل تغییر فضا یا فعالیت آرام، می‌تواند شدت این لحظات را کاهش دهد.

۶. فعالیت بدنی را در برنامه روزانه بگنجانید

حرکت برای این کودکان فقط ورزش نیست؛ راهی برای تنظیم بدن و ذهن است. پیاده‌روی، شنا، بازی‌های حرکتی یا یوگای کودکانه می‌توانند تمرکز را افزایش دهند، اضطراب را کاهش دهند و آگاهی بدنی را تقویت کنند.

۷. روال ثابت ایجاد کنید

قابل پیش‌بینی بودن، احساس امنیت می‌آورد. داشتن برنامه منظم خواب، غذا، بازی و آموزش، اضطراب کودک را کاهش می‌دهد و همکاری او را بیشتر می‌کند. تغییرات اگر لازم‌اند، بهتر است به‌آرامی و با توضیح قبلی انجام شوند.

۸. خانه را به محیطی امن تبدیل کنید

برخی کودکان مبتلا به اوتیسم درک روشنی از خطر ندارند. ایمن‌سازی خانه، قفل کردن درها، دور نگه داشتن وسایل خطرناک و نظارت مناسب، نه محدودیت بلکه مراقبت است.

۹. از حمایت‌های آموزشی استفاده کنید

تشخیص زودهنگام و مداخلات به‌موقع می‌توانند مسیر رشد کودک را به‌طور چشمگیری بهبود دهند. همکاری با مدرسه، گفتاردرمانگر، کاردرمانگر و معلمان آموزش‌دیده، شبکه حمایتی قدرتمندی برای کودک می‌سازد.

۱۰. مراقب خودتان هم باشید

پدر یا مادر خسته نمی‌تواند حامی خوبی باشد. مراقبت از خود، استراحت، صحبت با افراد قابل اعتماد و پذیرش اینکه کامل بودن لازم نیست، بخشی از این مسیر است. شما هم انسانید، نه ماشین.

جمع‌بندی

در سال‌های اخیر، حرکت‌های آگاهی‌بخش و مداخلات زودهنگام باعث بهبود شرایط زندگی بسیاری از کودکان مبتلا به اوتیسم شده است. با این حال، راه هنوز ادامه دارد. حمایت واقعی زمانی اتفاق می‌افتد که خانواده‌ها، مدارس، متخصصان و جامعه کنار هم بایستند.

کودکان مبتلا به اوتیسم نیاز به «تغییر» ندارند؛ نیاز به درک، فرصت و احترام دارند. وقتی این سه فراهم شود، پتانسیل واقعی آن‌ها شکوفا خواهد شد.

منبع:خبرنامه