درخت ها شب ها زمین را «گرم» می‌کنند!
برای کاهش دمای شهرها، فقط کاشت درخت مهم نیست بلکه نکتۀ مهم کاشتن درختان «مناسب» در مکان‌های مناسب است.
دهه‌هاست که کاشت درختان یکی از بنیادی‌ترین اجزاء محوطه‌سازی شهری بوده و به دلیل جذابیت زیبایی‌شناختی و توانایی آن در بهبود کیفیت هوا، اقدامی ارزشمند بوده است. با این حال، تحقیقات تازه نشان می‌دهد مکان کاشت و گونه‌ی درختانِ کشت شده، در کاهش فشار گرمای شهری بسیار اهمیت دارد.
به گزارش فرادید، طی چند دهه گذشته، درجه حرارت در شهرهای سراسر جهان افزایش یافته و به نظر می‌رسد هر تابستان «دمای رکوردشکن جهانی» دیگری به همراه دارد که متأسفانه به یک امر عادی تبدیل شده است.
این افزایش دما، چالش‌های مهمی به همراه دارد، چون فشار گرمای شهری می‌تواند منتهی به مشکلاتی مانند افزایش مصرف انرژی برای سرمایش ساختمان‌ها، آسیب به زیرساخت‌های شهری، نابرابری‌های اجتماعی مربوط به گرما، بیماری‌ها و حتی مرگ و میر شود.
برای کاهش این فشار گرمای شهری، برخی از برنامه‌ریزهای شهری از درختان به عنوان بخشی از راه‌حل‌های مبتنی بر طبیعت استفاده کرده‌اند. درختان در طول روز به سه روش شهرها را خنک می‌کنند:
مسدود کردن پرتوهای خورشیدی
تبخیر آب از راه سوراخ‌های روی برگ‌ها
تغییر جریان هوا از راه هواپویایی (اِرودینامیک) شاخ و برگ
اما شب‌هنگام، داستان جور دیگری است. سایبان‌های درختان می‌توانند گرما را از سطح زمین به دام اندازند و این کار می‌تواند به افزایش گرما کمک کند.
یک بررسی جدید (تجزیه و تحلیل ۱۸۲ بررسی منتشرشده بین سال‌های ۲۰۱۰ و ۲۰۲۳) نشان داده که سرمایش کارساز به چیزی بیش از کاشت تصادفی درختان نیاز دارد. این کار به انتخاب راهبردی مکان کاشت و گونه‌ی درخت بستگی دارد.
دکتر رونیتا باردان، دانشیار محیط ساخت پایدار در دپارتمان معماری دانشگاه کمبریج و نویسنده ارشد این مقاله، توضیح داده: «بررسی ما این افسانه را از بین برده که درختان نوش‌داروی گرمای بیش از حد شهرها در سراسر جهان هستند. البته درختان نقش مهمی در خنک‌کردن شهرها دارند، اما ما باید آن‌ها را به‌طور راهبردی بکاریم تا فوایدشان را به حداکثر برسانیم.»
این مطالعه چه چیزی فاش می‌کند؟
این مطالعه نشان داده که درختان شهری می‌توانند دمای هوا را در سطح خیابان تا ۱۲ درجه سانتیگراد کاهش دهند. افزون بر این، آن‌ها به کاهش اوج دمای ماهانه در ۸۳ درصد از شهرهای بررسی‌شده به زیر ۲۶ درجه سانتیگراد کمک می‌کنند. با این حال، کارایی این مزایای خنک‌کننده بسته به ویژگی‌های گونه‌های درختی، شرایط آب و هوایی و طرح‌بندی شهری متفاوت است.
آب و هوای یک شهر می‌تواند تأثیر زیادی بر اثربخشی درختان شهری داشته باشد. این بررسی نشان داده که بهترین سرمایش در طول روز در آب و هوای گرم و خشک و در مناطق باز رخ داده است. بنابراین، در آب و هوای گرمسیری مرطوب و خشک یا گونه ساوانایی (مانند نیجریه)، درختان می‌توانند شهرها را تا ۱۲ درجه سانتیگراد در روز خنک کنند، اما در شب، آن‌ها را تا ۰.۸ درجه سانتیگراد گرم می‌کنند.
در سوی دیگر این طیف، آب و هوای جنگل‌های بارانی استوایی قرار دارد که رطوبت بیشتری دارند. اثر خنک کننده درختان در این مکان‌ها با رقم ۲ درجه سانتیگراد بسیار کم بود و اثر گرمایش هنوز ۰.۸ درجه سانتیگراد بود.
برنامه‌ریزهای شهری چه می‌توانند بکنند؟
دکتر بردهان گفته: «بررسی ما برای برنامه‌ریزهای شهری، دستورکارهای پیشنهاد می‌کند تا به شکل کارآمدتری از خنک‌سازی درختان در رویارویی با گرمایش جهانی استفاده کنند.»
«نتایج بررسی ما نشان داده که برنامه‌ریزهای شهری نه تنها باید به شهرها فضای سبز بیشتری بدهند، بلکه باید ترکیب مناسبی از درختان را در مکان‌های بهینه بکارند تا مزایای سرمایش را به حداکثر برسانند.»
ترکیبی از درختان همیشه‌سبز و برگ‌ریز در آب و هوای معتدل و قاره‌ای نتیجه بهتری می‌دهد. هنگام انتخاب درختان، مهم است روی انتخاب گونه‌هایی تمرکز کنید که در شرایط گرم خوب رشد می‌کنند.
محققان حتی یک نقشه و پایگاه داده تعاملی هم ایجاد کرده‌اند، بنابراین مردم می‌توانند کارایی راهبردهای خنک‌کننده را بر اساس داده‌های سایر شهرها با ساختارهای شهری و اقلیمی مشابه تخمین بزنند.
