علائم مسومیت‌ غذایی در تابستان و راه های درمان آن

مسمومیت غذایی از جمله عوارض گوارشی است که اغلب بر اثر استفاده از غذای فاسد یا مواد غذایی که در نگهداری آن‌ها موارد بهداشتی رعایت نشده، بروز پیدا می‌کند و نوع شدید آن حتی می‌تواند مرگبار باشد. موارد مسمومیت‌های غذایی به ویژه در فصل تابستان و اوج گرما افزایش پیدا می‌کنند.

به گزارش همشهری، با دکتر مجید حسن قمی نایب رئیس انجمن تغذیه گفت و گویی درباره مسمومیت غذایی، عوامل و ریشه‌ها و علائم آن، غذا‌هایی که در فصل تابستان بیشتر امکان دارد عامل این عارضه باشند و درمان و پیشگیری از مسمومیت، انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.

این متخصص در توضیح مسمومیت غذایی که به ویژه در فصل گرما موارد آن بیشتر می‌شود، توضیح داد: مسمومیت غذایی به هر بیماری که ناشی از مصرف غذا‌های آلوده باشد، اطلاق می‌شود. این آلودگی‌ها را می‌توان این طور دسته بندی کرد: آلودگی‌های ناشی از باکتری ها، ویروس‌ها یا انگل‌ها یا حتی مواد سمی. هر کدام از این انواع آلودگی‌ها مشکلات خاصی را برای هر فرد ایجاد می‌کنند. برخی از باکتری‌ها کامپیلو باکتر، سالمونلا، اشریشیاکلی برای افراد دردساز هستند.

او درباره منشا مسمومیت‌ها نیز گفت: بیشتر موارد مسمومیت‌ها مربوط به نوع نگهداری یا نوع آماده کردن مواد غذایی می‌شود. گاهی اوقات نیز سموم مضر یا مواد شیمیایی در غذا وجود دارد که از طریق کارخانه یا نوع بسته بندی وارد مواد غذایی شده است. این مسمومیت‌ها باعث بروز مشکلات گوارشی می‌شود. برخی از این مسمومیت‌ها نیز بروز بثورات پوستی و مشکلات فشارخون را در پی دارد.

دکتر مجید حسن قمی به علائم اصلی مسمومیت غذایی را اینگونه برشمرد: حالت تهوع، درد در ناحیه شکم، اسهال، استفراغ، بی اشتهایی، اوقات ضعف و احساس بی حالی.

او در توضیح این مساله افزود: احتمال دارد این علائم خیلی زود به اتمام برسند، یعنی یک مسمومیت ساده باشد. اما ممکن است، مسمومیت طولانی بوده و علائم آن نیز طولانی باشند به عنوان مثال اسهالی که تا چند روز ادامه پیدا کند یا تب بالا باشد یا مشکلاتی حتی در تکلم و بینایی ایجاد شود؛ بنابراین مشکلات ناشی از مسمومیت لزوما کوتاه مدت نیستند و نباید آن‌ها را سرسری گرفت و به پزشک مراجعه نکرد.

نایب رئیس انجمن تغذیه ایران درباره عوامل بروز مسمومیت‌ها گفت: عوامل بروز مسمومیت می‌تواند عوامل باکتریایی نظیر سالمونلا، شیگلا، لیستریا یا حتی می‌تواند بتولیسم باشد که در کنسرو‌هایی که ضربه خورده یا باد کرده‌اند این سم آزاد شود که سم فوق‌العاده خطرناکی است. امکان دارد ناشی از انگل‌ها باشد که به صورت انگل‌هایی مانند اکسیو یا کرمک باشد که از طریق کسی که آلوده به آن انگل است و دست خود را خوب نشسته و در تهیه غذا دست داشته انتقال پیدا کند، امکان دارد مسمومیت ناشی از توکسوپلاسما باشد که واقعا انگل بسیار خطرناکی است و امکان دارد فرد را حتی دچار نابینایی کند یا اینکه در خانم‌های باردار باعث سقط جنین شود.

اگر کسی مبتلا به این انگل‌ها شود باید مدت‌ها تحت درمان قرار گیرد تا این عفونت‌ها از بدنش خارج شود. امکان دارد مسمومیت ناشی از ویروس باشد، مانند ویروس هپاتیت A باشد یا از طریق مصرف غذای آلوده، آب آلوده به فرد انتقال پیدا کند.

این متخصص تغذیه به مواد غذایی که می‌تواند فرد را بیشتر در فصل تابستان دچار مسمومیت کند، اشاره کرد و گفت: می‌توانیم به انواع گوشت‌ها مانند گوشت‌های خام، گوشت ماکیان، مرغ که ممکن است سطح پوست آن پر از آلودگی باکتریایی باشد و اگر خوب شسته نشده یا منجمد و از جالت انجماد خارج نشده باشد، می‌تواند باعث بروز مسمومیت شود. تخم مرغ خوب پخته نشده هم ممکن است در ایجاد مسمومیت در فرد موءثر باشد. گوشت‌های چرخ کرده هم اگر آلودگی آن ناشی از تماس دست باشد می‌توانند فرد را دچار مسمومیت کنند. شیر‌هایی که به صورت غیر پاستوریزه و به صورت فله‌ای تولید و به مصرف می‌رسد، امکان دارد باعث بروز تب مالت شوند.

این نوع شیر‌ها به ویژه در فصل گرما می‌تواند برای افراد مشکلات زیادی درست کنند. غذا‌هایی مانند انواع پنیر‌ها و گوشت‌های پخته شده که به صورت کامل پخته نشده‌اند یا اینکه درست از حالت انجماد خارج نشده‌اند نیز در بروز مسمویت در فصل گرما موء:ثر هستند. در خوردن بعضی از انواع ساندویچ‌ها مانند الویه که حتی فروش آن در بوفه مدارس غیر مجاز است، چرا که امکان دارد فرد با دست سیب زمینی‌های این ساندویچ را له کند و آلودگی میکروبی را به آن غذا انتقال دهد نیز باید احتیاط به خرج داد و هر جایی این نوع ساندویچ‌ها را سفارش نداد. انواع دیگر ساندویچ‌ها هم می‌توانند به ویژه در فصل گرما در ایجاد مسمومیت موءثر باشند.

او درباره مسمومیت با میوه‌های تابستانی نیز گفت: خوردن میوه‌ها یا سبزیجاتی که خوب شسته نشده‌اند به ویژه میوه‌های تابستانی یا میوه‌هایی که در روند چیده شدن در سبد خانواده سموم آن از بین نرفته نیز باعث ایجاد مسمومیت می‌شوند. سمومی که برای برخی از انواع توت‌ها نظیر شاتوت و توت‌های سفید به کار می‌رود نیز وارد خلل و فرج میوه می‌شود و گاهی اوقات این میوه‌ها خوب شسته نمی‌شوند و برای شستن آن باید راهکار خودش را به کار برد در غیر این صورت می‌تواند در فرد ایجاد مسمومیت و تولید دردسر کند.

این متخصص تغذیه درباره روند درمان مسمومیت نیز گفت: مسمومیت غذایی بین ۲ تا ۶ ساعت پس از مصرف غذا بروز پیدا می‌کند. اگر فرد در ابتدا اسهال داشت نباید دارویی مصرف کند که اسهال بند بیاید، چرا که اغلب اسهال یا استفراغ باعث می‌شود که غذای فاسد از بدن بیرون بیاید، اسهال سبب می‌شود مدفوعی که حاوی آن ماده غذایی مشکل دار است از بدن دفع شود. اما حتما باید مراقب باشیم که تعادل آب و الکترولیت‌ها در بدن بهم نحورد به دلیل همین است که می‌گوئیم اگر فردی اسهال مزمن داشته باشد و نخواست به پزشک مراجعه کند، می‌تواند از آب‌های خوراکی که به آن «او آر اس» می‌گوئیم و در همه داروخانه‌ها موجود است، استفاده کند.

او در توضیح بیشتر افزود: فرد باید اوآراس را جرعه، جرعه بنوشد تا علاوه بر اینکه قند خونش دچار افت نشود، تعادل سدیم، پتاسیم و کلسیم در بدن وی بهم نخورد. فردی که دچار مسمومیت غذایی شده بهتر است از خوردن برخی از مواد غذایی مانند چای و قهوه اجتناب کند. از خوردن غذا‌های سنگین، تند، چرب و غذا‌های پر ادویه، انواع سوسیس و کالباس و غذا‌های فراوری شده باید پرهیز کند و بیشتر غذا‌های سالم‌تر به ویژه غذا‌هایی که به بهبود مسمومیت کمک می‌کنند مانند برنج کته یا کته با ماست برای مشکلاتی نظیر اسهال و استفراغ استفاده کند. از موز و سیب زمینی آب‌پز استفاده کند.

اگر یک نفر دچار مسمومیت شد و متوجه بالا رفتن ضربان قلب و ایجاد گودی دور چشم شد و پوست وی به دلیل اسهال و استفراغ حالت کریستالی خود را از دست داد باید حتما به پزشک مراجعه کند. خانم‌های باردار و کسانی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند یا افراد دارای تب بالا نیز باید خود را به سرعت به پزشک برسانند.

او درباره راه‌های پیشگیری از مسمومیت نیز توضیح داد: برای پیشگیری از مسمومیت باید به تاریخ مصرف مواد غذایی نگاه کنیم حواسمان باشد که برچسب مواد غذایی مخدوش نشده باشد. اگر می‌خواهیم غذا‌ها را از حالت انجماد خارج کنیم بهتر است به یکباره این کار را انجام ندهیم و بگذاریم به تدریج غذا از حالت انجماد خارج شود. تخم مرغ‌هایی که پوست آن‌ها شکسته شده یا کثیف هستند خریداری نکنیم.

مواد غذایی خود به ویژه گوشت‌ها را مخصوصا در فصل گرما از فروشگاه‌های معتبر تهیه کنیم. در رستوران‌ها نیز باید از خوردن انواع سالاد‌ها یا سبزیجاتی که ممکن است خوب شسته نشده باشند، پرهیز کنیم. باید به منظور جلوگیری از رشد باکتری‌ها دمای یخچال را زیر ۱۵ درجه و دمای فریزر را نیز زیر ۵ درجه نگهداریم تا آب مواد غذایی به صورت مایع نباشد که باکتری‌ها بتوانند به خوبی در آن رشد کنند.