مروری بر ویرانگرترین حوادث هستهای تاریخ بشر
حادثه چرنوبیل، تریمایلآیلند و فوکوشیما از جمله حوادث اتمی مهمی هستند که پیامدهای گستردهای به همراه داشتهاند. ب
حادثه چرنوبیل، تریمایلآیلند و فوکوشیما از جمله حوادث اتمی مهمی هستند که پیامدهای گستردهای به همراه داشتهاند. بررسی این فجایع کمک میکند تا درک بهتری از مقیاس و عواقب احتمالی انرژی هستهای داشته باشیم.
حادثه تریمایلآیلند (آمریکا، ۱۹۷۹)
حادثه ذوب جزئی هسته در نیروگاه تریمایلآیلند در سال ۱۹۷۹ میلادی، بهعنوان بدترین فاجعه هستهای تاریخ ایالات متحده شناخته میشود. این رویداد در تاریخ ۲۸ مارس ۱۹۷۹ رخ داد؛ در پی نقص در سیستم تغذیه آب، پمپهای خنککننده راکتور از کار افتادند. اگرچه راکتور بلافاصله خاموش شد، اما حرارت همچنان در حال افزایش بود.
نقص یک شیر تخلیه فشار که برای مدت طولانی باز ماند، منجر به نشت مایع خنککننده شد. نمایشگرهای اتاق کنترل اطلاعات نادرستی ارائه میدادند و تیم عملیاتی تصور میکردند که سطح خنککننده کافی است. در نهایت، بخشهایی از راکتور بیش از حد داغ شدند و حباب هیدروژن در مخزن راکتور شکل گرفت.
آتشسوزی ویندسکیل (بریتانیا، ۱۹۵۷)
در ۸ اکتبر ۱۹۵۷ میلادی، آتشسوزی مهیبی در سایت هستهای ویندسکیل (اکنون سِلافیلد) در کامبریا، بریتانیا رخ داد که بدترین حادثه هستهای این کشور محسوب میشود.
رآکتورهای ویندسکیل از نوع گرافیت-مُدریتشده و هوا-خنک بودند که پلوتونیوم مورد نیاز برنامه تسلیحات هسته ای بریتانیا را تأمین میکردند. طی یک عملیات نگهداری روتین “بازپخت” (annealing)، اعمال حرارت هستهای دوم خیلی زود انجام شد و میلههای سوخت بیش از حد داغ شدند.
این افزایش دما باعث شد پوشش میلههای سوخت اورانیوم از کار افتاده و اورانیوم در معرض اکسیژن قرار گیرد که منجر به آتشسوزی در گرافیت و سوخت شد. آتش حدود ۳ روز ادامه داشت. پس از تلاشهای ناموفق برای خاموش کردن آتش با میلههای فلزی و تزریق دیاکسید کربن، اپراتورها جریان هوا را قطع کرده و با آب، هسته را خنک کردند.
این حادثه مخلوطی از مواد رادیواکتیو، بهویژه ید-۱۳۱، پولونیوم-۲۱۰ و زنون را آزاد کرد. آلودگی در سراسر بریتانیا و اروپا پخش شد و دولت بریتانیا ممنوعیت مصرف شیر را در منطقهای حدود ۵۰۰ کیلومتر مربع اعمال کرد. تخمینهای بلندمدت حاکی از آن است که این حادثه مسئول ۲۴۰ مورد سرطان است.
فاجعه کیشتیم (روسیه، ۱۹۵۷)
در ۲۹ سپتامبر ۱۹۵۷ میلادی، در سایت انجمن تولید مایاک در نزدیکی کیشتیم روسیه، یک فاجعه هستهای به وقوع پیوست. سیستم خنککننده یک مخزن حاوی زبالههای بسیار رادیواکتیو و شیمیایی از کار افتاد. فروپاشی رادیواکتیو باعث تجمع حرارت شد که به نوبه خود به یک انفجار شیمیایی منجر گشت. درب عظیم بتنی مخزن زباله منفجر شد و مقادیر زیادی مواد رادیواکتیو به اتمسفر نشت کرد.
این حادثه منطقهای آلوده به نام “ردپای رادیواکتیو اورال شرقی” (EURT) ایجاد کرد که هزاران کیلومتر مربع را در برگرفت. مقادیر قابل توجهی مواد رادیواکتیو در محیطزیست پراکنده شد و دولت شوروی ۱۱۰۰ نفر را از روستاهای اطراف تخلیه کرد.
گرچه مقامات شوروی ادعا کردند که این حادثه هیچ تلفات جانی نداشته، اما برخی نهادهای جهانی معتقدند فاجعه کیشتیم احتمالاً باعث مرگ صدها نفر بر اثر قرار گرفتن در معرض تشعشعات اتمی شده است. مطالعات گذشتهنگر از سوابق مرگومیر نشان داد که مرگومیر ناشی از سرطان در این منطقه پس از حادثه دو برابر افزایش یافته بود.
نیروگاه فوکوشیما دایچی (ژاپن، ۲۰۱۱)
در ۱۱ مارس ۲۰۱۱ میلادی، زلزلهای به بزرگی ۹.۰ ریشتر در سواحل شمال شرقی ژاپن رخ داد که سونامی عظیمی را در پی داشت. این موج بزرگ آب، ژنراتورهای دیزلی نیروگاه فوکوشیما دایچی را غرق کرد و سیستمهای خنککننده را از کار انداخت.
بدون خنکسازی، هسته راکتورهای واحدهای ۱، ۲ و ۳ به سرعت داغ شدند و طی چند روز ذوب جزئی را تجربه کردند. متأسفانه، تجمع هیدروژن در ساختمانهای راکتورهای ۱، ۳ و ۴ نیز منجر به انفجارهایی شد.
مقادیر زیادی ید و سزیم رادیواکتیو به جو و دریا نشت کرد. در واکنش به این فاجعه، دولت ژاپن به سرعت افراد ساکن در شعاع تقریباً ۲۹ کیلومتری (۱۸ مایلی) نیروگاه را تخلیه کرد. قابل توجه است که هیچ مورد مرگی ناشی از بیماری حاد تشعشع گزارش نشد.
سازمان جهانی بهداشت تخمین زد که بیشتر ساکنان محلی در سال بعد دوز تشعشعی بین ۱ تا ۱۰ میلیسیورت دریافت کردند که بسیار پایینتر از سطوح مضر برای بدن انسان است. با این حال، تلاشهای پاکسازی و برچیدن نیروگاه تا به امروز عظیم و دهها ساله باقی مانده و همچنان ادامه دارد.
فاجعه چرنوبیل (اوکراین، ۱۹۸۶)
فاجعه چرنوبیل همچنان بهعنوان فاجعهبارترین حادثه هستهای در تاریخ بشر شناخته میشود. همه چیز در شب ۲۶ آوریل ۱۹۸۶ میلادی اتفاق افتاد، زمانی که یک آزمایش ایمنی برنامهریزیشده در راکتور شماره ۴ نیروگاه هستهای چرنوبیل از کنترل خارج شد.
هدف آزمایش شبیهسازی قطع برق و بررسی این بود که آیا تکانه باقیمانده توربین برای تأمین برق پمپهای خنککننده کافی است تا ژنراتور دیزلی اضطراری روشن شود.
اما نقص طراحی راکتور، همراه با غیرفعال شدن سیستمهای ایمنی، اجازه افزایش ناگهانی واکنشپذیری را داد. یک انفجار عظیم بخار سقف راکتور را پاره کرد. انفجار دومی که احتمالاً ناشی از تجمع هیدروژن بود، گرافیت را مشتعل کرد و دود رادیواکتیو به آسمان فرستاد.
این فاجعه ابعاد فاجعهباری داشت؛ باد ذرات رادیواکتیو را در سراسر بلاروس، روسیه و اوکراین پخش کرد. آلودگی رادیواکتیو ناشی از چرنوبیل بیش از ۴۰٪ قاره اروپا را تحت تأثیر قرار داد.
در پی این حادثه، ۳۰ نفر از کارگران و نیروهای امدادی در همان ابتدا بر اثر انفجار یا قرار گرفتن در معرض تشعشعات حاد جان باختند. دهها نفر دیگر نیز بعداً تسلیم عواقب ناشی از این فاجعه شدند.
تخمین زده میشود که چرنوبیل به مرگ بین ۹۳,۰۰۰ تا ۲۰۰,۰۰۰ نفر در سراسر اروپا در بلندمدت کمک کرده است. چرنوبیل نه تنها نقص طراحی یک نوع خاص از راکتور را آشکار ساخت، بلکه نحوه نگرش جهان به انرژی هستهای را تغییر داد و منجر به اصلاحات ایمنی بینالمللی و مقررات سختگیرانهتر شد.
منبع:گجت نیوز
