مسئله مهاجران سوری و نقش ترکیه در تشکیل یک سوریه دموکراتیک

عصرترکیه – با سقوط رژیم 61 ساله خاندان اسد در سوریه، مرحله مهمی در تاریخ این کشور آغاز شده است. این دستاورد به سادگی حاصل نشده است . در حالی که کشور به وسیله یکی از ظالم‌ترین دیکتاتورهای خاورمیانه به ویرانی کشیده شده بود، نیمی از مردم سوریه یا در داخل کشور یا خارج از آن آواره شدند. این شامل افرادی است که توسط قاچاقچیان انسان به قایق‌هایی که به طور حتم غرق می‌شدند ریخته شدند، خانواده‌ها از هم پاشیدند و مادر و فرزند در دو طرف رودخانه از یکدیگر جدا شدند و این فاجعه‌ای دردناک و غیرقابل تصور برای مردم سوریه بود.اکنون پس از سالها، فرصتی برای مردم سوریه برای بازسازی واقعی کشورشان وجود دارد. می‌توان به این موضوع به عنوان یک «فرآیند پیمان اجتماعی» نگریست که در آن بنیان جدیدی بنا نهاده خواهد شد.

تردیدی نیست که مردم سوریه مسیری طولانی در پیش دارند. رسیدن به یک کشور آزاد به سادگی و یک روزه نخواهد بود. مردم سوریه باید درباره ساختار دولتی، قانون اساسی و فرآیندهای نمایندگی بحث کنند و در این مسیر  تنش‌ها و توافق‌ها ایجاد خواهد شد و ممکن است اشتباهاتی صورت گیرد که باید از  آن‌ها درس گرفت. مشابه راه‌هایی که دموکراسی‌های غربی یا دموکراسی ترکیه طی کرده‌اند، مردم سوریه نیز مسیری طولانی در پیش دارند. پایان دادن به رژیم وحشت‌آوری که نیمی از جمعیت کشور را به جاده‌ها کشاند، نخستین و مهم‌ترین مرحله بود و حالا  این مرحله به پایان رسیده است.

نشانه‌های اولیه از بازسازی دموکراتیک سوریه توسط خود این کشور، امیدوارکننده است. تاکید ائتلاف ملی نیروهای انقلابی و مخالف سوریه  بر یک سوریه آزاد، دموکراتیک و چندفرهنگی، تاکید بر اینکه هیچ‌گونه تبعیض یا هدف قرار دادن بر اساس مذهب یا قومیت پذیرفته نخواهد شد و تصویر کردن مسیحیان به عنوان «جزء جدایی‌ناپذیر از ملیت سوریه» و اهداف «یکپارچه‌سازی بافت اجتماعی سوریه»، چشم‌انداز عادلانه و جامعی برای کشور ترسیم می‌کند.

پس از سقوط رژیم بعث و جامعه‌ای تقسیم‌شده که خانواده‌ها به چهار گوشه جهان پراکنده شده‌اند، مدیریت موقت سوریه با مسئولیت سنگین برقراری عدالت روبرو است. موفقیت نمایندگان دولت جدید در گذر از این چالش‌ها، نشانگر فعال شدن پتانسیل عظیم برای تغییر سرنوشت منطقه است. ساخت یک نظم اجتماعی-سیاسی که در آن هر کس از گروه‌های مختلف قومی و مذهبی (عرب‌ها، کردها، ترک‌ها، مسیحیان، علوی‌ها، سنی‌ها، شیعیان و دیگر اقلیت‌ها) بتوانند بگویند «این دولت من است»، زمینه ای را فراهم می آوردکه تنها محدود به سوریه نخواهد بود و نتایج آن فراتر از مرزهای این کشور خواهد رفت.

در فرآیند بازسازی سوریه، نقش ترکیه از اهمیت حیاتی برخوردار است. بحران‌های افغانستان پس از اشغال و ناآرامی‌های ناشی از درگیری‌های گروهی، و تاثیرات آمریکا در ادامه‌ی این بی‌ثباتی‌ها و درسی که از آن می توان گرفت، نشانگر اهمیت نقشی است که  ترکیه می تواند ایفا کند. تردیدی نیست این بار نیز آمریکا، روسیه یا دیگر قدرت‌های بزرگ غربی سعی خواهند کرد که یک وضعیت بدون راه حل، بی‌ثبات و مدیریت‌پذیر به سوریه تحمیل کنند.

بنابراین، ترکیه باید با استفاده از تجربیات دموکراتیک خود، به حمایت از مدیریت جدید سوریه در راه ایجاد سیاست‌هایی معقول و مدبرانه بپردازد. همچنین باید برای آزادسازی سوریه از مداخلات بی‌ثبات‌کننده دیگران تلاش کند.ترکیه باید علاوه بر حمایت از انتقال دموکراتیک قدرت، در زمینه مهاجران سوری نیز سیاست‌های درستی را اتخاذ کند. باید از هرگونه تبلیغات ضد سوری و تحریک‌کننده جلوگیری شود و مهاجران سوری که در ترکیه زندگی می‌کنند، نباید احساس کنند که مجبور به بازگشت هستند. برای اطمینان از رعایت حقوق اجتماعی مهاجران سوری، باید زیرساخت‌های قانونی و اجتماعی مناسب فراهم شودو برای اطمینان از حضور آرام و با امنیت این مهاجران، باید از تهدیدات و تبلیغات منفی جلوگیری شود.

در نهایت، سوریه‌ای که از کابوس بعث رهایی یافته است، فرصتی تاریخی را برای دستیابی به عدالت، دموکراسی و صلح در اختیار دارد و ترکیه باید با حمایت‌های معقول و سازنده، نقش خود را در این فرآیند ایفا کند.

منبع: آناتولی

ترجمه و بازنویسی: عصرترکیه