وضعیت صادرات آهن ایران به ترکیه

** رپرتاژ آگهی

صادرات آهن ایران به ترکیه از ابعاد مختلفی اهمیت دارد. ترکیه کشوری با پروژه‌های عمرانی بزرگ است که همواره به آهن و محصولاتنیمه‌ساخته فولادی نیاز دارد. از طرف دیگر، این کشور، همسایه ماست و هزینه حمل‌ونقل به آن کم است. صادرات آهن به ترکیه، فقط یک معامله نیست بلکه باعث تقویت جایگاه ایران در زنجیره تامین فولاد منطقه می‌شود و ترکیه می‌تواند پلی برای صادرات به سایر کشورها باشد. همچنین به اشتغال‌زایی در این بخش کمک کرده و در بلندمدت نقش ایران را به‌عنوان یکی از بازیگران مهم صنعت فولاد تثبیت می‌کند.

آیا ترکیه مقصد خوبی برای صادرات آهن ایران است؟

برقراری ارتباط خوب با ترکیه به عوامل اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و تجاری متعددی وابسته است. اما تجارت آهن به ترکیه، بدون شناخت بازار، رقبا و مدیریت ریسک‌های تعرفه‌ای، پرچالش و کم‌بازده است.

چرا ترکیه مقصد مناسبی برای صادرات آهن ایران است؟

کارشناسان تاکید دارند که ظرفیت تجاری ایران و ترکیه بیش از وضعیت فعلی است و در صورت فراهم شدن شرایط، می‌تواند چندین برابر امروز باشد. عوامل مختلفی صادرات آهن ایران به ترکیه را به یک تجارت مطلوب تبدیل می‌کند:

چرا ترکیه مقصد مناسبی برای صادرات آهن ایران نیست؟

با اینکه رابطه اقتصادی با ترکیه، مطلوب به نظر می‌رسد اما خالی از ریسک نیست.

روند صادرات آهن ایران به ترکیه در سالهای اخیر

در سال‌های اخیر، روند صادرات آهن ایران به ترکیه از نظر حجم و ارزش، نوسان زیادی داشته ولی عمدتا افزایشی بوده است. طبق آمار سازمان ملل، صادرات آهن ایران به ترکیه در سال 2022 بیش از 391 میلیون دلار بوده است.

صادرات فولاد ایران به ترکیه در سه ماه اول سال 2025 حدود 4.7 درصد کاهش یافته، اما در مجموع در شش ماه اول سال، 26 درصد رشد داشته است.

به صورت کلی تجارت با ترکیه در 10 ماه اول سال 2025 بیش از 4 میلیون دلار بوده و 4 درصد افزایش داشته است.

دلایل نوسان صادرات آهن ایران به ترکیه

صادرات آهن از ایران به ترکیه، در برخی مقاطع زمانی کاهش و در برخی دیگر افزایش داشته است که از دلایل آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• رشد تولید فولاد، آهن و تنوع محصولات ایران
• تغییر عرضه‌وتقاضا و تاثیر آن بر بازار مثل کاهش 4.7 درصدی صادرات در سه ماه اول 1404
• نیاز بیشتر ترکیه به واردات مواد اولیه و محصولات نیمه‌ساخته ایران
• تولید مازاد در ایران
• کاهش قیمت جهانی فولاد
• تحریم‌ها و محدودیت‌های پرداخت، بیمه و عملیات بانکی
• وضعیت اقتصادی ترکیه مثل رکود اقتصادی و نوسان ارزش لیر
• تغییر تعرفه واردات آهن از ایران

چالش های بازار صادرات آهن به ترکیه

در بازار صادرات آهن از ایران به ترکیه چالش‌هایی وجود دارد که آنها را از ابعاد مختلفی بررسی می‌کنیم:

نقش شرکت‌های ایرانی در بازار آهن ترکیه

نقش شرکت‌های ایرانی در بازار آهن و فولاد ترکیه از ابعاد مختلفی قابل بررسی است.

شرکت‌های تولیدکننده فولاد در ایران

هر قدر محصولات ایرانی، با نیازهای کشور ترکیه تطابق بیشتری داشته باشد زمینه صادرات بیشتر است. حضور شرکت‌های بزرگی مثل فولاد مبارکه اصفهان که ظرفیت تولید و تنوع محصول زیادی دارند، در نمایشگاه‌های ترکیه باعث شناخته‌تر شدن نام و برند فولاد ایران و ایجاد ارتباطات تجاری می‌شود.

سایر شرکت‌های بزرگ مثل ذوب آهن و فولاد خوزستان نیز با تولید محصولات نیمه‌ساخته مثل شمش و محصولات نهایی مثل میلگرد، می‌توانند نیازهای ترکیه را رفع کنند.

شرکت‌های بازرگانی و فعالان تجارت بین المللی

شرکت‌های بازرگانی با ایجاد کانال تجاری و ارتباط مستقیم با توزیع‌کنندگان ترکیه می‌توانند صادرات آهن ایران را تسهیل کنند. این شرکت‌ها نقش واسطه را داشته و از مرحله مذاکره با مشتری تا حمل‌ونقل و تسویه مالی حضور دارند.

نقش تجاری در تعامل با ساختار تعرفه و مذاکرات دولتی

فعالان بخش خصوصی و شرکت‌های فولادی ایران، برای اصلاح تعرفه‌ها و حذف موانع با نمایندگان ترکیه صحبت و همکاری می‌کنند. به این ترتیب در عرصه دیپلماسی هر دو کشور نقش دارند و می‌توانند صدای خود را به گوش مسئولان سیاست‌گذاری دو کشور برسانند.

نقشی که می‌تواند تقویت شود

سرمایه‌گذاری مستقیم شرکت‌های ایرانی در ترکیه در حوزه فولاد، محدود است اما با مذاکراتی که درباره ایجاد مناطق آزاد مشترک و تسهیل سرمایه‌گذاری انجام شده، زمینه فعالیت بیشتر شرکت‌های ایرانی فراهم شده است. با شکل‌گیری چنین مشارکت‌هایی، شرکت‌های ایرانی نقشی فراتر از تامین‌کننده دارند و می‌توانند به تولید مشترک یا مونتاژ در ترکیه هم بپردازند.

پیش بینی آینده تجارت آهن ایران و ترکیه

برای پیش‌بینی آینده تجارت آهن و فولاد ایران و ترکیه در چند سال آینده، باید عوامل اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، اتفاقات بین‌المللی کنونی، سیاست‌های تجاری ایران و ترکیه، تغییرات جهانی، فرصت‌ها و تهدیدها را در نظر گرفت.

طبق گزارشات بازار فولاد منطقه MENA که ایران و ترکیه نیز جز آن هستند، حجم مبادلات بازار فولاد و محصولات نیمه‌ساخته تا 10 سال آینده به حدود 140 میلیون تن و حجم حدود 95 میلیون دلار خواهد رسید. این به معنای نرخ رشد سالانه 2.2 تا 2.5 درصدی برای مصرف و ارزش بازار است.

اما این اتفاق زمانی می‌افتد که تعرفه‌ها کاهش یابد، کیفیت و تنوع محصولات ایرانی بالا رود و روابط تجاری دو کشور تقویت شود.

سناریوی خوش بینانه

اگر شاهد بهبودها و اقدامات سازنده در تجارت آهن ایران و ترکیه باشیم، گفتگو بین اتاق‌های بازرگانی دو کشور برای اصلاح تعرفه‌ها و افزایش تبادلات ادامه خواهد داشت.

ترکیه به عنوان یکی از اصلی‌ترین صادرکنندگان فولاد به اتحادیه اروپا، آفریقا و آسیا می‌تواند واسطه غیرمستقیمی برای صادرات محصولات ایران به سایر کشورها باشد.

سناریوی بدبینانه

در حال حاضر تعرفه‌های واردات آهن از ایران به ترکیه زیاد است که رقابت‌پذیری محصولات ایرانی را کم کرده است. با توجه به حضور کشورهایی مثل چین که حجم صادرات محصولات فولادی نیمه‌ساخته آنها به ترکیه زیاد است، لازم است مذاکرات بیشتری برای کاهش تعرفه واردات از ایران انجام شود. در غیر این صورت ممکن است سهم ایران از بازار ترکیه کاهش یابد.

از دیگر سو، مشکلاتی مثل نوسان ارز، هزینه انرژی و محدودیت‌های بانکی و تحریم‌های ایران، قیمت تمام‌شده آهن را افزایش و رقابت‌پذیری را کاهش می‌دهند.

اگر در سطح جهان نیز کشورها برای حمایت از صنایع فولاد داخلی خود، سیاست‌های تعرفه‌ای جدیدی را تصویب و اجرا کنند، ورود به بازارهای بزرگی مثل اروپا برای صادرکنندگان غیراروپایی، دشوارتر می‌شود و ممکن است ترکیه سیاست‌های تجاری خود را تغییر دهد.

راهکارهای بهبود صادرات آهن ایران به ترکیه

میزان صادرات آهن از ایران به ترکیه قابل بهبود است، اما برای تحقق این هدف باید مواردی را در نظر گرفت.

با توجه به موارد فوق می‌بینیم که شرکت‌هایی مثل آهن پرایس و سایر منابع قیمت‌دهی معتبر نقش مهمی در بهبود صادرات دارند چراکه به قیمت‌گذاری رقابتی و دریافت اطلاعات بازارهای جهانی و منطقه‌ای کمک می‌کند تا صادرکنندگان استراتژی تجاری واقع‌بینانه و رقابتی‌تری را در پیش بگیرند.