نوروز، مژده دهنده بهار؛ آیینی به وسعت قرنها

عصرترکیه – نوروز که به عنوان “آغاز سال نو”، “مژده‌آور بهار” و “جشن طبیعت” شناخته می‌شود، با آیین‌های سنتی و قدیمی خود در گستره‌ای وسیع از آدریاتیک تا چین، قرن‌هاست که جشن گرفته می‌شود.

نوروز که با جشن‌های رنگارنگ خود، پس از زمستان سخت در دنیای ترک، نشانه‌ای از بیداری طبیعت و آغاز جدید است، هزاران سال است که از نسلی به نسل دیگر منتقل شده و ادامه دارد.بر اساس منابع چینی، سنت جشن گرفتن بهار در ترک‌ها به پیش از میلاد مسیح باز می‌گردد و در این منابع آمده است که هون‌ها در قرن سوم پیش از میلاد در فصل بهار جشن‌هایی برگزار می‌کردند. در باورها، هرچقدر نوروز با همیاری، همبستگی و شادی بیشتر برگزار شود، سالی که در پیش است با فراوانی و برکت بیشتری همراه خواهد بود.

نوروز، که در تاریخ ۲۱ مارس در کشورهایی نظیر ترکیه، بالکان، قبرس شمالی، آذربایجان، ایران، ترکمنستان، ازبکستان، قزاقستان، افغانستان، تاجیکستان، قرقیزستان و ترکستان شرقی برگزار می‌شود، در هر منطقه آیین‌های خاص خود را دارد اما در عین حال، از نسلی به نسل دیگر منتقل شده و در هر سال در مراسم‌ها اجرا و زنده نگه داشته می‌شود.

برخی از آیین‌های مشترک جشن نوروز در گستره وسیع این جشن شامل نظافت خانه‌ها برای ورود به سال نو با پاکی، پوشیدن لباس‌های نو و تمیز، تعمیر ساختمان‌های آسیب‌دیده، کاشت نهال، دادن سلام به آب، شستن صورت با آب سرد، پاشیدن آب بر بدن، روشن کردن آتش و پریدن از روی آن می‌شود.

در سفره نوروزی که به طور ویژه برای این روز چیده می‌شود و شامل ۷ نوع غذا است، مردم جمع می‌شوند و به طور دسته‌جمعی غذا می‌خورند، غذاها را با هم به اشتراک می‌گذارند و برای بارش باران و فراوانی تولید دعا می‌کنند. یکی از آیین‌های مهم نوروز که به عنوان دیدار اجداد و نسل جدید شناخته می‌شود، بازدید از قبرستان‌ها است. از این طریق، فرزندان یاد اجداد را گرامی می‌دارند و احترام به آنان را ادامه می‌دهند.

جشن نوروز همچنین با کمک به فقرا، معلولین، یتیمان و آشتی دادن کسانی که از یکدیگر کینه دارند، برگزار می‌شود. از دیگر آیین‌های رایج نوروز می‌توان به رنگ کردن تخم‌مرغ‌ها و ضربه زدن به یکدیگر برای خوشبختی، برگزاری مسابقات ورزشی، خواندن آهنگ‌ها و رقصیدن، و خواندن اشعار توسط شاعران اشاره کرد.

پروفسور دکتر علی‌جان عنایت، استاد گروه علوم مردم‌شناسی دانشگاه ایجه و عضو موسسه مطالعات دنیای ترک، در مصاحبه‌ای با خبرگزاری آناتولی درباره نوروز گفت که در مناطق ترک‌نشین، نوروز با نام‌های “نوروز”، “نووروز”، “ناوریز” و “مهرز” شناخته می‌شود.

وی افزود که نوروز و جشن‌های آن یکی از مناسب‌ترین محیط‌ها برای انتقال فرهنگ شفاهی، آداب و رسوم اجتماعی، اطلاعات و تجربیات مربوط به طبیعت و جهان است و در این زمینه، نوروز نمونه‌ای عالی از ارتباط میان نسل‌ها است. وی توضیح داد که جشن‌ها در طول زمان و در مناطق مختلف، با تاثیر از فرهنگ‌های مختلف غنی‌تر شده و تا به امروز ادامه یافته است. به گفته عنایت، “این جشن‌ها به ما درباره سبک زندگی اجداد، باورها و نظام‌های فکری آنان، تصورات جهانی، ارزش‌های اجتماعی، تکنیک‌ها، هنرها، ورزش‌ها و مهارت‌هایشان اطلاعات می‌دهند.”

پروفسور عنایت همچنین به این نکته اشاره کرد که نوروز به عنوان جشن سال نو و بهار از دیرباز در میان ترک‌ها برگزار می‌شده است و افزود: “نوروز امروز مرزهای قومی، فرهنگی و سیاسی را پشت سر گذاشته و در گستره‌ای وسیع از آدریاتیک تا چین جشن گرفته می‌شود. نوروز نقش مهمی در تقویت پیوندهای فرهنگی بین کشورهای مختلف و ملت‌ها دارد و به تقویت برادری و دوستی میان آنان کمک می‌کند.”

منبع- آناتولی