دستاوردهای “دیپلماسی زلزله”
پروفسور دکتر مراد یئشیل‌تاش؛ مدیر بنیاد تحقیقات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی ترکیه
دو زلزله بزرگ در ترکیه، به روند دیپلماسی نیز تحرک بخشید. در حالی که 88 کشور بطور مستقیم کمک کردند، 11302 پرسنل خارجی در فعالیت‌های جستجو و نجات شرکت جستند.
چندی پیش در پی دبیر کل ناتو، وزرای خارجه یونان، اسرائیل و ارمنستان، وزیر امور خارجه آمریکا نیز دیداری از ترکیه بعمل آوردند. وزرای کشور و امور خارجه آلمان نیز به منطقه زلزله‌زده آمدند.
جو مثبت در دیدارها و ارسال کمک‌های بین‌المللی به ترکیه که همبستگی ملی بزرگی از خود نشان می‌دهد، “دیپلماسی زلزله” را مطرح ساخت. علی‌الخصوص، اظهارات دندیاس وزیر خارجه یونان در حمایت از ترکیه در بروکسل در طول سفر و پس از آن، اعتدال در روابط ترکیه و یونان پس از زلزله مرمره در سال 1999 را در اذهان تداعی کرد.
برخی‌ها نیز ادعا کردند که باید با دیپلماسی زلزله، دوران جدیدی در روابط با آمریکا، اتحادیه اروپا و یونان آغاز کرد.
البته همبستگی در مقابل بلایا و فجایع، نقطه مشترک انسان بودن است. نباید فراموش کرد که قدرت‌های پیشرو جهان در اولین روزهای شیوع ویروس کرونا، در این آزمون شکست خوردند. کمک‌های ارسال شده به ترکیه، به دلیل زلزله موجب کاهش درد و رنج شد.
ویرانی هولناک دو زمین لرزه مشهود است. فقط، این تنها دلیل کمک به ترکیه نیست. ترکیه کشوری است که رتبه اول کمک‌های بشردوستانه، نسبت به تولید ناخالص ملی خود را در دست دارد. رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه یکی از رهبرانی است که بی‌عدالتی در سیستم بین‌المللی را در همه جا از جمله سازمان ملل مطرح می‌کند. از سوی دیگر، ترکیه در کمک‌های تجهیزات بهداشتی در دوران همه‌گیری، در موقعیت موثری قرار گرفت. ترکیه با ایفای نقش به عنوان میانجی در جنگ اوکراین، در پیشبرد توافق غلات و تبادل اسرا به موفقیت بزرگی دست یافت.
ترکیه یکی از کشورهای پیشگام در زمینه کمک به آسیب‌دیدگان بلایا در چهار گوشه جهان است. برای همین، از متحدان غربی، همسایگان، جهان اسلام و ترک و از همه جا از جمله آفریقا کمک دریافت کرد. ترکیه دوستی نشان داده و دوستی دید.
واضح است که باید از دیپلماسی زلزله برای کاهش تنش و توسعه روابط دوجانبه استفاده کرد. باید برای کسب دستاوردهای ملموس از فضای مثبت کنونی در روابط با ارمنستان، اسرائیل و یونان تلاش بخرج داد.
علاوه براین، اراده و دیپلماسی متقابل باید برای حل تنش ها تقویت شود. باید دانست که همبستگی در بلایای طبیعی برای مدتی ادامه یافته و نمی‌تواند تضادهای ساختاری منافع ملی را به یکباره حل کند. برعکس، یک فرآیند مذاکره مصمم ضرورت دارد. در اجرای موفقیت‌آمیز روند عادی‌سازی روابط با هر سه کشور ذکر شده، عوامل متقابل مؤثری وجود دارد.
ترکیه نمی‌تواند روند صلح بین آذربایجان و ارمنستان را نادیده بگیرد. در عادی‌سازی روابط با اسرائیل، شهرک‌سازی و مسئله بیت‌المقدس در دستور کار قرار دارد. تسلیح جزایر توسط یونان و ادعای حوزه دریایی 12 مایلی، موضوع تنش است. باید تلاش کرد تا دیپلماسی زلزله، تاثیر مثبتی بر مدیریت و در صورت امکان، حل این مسائل داشته باشد.
ینس استولتنبرگ دبیرکل ناتو در سفر به ترکیه، از مطرح کردن موضوع پذیرش عضویت سوئد و فنلاند در این پیمان اجتناب نکرد. سفر آنتونی بلینکن وزیر خارجه آمریکا به آنکارا مثبت بود. وی گفت، کمک به ترکیه و سوریه به 185 میلیون دلار افزایش یافته و دبیرکل سازمان ملل درخواست کمک یک میلیارد دلاری کرده است. وی همچنین در مورد هم‌پیمانی‌ها، همکاری در سطح جهانی و تقسیم ارزش‌های مشابه سخن گفت. فقط، هنوز هیچ راه حلی برای جنگنده‌های F-16 وجود ندارد.
حمایت واشنگتن از گروه تروریستی ی.پ.گ، گفت‌وگو با داعش و اصرار در مورد موضوع عضویت سوئد و فنلاند در ناتو همچنان ادامه دارد. همه اینها جزو واقعیت‌های سیاست خارجی هستند.
تغییر برداشت‌های متقابل پس از زلزله مثبت بوده، ولی، این باید با گام‌های ملموس تقویت شود.
*منبع: TRT
