معرفی جنگنده سوخو ۵۷ Felon روسی (+عکس)

Su-57 نتیجه برنامه PAK FA (Perspektivny Aviatsionny Kompleks Frontovoy Aviatsii) یا «برنامه جنگنده پیشرفته تاکتیکی» روسیه بود که در دهه ۲۰۰۰ آغاز شد. هدف این برنامه، توسعه یک جنگنده نسل پنجم برای جایگزینی جنگنده‌های قدیمی‌تر مانند Su-27 و MiG-29 و رقابت با جنگنده‌های غربی بود. شرکت سوخو در همکاری با دفتر طراحی میکویان-گورویچ و دیگر شرکت‌های روسی، این پروژه را پیش برد.

به گزارش فرادید، Su-57 با هدف دستیابی به برتری هوایی، انجام مأموریت‌های چندمنظوره و نفوذ به فضای هوایی دشمن با استفاده از فناوری رادارگریزی طراحی شده است. این جنگنده که اولین پرواز خود را در سال ۲۰۱۰ انجام داد، از سال ۲۰۲۰ به طور محدود وارد خدمت شده و همچنان در حال توسعه و به‌روزرسانی است. در ادامه، جزئیات طراحی، سیستم‌ها، عملکرد و نقش‌های این جنگنده به طور جامع بررسی می‌شود.

۱. تاریخچه و توسعه سوخو ۵۷ Felon روسی​
Su-57 نتیجه برنامه PAK FA (Perspektivny Aviatsionny Kompleks Frontovoy Aviatsii) یا «برنامه جنگنده پیشرفته تاکتیکی» روسیه بود که در دهه ۲۰۰۰ آغاز شد. هدف این برنامه، توسعه یک جنگنده نسل پنجم برای جایگزینی جنگنده‌های قدیمی‌تر مانند Su-27 و MiG-29 و رقابت با جنگنده‌های غربی بود.

شرکت سوخو در همکاری با دفتر طراحی میکویان-گورویچ و دیگر شرکت‌های روسی، این پروژه را پیش برد. اولین پرواز آزمایشی Su-57 (با نام T-50) در ژانویه ۲۰۱۰ انجام شد، اما مشکلات فنی، تأخیر در توسعه موتورها و مسائل بودجه‌ای باعث شد ورود به خدمت آن تا دسامبر ۲۰۲۰ به تأخیر بیفتد. تاکنون تعداد محدودی از این جنگنده (کمتر از ۲۰ فروند عملیاتی تا سال ۲۰۲۵) تولید شده است، اما روسیه قصد دارد تولید آن را افزایش دهد.

۲. طراحی و ویژگی‌های کلی
Su-57 یک جنگنده دو موتوره و تک‌سرنشین (یا دوسرنشین در برخی نمونه‌های آزمایشی) است که برای رادارگریزی، مانورپذیری و انجام مأموریت‌های چندمنظوره طراحی شده است.

ابعاد و وزن:

طول: 20.۱ متر

عرض بال‌ها: 14.۱ متر

ارتفاع: 4.۷۴ متر

وزن خالی: حدود ۱۸,۵۰۰ کیلوگرم

حداکثر وزن برخاست: حدود ۳۵,۰۰۰ کیلوگرم

رادارگریزی (Stealth): Su-57 از فناوری رادارگریزی بهره می‌برد که سطح مقطع راداری (RCS) آن را کاهش می‌دهد. این ویژگی از طریق طراحی زاویه‌دار بدنه، مواد جاذب امواج رادار و محفظه‌های تسلیحاتی داخلی محقق شده است. با این حال، رادارگریزی Su-57 به اندازه F-22 یا F-35 پیشرفته نیست، به‌ویژه در بخش جلویی و مادون قرمز.

ساختار بدنه: بدنه از ترکیب آلیاژهای تیتانیوم، آلومینیوم و مواد کامپوزیتی ساخته شده است. طراحی آیرودینامیکی با بال‌های ذوزنقه‌ای و دم V شکل، مانورپذیری و پایداری را بهبود می‌بخشد.

ویژگی‌های خاص:
جهت‌دهی رانش (Thrust Vectoring): موتورهای Su-57 قابلیت تغییر جهت رانش (تا ±۱۵ درجه) را دارند که مانورپذیری فوق‌العاده‌ای در نبردهای نزدیک فراهم می‌کند.

طراحی ماژولار برای سهولت در ارتقا و نگهداری.

۳. سیستم‌های پیشرانه

Su-57 از دو موتور توربوفن استفاده می‌کند که در حال حاضر در حال گذار به موتورهای پیشرفته‌تر است:

موتورها:

مرحله اول (موقت): دو موتور Saturn AL-41F1 (مشابه Su-35)، هر یک با رانش حدود ۳۳,۰۰۰ پوند (۱۴۷ کیلونیوتن) با پس‌سوز.

مرحله دوم (اصلی): موتور Izdeliye 30 (در حال توسعه)، که انتظار می‌رود رانش بیشتری (حدود ۴۰,۰۰۰ پوند) و کارایی سوخت بهتری ارائه دهد.

سرعت و برد:

حداکثر سرعت: حدود ماخ ۲ (حدود ۲,۴۷۰ کیلومتر بر ساعت).

برد عملیاتی: حدود ۳,۵۰۰ کیلومتر (با مخازن سوخت داخلی).

سقف پرواز: حدود ۶۵,۰۰۰ فوت (۲۰,۰۰۰ متر).

ویژگی‌ها:
Su-57 قابلیت سوپرکروز (پرواز مافوق صوت بدون پس‌سوز) را دارد، اما این ویژگی به طور کامل با موتورهای Izdeliye 30 محقق خواهد شد.
موتورهای فعلی AL-41F1 عملکرد خوبی دارند، اما برای رقابت با F-22، موتورهای جدید ضروری هستند.

۴. سیستم‌های اویونیک و حسگرها
Su-57 از مجموعه‌ای از حسگرها و اویونیک پیشرفته استفاده می‌کند که آن را به یک پلتفرم اطلاعاتی و رزمی تبدیل کرده است.

رادار:
مجهز به رادار N036 Byelka AESA (آرایه اسکن الکترونیکی فعال) با چندین آرایه راداری در نقاط مختلف بدنه (جلو، کناره‌ها و بال‌ها) که دید ۳۶۰ درجه‌ای و ردیابی چند هدف را فراهم می‌کند.

این رادار می‌تواند اهداف با سطح مقطع راداری پایین را شناسایی کند.

سیستم‌های حسگر:

OLS-50M: حسگر اپتیکی-مادون قرمز برای تشخیص اهداف هوایی و زمینی.

101KS Atoll: مجموعه حسگرهای مادون قرمز و لیزری برای شناسایی تهدیدات و هدف‌گیری دقیق.

حسگرهای توزیع‌شده در بدنه برای ارائه دید کامل از محیط اطراف.

سیستم‌های جنگ الکترونیک:

شامل سیستم‌های اخلالگر راداری (ECM) و سیستم حفاظتی Himalaya برای مقابله با موشک‌های هدایت‌شونده.

قابلیت اخلال در رادارهای دشمن و کاهش اثربخشی سامانه‌های دفاع هوایی.

شبکه‌سازی و انتقال داده: Su-57 از لینک داده پیشرفته برای هماهنگی با دیگر واحدها (مانند پهپادها و جنگنده‌ها) استفاده می‌کند. این

جنگنده می‌تواند با پهپاد S-70 Okhotnik در عملیات‌های مشترک همکاری کند.

کابین خلبان:
کابین دیجیتال با نمایشگرهای چندمنظوره (MFD) و سیستم HUD (نمایشگر سربالا).

سیستم‌های کنترل پرواز دیجیتال با قابلیت‌های نیمه‌خودکار.

۵. تسلیحات
Su-57 برای حفظ رادارگریزی، تسلیحات خود را در محفظه‌های داخلی حمل می‌کند، اما می‌تواند تسلیحات خارجی را نیز حمل کند.

محفظه‌های تسلیحاتی داخلی:

موشک‌های هوا به هوا: R-77M (میان‌برد)، R-74 (کوتاه‌برد).

موشک‌های هوا به زمین: Kh-38، Kh-59MK2 (کروز رادارگریز).

بمب‌های هدایت‌شونده: KAB-250، KAB-500.

ظرفیت حمل: تا ۶ موشک یا بمب در محفظه‌های داخلی.

تسلیحات خارجی:
می‌تواند موشک‌ها و بمب‌های اضافی (مانند Kh-31 ضد رادار یا Kh-35 ضدکشتی) را روی بال‌ها حمل کند، اما این کار رادارگریزی را کاهش می‌دهد.

ظرفیت حمل کلی: تا ۱۰,۰۰۰ کیلوگرم تسلیحات.

توپ:
توپ ۳۰ میلی‌متری GSh-30-1 با ۱۵۰ فشنگ برای نبردهای نزدیک.

۶. عملکرد عملیاتی
Su-57 برای انجام مأموریت‌های متنوع طراحی شده است:

برتری هوایی: توانایی درگیری با جنگنده‌های دشمن با موشک‌های پیشرفته و مانورپذیری بالا.

حمله زمینی: نابودی اهداف زمینی با موشک‌ها و بمب‌های هدایت‌شونده.

جنگ الکترونیک: اخلال در رادارها و سامانه‌های دشمن.

شناسایی و عملیات مشترک: همکاری با پهپادها و دیگر پلتفرم‌ها برای جمع‌آوری اطلاعات و هماهنگی عملیات.

عملیات واقعی: Su-57 به طور محدود در عملیات‌های آزمایشی در سوریه (۲۰۱۸-۲۰۱۹) شرکت کرد تا قابلیت‌های رزمی آن آزمایش شود. این جنگنده هنوز در درگیری‌های بزرگ‌مقیاس استفاده نشده است، اما برای عملیات‌های آینده در مناطق پرتنش مانند شرق اروپا یا خاورمیانه طراحی شده است.

۷. نقاط قوت و ضعف

نقاط قوت:

مانورپذیری فوق‌العاده به دلیل جهت‌دهی رانش و طراحی آیرودینامیکی.
حسگرهای پیشرفته و رادار AESA با قابلیت ردیابی چند هدف.
توانایی همکاری با پهپادها و پلتفرم‌های دیگر.
ظرفیت تسلیحاتی بالا برای مأموریت‌های چندمنظوره.

نقاط ضعف:
رادارگریزی کمتر نسبت به F-22 و F-35، به‌ویژه در بخش مادون قرمز.

تأخیر در توسعه موتورهای Izdeliye 30 که عملکرد سوپرکروز را محدود کرده است.

تعداد محدود تولید (کمتر از ۲۰ فروند عملیاتی تا سال ۲۰۲۵).

مشکلات لجستیکی و هزینه‌های بالای نگهداری.

۸. نقش در آینده و گسترش جهانی
Su-57 به عنوان جنگنده اصلی نیروی هوایی روسیه در دهه‌های آینده طراحی شده و انتظار می‌رود با تکمیل موتورهای Izdeliye 30 و به‌روزرسانی‌های نرم‌افزاری، عملکرد آن بهبود یابد. روسیه قصد دارد تا سال ۲۰۲۸ حدود ۷۶ فروند Su-57 را به نیروی هوایی خود تحویل دهد. این جنگنده برای صادرات به کشورهایی مانند هند (تحت مذاکره برای نسخه مشترک)، الجزایر و ترکیه نیز پیشنهاد شده است، اما هنوز قرارداد صادراتی قطعی امضا نشده است. Su-57 همچنین برای همکاری با پهپادهای پیشرفته مانند S-70 Okhotnik طراحی شده است.

۹. مقایسه با رقبا
در برابر F-22 Raptor: Su-57 مانورپذیری مشابهی دارد، اما رادارگریزی و اویونیک F-22 پیشرفته‌تر است. Su-57 با موتورهای جدید می‌تواند در سوپرکروز رقابت کند.

در برابر F-35 Lightning II: Su-57 در نبردهای نزدیک و مانورپذیری برتری دارد، اما F-35 حسگرهای پیشرفته‌تر و شبکه‌سازی بهتری ارائه می‌دهد.

در برابر J-20 (چین): هر دو جنگنده در حال توسعه هستند، اما Su-57 به دلیل تجربه رزمی محدود و موتورهای موقت، در حال حاضر کمی عقب‌تر است.

جمع‌بندی
Su-57 Felon یک جنگنده نسل پنجم پیشرفته است که با ترکیب رادارگریزی، مانورپذیری و فناوری‌های مدرن، پتانسیل تبدیل شدن به یک پلتفرم کلیدی برای نیروی هوایی روسیه را دارد. با این حال، چالش‌هایی مانند تأخیر در توسعه موتورها و تعداد محدود تولید، مانع از تحقق کامل توانایی‌های آن شده‌اند.