عصر ترکیه – کمال قلیچدار اوغلو کاندیدای ریاست جمهوری ترکیه، در دور دوم انتخابات این کشور، وضعیت رو به نزولی دارد.
بسیاری از طرفداران حزب جمهوری خواه خلق (CHP)، بر این باورند که وضعیت نامطلوب آرای این حزب در هر دو انتخابات پارلمانی و ریاست جمهوری، محصول رهبری غیرمدبرانه قلیچدار اوغلو در رأس این حزب است، حزبی که مصطفی کمال آتاتورک آن را بنیانگذاری کرده است و قدیمی ترین حزب جمهوری ترکیه به شمار می رود.
تا سال 2010 ، “دنیز بایکال” رهبر حزب جمهوری خواه خلق بود ولی به دنبال یک رسوایی جنسی، این پست به قلیچدار اوغلو رسید.
در طول حدود 13 سالی که از رهبری قلیچدار اوغلو بر CHP می گذرد، این حزب به کرات متحمل شکست های سنگین انتخاباتی شده است.
بسیاری از هواداران این حزب، قلیچدار اوغلو را متهم می کنند که بیش از آن که به دنبال منافع حزب باشد در صدد تثبیت جایگاه خودش در رأس حزب است و در این مسیر از حذف کسانی که از آنان احساس خطر می کند ابایی ندارد. به همین دلیل است که بر خلاف سنت حزبی ترکیه که سران احزاب شخصاً کاندیدای ریاست جمهوری می شوند، او در دوره های گذشته ریاست جمهوری، افراد دیگری را راهی مبارزات انتخاباتی می کرد چون می دانست که شانسی برای پیروزی در برابر اردوغان وجود ندارد.
در انتخابات دور قبلی ریاست جمهوری، CHP محرم اینجه را کاندیدا کرد ولی در عمل پشتش را خالی کرد. برخی تحلیلگران مسائیل سیاسی ترکیه می گویند که عدم حمایت جدی از این کاندیدای حزبی، دستور شخص قلیچدار بود چون از محبوبیت به رو گسترش اینجه بیم داشت.
اینجه که خیانت حزبش را متوجه شد از آن بیرون آمد و در 2021 حزب مملکت را تشکیل داد و در انتخابات اخیر ریاست جمهوری کاندیدای حزب خودش شد. او در این دوره از انتخابات، مورد شدیدترین تخریب ها از سوی حزب سابقش قرار گرفت و نهایتاً از ادامه رقابت ها انصراف داد و گفت: نمی خواهم در فردای انتخابات، تقصیر شکست قلیچدار اوغلو را به گردن من بیندازند.
به اینجه پرداختیم تا به سخنرانی او در جریان رقابت های انتخاباتی 2018 بپردازیم که اشاره ای دارد به وضعیت امروز حزب CHP.
آن روز اینجه در جمع اعضای حزب سخنرانی پرشوری داشت و بارها از سوی هواداران تشویق شد. او در آن سخنرانی و در حضور قلیچدار اوغلو ، رهبر حزبش گفت: من تردیدی در سلامت نفس قلیچدار اوغلو ندارم ولی سیاست های غلط او باعث شده است ریاست کشور به اردوغان هدیه داده شود.
محرم اینجه در آن سخنرانی بر لزوم کناره گیری قلیچدار اوغلو تاکید کرد و گفت: وقتی یک تیم فوتبال نتیجه نمی گیرد، مربی اش را عوض می کنند. در حزب نیز باید این گونه عمل شود و وقتی حزبی در دو انتخابات باخت، باید رهبرش تغییر کند.
این موضع گیری، صرفاً بیانگر مکنونات شخص اینجه نبود بلکه بخش زیادی از حامیان حزب جمهوری خواه خلق نیز چنین می اندیشدند و اکنون هم بر این باور هستند.
با این حال، قلچیدار، نه تنها کنار نرفت بلکه به تحکیم موقعیت خود در حزب پرداخت و در این دوره از انتخابات که به دلایلی مانند تورم و زلزله شانس اردوغان را برای پیروزی اندک می دانست، خود شخصاً کاندیدا شد.
بسیار از هواداران CHP آرزو داشتند فرد دیگری مانند منصور یاواش، شهردار کنونی آنکارا که عنوان بهترین شهردار جهان را در کارنامه اش دارد، کاندیدای حزب شان شود. خیلی ها نیز ترجیح می دادند فرد جوان تری به جای قلیچدار اوغلوی 75 ساله کاندیدای پست انرژی بر ریاست جمهوری شود. از این رو وقتی شنیدند قلیچدار اوغلو شخصاً کاندیدا شده، ناراحت شدند و صرفاً از روی تعلقات حزبی و برای این که اردوغان رأی نیاورد به او رأی دادند.
این سابقه ذهنی از قلیچدار اوغلو باعث شده است که بسیاری از هواداران CHP او را مسوول شکست سنگین حزب شان در انتخابات پارلمانی اخیر بدانند و بر این باور باشند که اگر کسی جز او کاندیدا می شد، ای بسا اردوغان در همین دور اول شکست می خورد و دولت بعد از حدود دو و نیم دهه به حزب آنها بر می گشت.
از سوی دیگر، رأی یکپارچه مناطق کردنشین به قلیچدار اوغلو، هواداران ناسیونالیست قلیچدار اوغلو را برآشفته کرده است. نگاهی به نقشه نتایج نشان می دهد استان هایی که در انتخابات پارلمانی به احزاب کردی رأی داده اند، در انتخابات ریاست جمهوری نام قلیچدار اوغلو را روی برگه های رأی نوشته اند.
هر چند که بحث کرد و ترک در کلیت جامعه ترکیه حل شده و آنها در قالب یک ملت کنار هم زندگی می کنند ولی ناسیونالیسم ترکی در میان درصدی از رأی دهندگان وجود دارد و اتفاقاً در میان هواداران CHP بیشتر است. از این رو، همگرایی قلیچدار اوغلو با احزاب کردی، می تواند رأی دهندگان ناسیونالیست را علیه او تحریک کند.
قلیچدار اوغلو برای مدیریت این فضا و در روزهای بعد از دور اول انتخابات سخنرانی پرشوری کرد و علیه جریان های تروریستی موضع گرفت. با توجه به ادبیات پیشین رهبران حزب CHP برخی بر این باورند که او در واقع بدون این که از احزاب کردی نام ببرد، علیه آنها سخن گفته است تا دل ترک های ناسیونالیست را به دست آورد. این میانه بازی که هم با برگ برنده کردها جلو برود و هم به ناسیونالیست های ترک بگوید که همسوی با آنهاست، از دید ناظران کرد و ترک پنهان نمانده است و ای بسا به ریزش بیشتر آرای او در دور دوم انتخابات بینجامد.
در این میان، کاندیدای شکست خورده ای به نام “سینان اوغان” نقش آفرینی می کند. او که یک ناسیونالیست به تمام معناست و 5.17 درصد آرای دور اول را به خود اختصاص داده است، شرط حمایت از یکی از دو کاندیدای باقی مانده را موضع گیری آنها علیه احزاب کردی و تعهد به عدم حضور آنها در دولت آینده دانسته است.
از سوی دیگر، با توجه به این که CHP نتوانسته است کرسی های لازم در پارلمان را برای تغییرات وعده داده شده به دست بیاورد، درصدی از رأی دهندگان به این حزب، انگیزه اندکی برای مشارکت در دور دوم انتخابات خواهند داشت.
طبق برنامه حزب، قرار بود با کسب اکثریت پارلمانی، نظام سیاسی کشور از ریاستی به پارلمانی تغییر کند.
در مجموع نارضایتی و ناامیدی رأی دهندگان CHP به طور ملموسی در جامعه سیاسی ترکیه حس می شود. این ناامیدی از آن رو تشدید شده است که حامیان CHP تا قبل از اعلام نتایج، دلخوش به نظرسنجی ها، خود را برنده می دانستند ولی ناگهان دیدند که پارلمان را باخته و در ریاست جمهوری آرای کمتری از رقیب آورده اند. امید واهی، همواره به سرخوردگی منجر می شود.
نکته دیگر این است که بازماندن اردوغان از پیروزی آن هم با کمتر از نیم درصد آرا، اتهاماتی مانند متقلب بودن او و دولتش را بسیار کمرنگ کرده است؛ خاصه آن که این انتخابات تجلیل جهانی را هم به همراه داشت.
رأی بالای زلزله زده ها به اردوغان نیز نشانه ای از تبلیغات دروغین رقبای وی در ناکارآمدن جلوه دادن دولت در این مناطق دانسته می شود. این دو عامل می تواند درصدی از آرای خاکستری را جذب اردوغان کند.
همه این عوامل دست به دست هم داده اند تا اردوغان با خیال راحت تری به دور دوم انتخابات بیندیشد.
البته خطر بزرگی که اردوغان را تهدید می کند این است که رأی دهندگانش در دور اول، با این تصور که کار تمام است و اردوغان برده، در دور دوم شرکت نکنند. همچنین معلوم نیست چند درصد از آن 12 درصدی که در دور اول شرکت نکردند، پای صندوق های رأی خواهند رفت و به چه کسی رأی خواهند داد و ای بسا این بار آرای خاموش نتیجه را رقم بزند.
با این حال، اردوغان تا پیروزی نیم درصد فاصله دارد و قلیچدار اوغلو 5 درصد ولی این به معنای قطعیت پیروزی اردوغان نیست. باید تا ساعات نخست روز 8 خرداد که نتایج انتخابات 7 خرداد ترکیه مشخص خواهد شد صبر کنیم. کار ترک ها نیز به خرداد سرنوشت ساز کشیده است!
