کنفرانس پاریس برای لبنان: چرا سیاست فرانسه در اسرائیل تغییر کرد؟

عصرترکیه – فرانسه نزدیک به یک سال در مورد نسل کشی اسرائیل در غزه و کشتار هزاران غیرنظامی، بمباران بیمارستان ها و کشتار بیش از صد روزنامه نگار توسط اسرائیل سکوت کرد. در حالی که انواع اعتراضات مربوط به اوکراین در این کشور مجاز است، تظاهرات حمایت از غزه به شدت ممنوع است و پلیس به شدت در تظاهرات غزه مداخله کرد، معترضان را متفرق کرد و دانشجویان را بازداشت کرد. امانوئل مکرون رئیس جمهور فرانسه در 18 مارس 2024 میزبان اعضای شورای نمایندگان مؤسسات یهودی در فرانسه برای شام در کاخ الیزه بود و حفرانسه وادث 7 اکتبر را محکوم کرد و اعلام کرد که قاطعانه با یهودستیزی مبارزه خواهد کرد.

اما این سیاست جانبدارانه با حمله اسرائیل به لبنان 180 درجه تغییر کرد. مکرون در سخنرانی خود در سازمان ملل متحد با بیان اینکه گسترش عملیات نظامی اسرائیل از غزه به لبنان عواقب جدی به دنبال خواهد داشت، خواستار آتش بس فوری شد. مکرون به اسرائیل که آتش بس را نادیده می گیرد یادآور شد که این بار نباید تصمیمات سازمان ملل را نادیده بگیرد و تاکید کرد که اسرائیل با تصمیم سازمان ملل در سال 1947 تأسیس شد.

بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر رژیم صهیونیستی در پاسخ تند به مکرون که فردای 7 اکتبر به تل آویو رفته و او را در آغوش گرفته بود گفت که اسرائیل نه با تصمیم سازمان ملل، بلکه توسط مبارزانی که از هولوکاست و به ویژه رژیم ویشی فرانسه که با دولت نازی همکاری می کرد جان سالم به در برده اند، تاسیس شد. در نهایت و با ادامه تهاجم اسرائیل علیه لبنان، مکرون دست به اقدامی غیرمنتظره زد و اعلام کرد که فروش سالانه 30 میلیون دلاری تسلیحات به اسرائیل را به حالت تعلیق درآورده است.

دلیل اصلی وخامت روابط فرانسه با اسرائیل را می توان تلاش فرانسه برای حفظ اعتبار خود در حقوق بین الملل و جلوگیری از خطر به یاد ماندن به عنوان کشوری حامی جنایات جنگی تفسیر کرد. درخواست آفریقای جنوبی در مورد قتل عام اسرائیل در غزه توسط دیوان بین المللی دادگستری پذیرفته شد . این پرونده به این موضوع می پردازد که آیا عملیات نظامی اسرائیل خطر نسل کشی را به همراه دارد یا خیر. فرانسه نمی خواهد کشوری باشد که مفاد معاهده تجارت تسلیحات (ATT) که در سال 2014 لازم الاجرا شد و انتقال تسلیحات را در مواردی که می تواند باعث نقض جدی حقوق بشر شود ممنوع می کند و فرانسه نیز یکی از اعضای آن است را نقض کند.

یکی از مهمترین دلایل دیگر تغییر سیاست فرانسه این است که نمی خواهد لبنان را که برایش اهمیت ژئوپلیتیکی دارد در آغوش اسرائیل رها کند. لبنان که زمانی مستعمره فرانسه بود، نه تنها یک مرکز استراتژیک در خاورمیانه است، بلکه از نظر موقعیت ژئوپلیتیکی در دریای مدیترانه و ذخایر گاز و نفت آینده کشوری مهم است. از این رو، حمله اسرائیل به لبنان، فرانسه را به شدت نگران کرد و مکرون تصمیم فوری گرفت تا کنفرانسی بین المللی در حمایت از لبنان ترتیب دهد.

مکرون در افتتاحیه کنفرانس “حمایت از مردم و حاکمیت لبنان” که شرکت کنندگانی از بیش از 70 کشور را در پاریس گرد هم آورده، گفت: “جنگ در لبنان باید هر چه زودتر پایان یابد. وی گفت: نیاز به آتش بس و بازگرداندن قدرت نظامی کشور در لبنان وجود دارد. ”

بحران اقتصادی و مالی در لبنان از سال 2019، ارتش را ناکارآمد کرده است. به عنوان مثال، حقوق افسران به 80 دلار و حقوق سربازان به 20 دلار کاهش یافت. در این کنفرانس فرانسه 100 میلیون یورو، آلمان 96 میلیون یورو و انگلیس تقریباً 18 میلیون یورو کمک کردند و تقریباً یک میلیارد یورو برای لبنان جمع آوری شد.

با این کنفرانس، فرانسه قصد دارد ثبات در لبنان را تضمین کند و نفوذ خود را افزایش دهد. در این راستا، مکرون ابتکاراتی را برای حمایت مالی انجام می دهد. حدود 200 میلیون یورو از 1 میلیارد یورو جمع آوری شده در این کنفرانس به تجهیزات، آموزش و ساختار ارتش لبنان اختصاص یافت. ارائه حمایت مالی، تجهیزاتی یا آموزشی به نیروهای مسلح لبنان یکی از اهداف اصلی کنفرانس پاریس بود. علاوه بر این، جوزپ بورل اعلام کرد که اتحادیه اروپا امسال 20 میلیون یورو و سال آینده 40 میلیون یورو به ارتش لبنان کمک خواهد کرد.

در عین حال، همه می دانند که 200 میلیون یورو جمع آوری شده در این کنفرانس برای چنین ارتشی برای بازیابی کارایی دفاعی و رزمی خود کافی نیست. بنابراین هدف آن جلب اعتماد و حمایت کشورهای حوزه خلیج فارس مانند  عربستان سعودی و قطر است.

فرانسه آشکارا از کارت اسرائیل استفاده می کند و از ریاض می خواهد برای تقویت مجدد نیروهای سنی-مسیحی در لبنان اقدام کند. به همین دلیل است که مکرون فکر می‌کند برگزاری فوری انتخابات ریاست‌جمهوری در لبنان ضروری است تا کشور را به ثبات و ارتش تازه برگرداند.

اما شرایط سیاسی کنونی بسیار پیچیده است. از زمان استقلال از فرانسه در سال 1943، لبنان مجبور به مقابله با تنش های سیاسی و فرقه ای و بحران های اقتصادی بوده است. جنگ داخلی که تا دهه 1990 ادامه داشت، کشور را در هرج و مرج فرو برد و مداخلات اسرائیل اوضاع را پیچیده تر کرد. امروزه تقسیمات گذشته به طور کامل فراموش نشده است. ساختار سیاسی لبنان به دلیل فرقه گرایی و رقابت های منطقه ای همچنان مانند قلعه کاغذی شکننده است. در عین حال، لبنان همچنان تحت نفوذ قدرت های خارجی مانند ایران، عربستان سعودی و فرانسه است.

این کشور اساساً توسط 4 گروه اصلی اداره می شود؛ حزب الله شیعه، خانواده سنی حریری، مسیحیان مارونی و دروزی ها. حزب الله با حمایت ایران جنوب لبنان و حومه جنوبی بیروت را کنترل می کند، در حالی که سنی ها با عربستان سعودی و غرب متحد هستند. اگرچه خانواده حریری به رهبری سنی‌ها در بخش‌های بانکی و ساختمانی قدرتمند است، اما با خروج سعد الحریری از سیاست در سال 2022، نفوذ آن کاهش یافته است. مسیحیان در دنیای نظامی و تجاری تأثیرگذار هستند. در این زمینه، اگرچه فرانسه از نظر سیاسی و نظامی در کنار مسیحیان مارونی در لبنان ایستاده است، اما به حمایت سعودی ها و تقویت مجدد ارتش لبنان نیاز دارد.

اسرائیل که می خواهد همه این اختلافات فرقه ای را به یک پیروزی سیاسی و نظامی تبدیل کند، قصد دارد با راندن شیعیان به مناطق سنی نشین و مسیحی، مهاجرت و درگیری داخلی را در سراسر کشور گسترش دهد تا فشار سیاسی و اجتماعی بر حزب الله را افزایش دهد. اسرائیل با این استراتژی قصد دارد با ایجاد تنش‌های فرقه‌ای و قومی در لبنان، بین جوامع اختلاف ایجاد کند. به طور خلاصه، اسرائیل در تلاش است تا با تعمیق ناآرامی های اجتماعی که زمینه آن از قبل در لبنان وجود دارد، نفوذ حزب الله را تضعیف کرده و راه را برای نیروهای خود هموار کند.

دکتر نوزت چلیک – مدیر مرکز تحقیقات پیشرفته پاریس