عبارات ممنوع در تربیت کودک

در اینجا به بررسی عبارت «این‌قدر شلوغش نکن، چیز مهمی نیست» می‌پردازیم و اینکه چرا این جمله می‌تواند به‌ویژه برای کودکان مضر باشد. به گفته‌ی دکتر آلوارو بیلبائو، عصب‌روانشناس کودک، و رافا گوئررو، کارشناس تعلیم و تربیت، کودکانی که توانایی‌های بالایی دارند اغلب احساسات را عمیق‌تر تجربه می‌کنند، و واکنش بزرگ‌ترها به این احساسات می‌تواند یا به رشد هیجانی آن‌ها کمک کند یا مانع آن شود.

گفتن این عبارت پیام اشتباهی به کودک می‌دهد

به گزارش چشمک، این جمله که اغلب با نیت خیرخواهانه گفته می‌شود، به کودک می‌فهماند که واکنشش بیش از حد است. اما برای بسیاری از کودکان، واکنش‌های احساسی شدید بخشی از فرایند درک دنیای اطرافشان است، به‌ویژه وقتی پای حساسیت هیجانی بالا در میان باشد. گفتن جمله‌ی «چیز مهمی نیست» آن‌ها را آرام نمی‌کند؛ بلکه احساسی را که دارند بی‌اعتبار جلوه می‌دهد.

با گذشت زمان، این پیام‌ها می‌توانند اعتماد کودک را تضعیف کنند. کودک شروع می‌کند به این باور که احساساتش اشتباه یا اغراق‌آمیزند. ممکن است یاد بگیرد احساساتش را سرکوب کند یا دیگر آن‌ها را با کسی در میان نگذارد. و برای کودکانی که همین حالا هم در پیدا کردن جایگاه خود یا درک شدن مشکل دارند، چنین واکنشی می‌تواند بسیار طردکننده باشد.

رویکرد بهتر این است که ابتدا احساس کودک را به رسمیت بشناسید، حتی اگر واکنشش به نظرتان بزرگ جلوه کند. لازم نیست با واکنش او موافق باشید، اما می‌توانید به آن احترام بگذارید. گفتن جمله‌ای مثل: «می‌بینم این موضوع ناراحتت کرده، می‌خوای در موردش حرف بزنیم؟» ارتباط را باز نگه می‌دارد. این جمله به کودک نشان می‌دهد که شما در حال گوش دادن هستید، نه قضاوت کردن.

کودکان با توانایی‌های بالا معمولاً خشک‌نظر، دقیق‌گرا و از نظر احساسی شدید هستند. ممکن است روی جزئیات کوچک حساس شوند، نسبت به بی‌عدالتی واکنش تند نشان دهند یا روی مسائل انتزاعی تمرکز زیادی داشته باشند. کنار زدن این احساسات با عباراتی بی‌اهمیت جلوه‌دهنده فقط خشم و ناکامی آن‌ها را بیشتر می‌کند.

سایر عباراتی که والدین باید از گفتن آن‌ها به کودکان خودداری کنند

این تنها عبارتی نیست که باید از آن دوری کرد. در ادامه چند جمله‌ی دیگر را می‌خوانید که بیشتر از آن‌که سودی داشته باشند، زیان‌آورند:

«این‌بار اجازه‌ی جواب دادن نداری.»

کودکان باهوش اغلب پاسخ را می‌دانند، اما اگر به خاطر مشارکت زیاد ساکتشان کنید، این پیام را می‌گیرند که دانستن چیزی است که باید پنهان بماند. در عوض، می‌توانید قوانینی متعادل وضع کنید که همه را درگیر کند، بدون آنکه کودک مشتاق را به‌خاطر مشارکتش تنبیه کنید.

«الان بحث سر این نیست.»

وقتی کودک بااستعداد حرفی غیرمنتظره می‌زند، معمولاً به این دلیل است که ذهنش جلوتر از بحث رفته یا در حال اتصال خلاقانه‌ی مفاهیم است. به‌جای قطع کردن حرف او، می‌توانید بگویید: «فکر جالبیه، بعداً بهش برمی‌گردیم.»

«داری زیادی شلوغش می‌کنی.»

این جمله، مثل «چیز مهمی نیست»، تجربه‌ی کودک را کم‌اهمیت جلوه می‌دهد. از آنجا که این کودکان اغلب احساسات شدیدی دارند، همدلی در گفت‌وگو کمک می‌کند آن احساسات را بهتر مدیریت کنند.

سخن پایانی

به یاد داشته باشید که کلمات اهمیت دارند و برای کودکان بااستعداد، حتی بیشتر از دیگران. هدف این است که با آگاهی و احترام صحبت کنیم. حمایت از احساسات کودک به معنای موافقت با همه‌ی حرف‌های او نیست؛ بلکه به این معناست که دنیای هیجانی او را واقعی بدانیم.