چشم انداز فضایی ترکیه و سفر فناوری‌های ماهواره‌ای

عصرترکیه– در دهه 2000، ترکیه با دستیابی به یک نقطه عطف مهم در فناوری‌های هوا_فضا، فصل جدیدی را آغاز کرد. صنعت هوافضا و فضا، مطابق با اصول «داخلی‌سازی»، «ملی‌سازی» و «استقلال استراتژیک» که در صنعت دفاعی ترکیه پیاده‌سازی شده بود، شکل جدیدی به خود گرفت. این فرآیند نقش مهمی در تعیین و اجرای نقشه راه فضایی ترکیه ایفا کرده است و موسساتی همچون TÜBİTAK، TÜRKSAT و TUSAŞ که در این زمینه فعالیت می‌کنند، به نوآوری‌های جدیدی دست یافتند.

آغاز این سفر به سال 1968 بازمی‌گردد. در آن زمان، “گروه مهندسی ارتباطات ماهواره‌ای” تحت نظر وزارت پست و تلگراف تأسیس شد و نخستین گام‌ها در زمینه فناوری فضا و ماهواره‌ها برداشته شد. در دهه‌های 1980 و 1990، آگاهی‌ها در این زمینه افزایش یافت و در سال 1983، «شورای عالی علم و فناوری» (BTYK) تأسیس شد و همان سال، دانشکده هوافضا در دانشگاه صنعتی استانبول (İTÜ) افتتاح گردید. در این سال‌ها، اقدامات مهمی در زمینه فناوری‌های فضا و هوا انجام شد. همچنین در سال 1984، با مشارکت TUSAŞ و General Dynamics، شرکت TAI تأسیس شد که یکی از مراحل مهم در فناوری‌های هوافضا و به شمار می‌آید.

از دهه 2000 به بعد، فرآیند پیشرفت‌های ترکیه سرعت بیشتری گرفت. از طریق TÜBİTAK توافق‌نامه همکاری با ESA (آژانس فضایی اروپا) امضا شد و «مدل صنعتی ملی ماهواره» توسط «مؤسسه صنایع دفاعی» (SSM) تهیه گردید. این مدل هدف داشت تا زیرساخت‌های صنعتی لازم برای فناوری‌های ماهواره‌ای را با توجه به امکانات صنعت دفاعی و هوافضا ایجاد کند. در همین دوره، پروژه‌های جدیدی در TÜBİTAK UZAY توسعه یافته و ترکیه در سال 2006 به سازمان همکاری فضایی آسیا و اقیانوسیه (APSCO) پیوست.

از پروژه‌های مهم ترکیه، می‌توان به پروژه “آر-جی-1” در سال 2002 و پروژه‌های ساخت تجهیزاتی مانند پروژه “دوننسه” در سال‌های 2007 تا 2010 اشاره کرد. در سال 2012، ماهواره «گُکتُورک-2» به عنوان نخستین ماهواره ملی تصویر برداری زمین از فضا با موفقیت به مدار زمین پرتاب شد. این ماهواره که برای 5 سال طراحی شده بود، از سال 2012 تاکنون فعال است و همچنان از آن استفاده می‌شود. این پروژه یکی از گام‌های مهم ترکیه در زمینه فناوری هوا_فضا بوده است.

با همکاری TÜBİTAK و TUSAŞ، پروژه «TÜRKSAT 6A» برای توسعه نخستین ماهواره مخابراتی بومی ترکیه در سال 2013 آغاز شد که در تاریخ 9 ژوئیه 2024 با موفقیت به مدار زمین پرتاب شد. علاوه بر این، پروژه‌های «گُکتُورک-3» سیستم راداری بازتابی مصنوعی و «گُکتُورک» برای تجدید ماهواره‌های نظارتی، به تقویت زیرساخت‌های فناوری فضایی ترکیه پرداخته‌اند.

ترکیه با تأسیس «آژانس فضایی ترکیه» در سال 2018، به روند نهادسازی در اکوسیستم فضایی خود شتاب بخشید. این کشور در سال 2022، برنامه ملی فضایی 2022-2030 را منتشر کرد و به یکی از 30 کشور پیشرفته‌ای تبدیل شد که توانسته‌اند ماهواره‌های خود را بسازند. امروز، با پرتاب موفقیت‌آمیز «TÜRKSAT 6A»، ترکیه به یکی از 10 کشوری تبدیل شده است که قادر به تولید ماهواره‌های مخابراتی بومی خود است.

سفر فضایی ترکیه نه تنها محدود به تولید ماهواره‌های بومی نیست، بلکه گام‌های مهمی در جهت کسب «استقلال تکنولوژیک» نیز برداشته شده است. پس از سال‌ها وابستگی به خارج، توانایی ترکیه در توسعه سیستم‌های ماهواره‌ای خود، دارای اهمیت حیاتی برای امنیت ملی و استفاده‌های غیرنظامی است. این پروژه‌ها هم از نظر فناوری فضایی و هم از نظر استراتژیک برای امنیت ترکیه از اهمیت بالایی برخوردارند.

در نتیجه، فعالیت‌های فضایی ترکیه جایگاه ویژه‌ای در زمینه‌های امنیت ملی و رقابت‌های جهانی فناوری فضایی پیدا کرده است. این دستاوردها نشان می‌دهند که ترکیه به هدف خود در زمینه استقلال تکنولوژیک نزدیک‌تر شده است.

منبع-آناتولی

ترجمه و تنظیم-عصرترکیه