عروسی ساختگی راهی برای فرار از فشار اجتماعی در پاکستان!
همه چیز در ظاهر یک عروسی معمولی را القا میکند: گلهای همیشه بهار به رنگهای زرد روشن و شاد، جایگاه عروس و داماد و میهمانانی که دور این جایگاه گرد آمدهاند.
همه چیز در ظاهر یک عروسی معمولی را القا میکند: گلهای همیشه بهار به رنگهای زرد روشن و شاد، جایگاه عروس و داماد و میهمانانی که دور این جایگاه گرد آمدهاند. یک چیز اما برای پاکستان چندان عادی نیست: داماد یک زن است. نه، اشتباه نکنید، این یک ازدواج همجنسگرایانه نیست، این اصلا ازدواج نیست!
“عروسیهای فیک یا ساختگی” پدیدهای است که از سال ۲۰۲۳ در پاکستان بسیار رواج یافته، پس از آنکه یک عروسی ساختگی در دانشگاه مدیریت علوم لاهور برگزار شد و در رسانهها و شبکههای اجتماعی بازتاب بسیار گستردهای یافت. از آن سال به بعد محبوبیت این نوع جشن در میان جوانان افزایش پیدا کرده و همزمان انتقاداتی را نیز برانگیخته است.
اما ازدواج ساختگی اصلا چیست و چرا برگزار میشود؟
“فیک وِدینگ” یا “عروسی ساختگی” در پاکستان یک روند اجتماعی تازه است که به جوانان امکان میدهد بدون فشارهای خانوادگی و اجتماعی، جشنهایی شبیه مراسم عروسی سنتی برگزار کنند و صرفاً برای شادی و سرگرمی دور هم جمع شوند. در بسیاری از این مراسم نقش داماد را یک زن ایفا میکند و همین آن را از ازدواجهای واقعی متمایز میسازد. در این نوع ازدواج هیچ عقد شرعی یا قانونی انجام نمیشود و هدف آن فقط جشن و سرگرمی است.
گزارشگری در اسلامآباد درباره این پدیده با رییس پیشین شورای دانشجویی دانشگاه مدیریت علوم لاهور که چنین مراسمی برای اولین بار در سال ۲۰۲۳ آنجا برگزار شد، صحبت کرده است. “سایرام میران” به دویچهله گفته پس از انتشار فیلم این مراسم در فضای مجازی، دانشجویان با آزار آنلاین قابل توجهی روبرو شدند.
به گفته او این انتقادات و اعتراضات که جنبه آزارگری داشته بیشتر از آن جهت مطرح شده که این دانشگاه معروف به یک دانشگاه نخبه در پاکستان است و مردم انتظار دارند تنها اخبار علمی از این دانشگاه بشنوند در حالی که به گفته او “درست مانند سایر نقاط جهان، دانشجویان دانشگاههای پاکستان هم میتوانند در کنار تفریح کردن در کارهای علمی خود نیز موفق باشند”.
این دانشگاه مانند بسیاری از دانشگاههای پاکستان برای دانشجویان خود رویدادهای اجتماعی به صورت هفتگی برگزار میکند. میران معتقد است “عروسیهای ساختگی” فضایی سنتیتر و از نظر اجتماعی پذیرفتهشدهتر برای جشن و سرگرمی جوانان فراهم میکنند.
اما با بالا گرفتن آزارهای آنلاین علیه دانشجویانی که در این عروسیهای ساختگی شرکت کرده بودند، دانشگاه و شورای دانشجویی اقداماتی احتیاطی برای حفظ امنیت و حریم خصوصی دانشجویان انجام دادند؛ از جمله ممنوعیت انتشار عکسهای این رویداد توسط اینفلوئنسرها در صفحات عمومی.
یکی از این دانشجویان که پس از انتشار عکسها و فیلمهای “عروسی ساختگی” با مشکل روبرو شده بدون ذکر نامش به گفت: «ما دانشجویانی که رضایت نداشتیم و ناخواسته عکسهایمان در فضای مجازی پخش شد با مشکلاتی در خانوادههایمان روبرو شدیم.»
او میگوید “داماد با خانوادهاش مشکلی پیدا نکرد اما خانواده عروس بسیار عصبانی شدند”.
فضایی بازتر برای زنان
ریدا عمران، بنیانگذار بازار خلاق هنر، در ماه نوامبر یک عروسی ساختگی فقط مخصوص زنان برگزار کرد. او میگوید: «با وجود اینکه جشنهای عروسی بخش جداییناپذیر فرهنگ و سنت ماست، زنان هنوز با نظارت و قضاوت زیادی دربارهٔ نحوهٔ رفتار، ظاهر و نوع جشن گرفتن خود مواجه هستند. برگزاری مراسم مهندی (حنابندان) ویژهٔ زنان فرصتی فراهم کرد تا زنان بتوانند بدون هیچ فشار اجتماعی یا نظارت خانوادگی از فضای عروسی لذت ببرند.»
مراسم سنتی جشن ازدواج در پاکستان سه روز است که روز اول آن “مهندی” یا همان حنابندان است.
“یک عروسی بیدردسر”
در اکتبر ۲۰۲۴ پلیس به یک جشن هالووین در کراچی، مرکز ایالت سند پاکستان یورش برد. این رویداد بهطور گسترده در رسانهها و شبکههای اجتماعی منتشر شد و بهعنوان “فعالیت مبتذل” برچسب خورد. بسیاری از زنان حاضر در آن مراسم عکسها و ویدئوهایشان بهطور غیرقانونی در فضای مجازی پخش شد و حریم خصوصیشان نقض گردید.
همین مسئله شاید جوانان را به سمت “عروسی ساختگی” سوق داده است.
در جامعهای که مهمانیهای مختلط یا پارتیهای شبانه ممکن است با نگاه منفی یا حتی محدودیت قانونی روبهرو شوند، “عروسی” یک قالب پذیرفتهشده و مشروع است
“پانجروش” یک استندآپ کمدین که در یکی از این عروسیهای ساختگی نقش عروس را بازی کرده، میگوید بهعنوان یک زن مجرد هرگز تصور نمیکرد تجربهٔ یک “عروسی بدون دردسر” را داشته باشد. او میگوید به طور معمول در مراسم واقعی عروسی، میان اعضای خانواده تنش وجود دارد یا فشارهایی برای پیروی از هنجارهای اجتماعی به چشم میخورد در حالی که در عروسی ساختگی از این فشارها خبری نیست.
این استنداپ کمدین همچنین میگوید این مراسم برایش مانند یک “لحظهٔ استعمارزدایی” بود، چرا که تبلیغات برندها و مارکها در مراسم عروسی معمولاً از قالب غربی پیروی میکنند، در حالی که فرهنگ شادی (عروسی) در پاکستان اصالتاً جنوب آسیایی است.
علاوه بر اصالت، حس امنیتی که زنان در عروسیهای ساختگی تجربه میکنند، تضاد آشکاری با دیگر رویدادهای کشور پاکستان مانند پارتیها و جشنوارههای موسیقی دارد که اغلب با عدم اطمینان و نگرانیهای امنیتی همراه هستند.
شیفا لگاری، روزنامهنگار و تحلیلگر اجتماعی، به دویچهوله میگوید عروسیهای ساختگی در پاکستان فضایی بسیار امنتر برای زنان فراهم میکنند، بدون آنکه سوءظن مقامات یا خانوادهها را برانگیزند، زیرا شکلی اجتماعی و پذیرفتهشده از جشن محسوب میشوند.
او میگوید: «این رویدادها معمولاً بلیتدار یا گزینشیاند، بنابراین ورودیهای کنترلشده دارند و از نظر فرهنگی بسیار مناسباند. همین باعث میشود مردم ـ بهویژه زنان ـ آزادانه لذت ببرند و مردان نیز بدانند باید محترمانه رفتار کنند، چون بخشی از فرهنگ عروسی است.»
“صنعت عروسی” در پاکستان
صنعت عروسی در پاکستان یعنی همهٔ خدمات و کالاهایی که به برگزاری عروسی مربوط میشوند (سالن، غذا و پذیرایی، لباسهای طراحیشده، جواهرات، عکاسی، آرایش و غیره) در مجموع سالانه حدود ۹۰۰ میلیارد روپیه پاکستانی (دو میلیارد و ۷۰۰ میلیون یورو، معادل سه میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار آمریکا) گردش مالی دارد.
در این میان برگزارکنندگان عروسی ساختگی سعی میکنند با ترکیبی از مد روز و سنتهای فرهگی، عروسیهای مقرون به صرفه را رواج دهند.
برای نمونه، برگزارکنندگان یک عروسی ساختگی در اسلامآباد با نام “شامِ مستانه” تلاش میکنند استاندارد تازهای برای عروسیها تعریف کنند؛ با ترکیب موسیقی فولکلور، مد و سنتهای فرهنگی.
عقیل محمد، برنامهریز این رویداد، عروسیهای ساختگی پاکستان را با مراسم سالانهٔ “مت گالا” (نمایش لباسهای خلاقانه و عجیب در موزهٔ هنر متروپولیتن نیویورک برای جمعآوری کمک مالی به موسسه طراحی لباس) مقایسه میکند. او گفت: «اگر خلاقانه برگزار شود، شما آزادید سبک و شخصیت خود را به انتخاب خودتان بیان کنید.»
در مجموع میتوان این نکات را به عنوان دلیل برگزاری “عروسیهای ساختگی” در پاکستان برشمرد:
مشروعیت اجتماعی: در جامعهای که مهمانیهای مختلط یا پارتیهای شبانه ممکن است با نگاه منفی یا حتی محدودیت قانونی روبهرو شوند، “عروسی” یک قالب پذیرفتهشده و مشروع است و مردم راحتتر میتوانند در چنین مراسمی حضور پیدا کنند بدون اینکه انگ بخورند.
پوشش سنتی: عروسیها در پاکستان بهطور سنتی با لباسهای رنگارنگ، موسیقی و رقص همراهاند. این قالب به جوانان اجازه میدهد آزادانه لباسهای خاص بپوشند و برقصند، چیزی که در یک پارتی معمولی ممکن است حساسیتبرانگیز باشد.
پذیرش خانوادهها: حتی اگر خانوادهها بدانند این مراسم واقعی نیست، باز هم “عروسی” به عنوان یک رویداد فرهنگی شناختهشده، کمتر با مخالفت شدید روبهرو میشود.
منبع:دویچه وله
