مَگَس‌پَران چشم چیست؟

تقریبا ۷۶ درصد افراد بدون اختلال بینایی چیزی معروف به مَگَس‌پَران چشم یا مگسک را تجربه می‌کنند. این اختلال‌ها به شکل ساختارهای متحرک مانند کرم‌های کوچک ظاهر می‌شوند که اگر به چیزی روشن و یکنواخت مانند آسمان، برف یا صفحه‌ای سفید خیره شوید، در میدان دید شما ظاهر می‌شوند. آن‌ها اجسام ریز درون چشم‌هایتان هستند و می‌توانند شامل قطعاتی از بافت، سلول‌های قرمز خون یا توده‌های پروتئینی شناور در زجاجیه چشم باشند. این ماده ژله‌مانند که بین عدسی‌ها و شبکیه قرار دارد، شکل چشم را حفظ می‌کند.

نور از راه عدسی وارد چشم می‌شود و سلول‌های خاصی را روی شبکیه فعال می‌کند، اما وقتی لکه‌های شناور در اطراف زجاجیه حرکت می‌کنند، سایه‌هایی را روی شبکیه می‌اندازند و تصاویر عجیبی را ایجاد می‌کنند که بسیاری از ما می‌توانیم آن‌ها را ببینیم.

کارشناسان همچنین پدیده عجیب دیگری از شناور بودن اجسام متحرک در دید ما را توضیح می‌دهند که به پدیده «انتوپتیک زمینه آبی» معروف است.

پدیده انتوپتیک زمینه آبی برعکس مگس‌پران است. این الگوها سایه‌هایی نیستند که توسط چیزی در زجاجیه تشکیل شوند، بلکه درواقع از سلول‌های سفید خون در مویرگ‌های شبکیه نشئت می‌گیرند. این سلول‌های ایمنی به اندازه‌ای بزرگ هستند که می‌توانند سرعت حرکت سلول‌های قرمز خون را کاهش دهند و مناطقی را در مویرگ ها ایجاد کنند که فقط حاوی پلاسما هستند و به دنبال آن سلول‌های سفید خون و توده‌ای از سلول‌های قرمز خون وجود دارد. با نگاه کردن به منطقه روشن آبی، مانند آسمان، می‌توانیم آن‌ها را درحال حرکت ببینیم، زیرا پلاسما یا سلول‌های سفید خون برخلاف سلول‌های قرمز خون نور آبی را جذب نمی‌کنند.

مگس‌پران و انتوپتیک زمینه آبی از پدیده‌هایی هستند که وقتی چشم‌هایمان باز است، آن‌ها را تجربه می‌کنیم. اما چشم‌ها وقتی فقط بسته هستند نیز رفتار عجیبی دارند. وقتی چشمان خود را ببندید یا در اتاق بسیار تاریکی چشم‌های خود را باز می‌کنید، ممکن است متوجه الگوی‌های متفاوت و چرخش رنگ یا حتی سوسو زدن شوید.

برخی از اختلالات بینایی می‌تواند ناشی از مشکل پزشکی خاصی باشد و اگر به‌طور مداوم اختلالات بینایی را تجربه می‌کنید، بهتر است به متخصص مراجعه کنید. اما بیشتر مردم وقتی چشم‌های خود را می‌بندند، توهمات بصری بی‌خطری را تجربه می‌کنند که نتیجه‌ی عملکرد طبیعی چشم‌ها است. این‌ پدیده‌ها فُسفِن نامیده می‌شود که احساسات نوری هستند که وقتی نوری برای ایجاد آن‌ها وجود ندارد، افراد آن‌ها را تجربه می‌کنند.

چشم‌های ما در تاریکی خاموش نمی‌شوند، بلکه سیگنال‌های بسیار ضعیفی شبیه نور را تولید می‌کنند. این سیگنال‌ها به‌طور پیوسته توسط سلول‌های پشت چشم ایجاد می‌شوند. چرخش‌ها و امواجی که می‌بینیم، با تغییر در فعالیت این سلول‌ها ایجاد می‌شوند. حباب‌ها ممکن است رنگی باشند، زیرا آن دسته از سلول‌های چشم که رنگ را تشخیص می‌دهند، نیز فعالیت نشان می‌دهند. سیگنال‌ها به مغز منتقل می‌شود و مغز فعالیت تصادفی سلول‌ها را تفسیر می‌کند. مغر نمی‌داند آن‌ها توسط نور واقعی تولید نشده‌اند، بنابراین، فکر می‌کنیم الگوها و نورهای رنگی را می‌بینیم که درواقع وجود ندارند.

اگرچه توهم‌های توصیف‌شده در افراد سالم رخ می‌دهند، می‌توانند همچنین نشانه‌ای از مشکلات شبکیه مانند جداشدگی شبکیه، اختلالات عصبی باشند یا به سادگی ناشی از این امر باشد که چشم‌های خود را بیش از حد مالش داده‌اید. اگر به‌طور تصادفی فشار کمی به کره چشم خود وارد کنید (این کار را عمدا انجام ندهید)، می‌توانید موجب ایجاد فسفن شوید.

اگر آنچه می‌بینید، تغییر کرده است و الگوهای نور بارزتر می‌شوند یا به مدت طولانی‌تری می‌مانند، ممکن است نشان‌دهنده وجود مشکل باشد و باید به پزشک مراجعه کنید.