حداقل هزینه خانوار مشخص شد

بر اساس داده‌های مرکز آمار و محاسبات در مرداد ۱۴۰۴ هزینه حداقلی تأمین سبد خوراکی یک خانوار ایرانی به نزدیک ۱۱ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان رسیده است؛ رقمی که نه‌تنها از حداقل دستمزد مصوب سال جاری بالاتر است، بلکه با رشد ماهانه و نقطه به نقطه‌ای فراتر از تورم کل کشور، فشار معیشتی مضاعفی بر خانوارها و به ویژه اقشار آسیب‌پذیر جامعه وارد کرده است.

جزئیات حداقل هزینه سبد خوراکی خانوار در مرداد ۱۴۰۴
به گزارش اکو ایران، براساس محاسبات و بر اساس گزارش «متوسط قیمت خوراکی‌های منتخب در مناطق شهری» مرکز آمار، در مرداد امسال تهیه لبنیات برای یک خانوار نزدیک به ۳ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان هزینه داشته است. بر اساس آن چه که قبلا اشاره شد، گروه لبنیات در جدول انستیتو تغذیه را به ۴ نوع کالای لبنی پرمصرف تقسیم کرده است.

بر اساس این تقسیم‌بندی، هر فرد باید ۴.۵ لیتر شیر، ۳ کیلوگرم ماست، ۷۵۰ گرم پنیر و ۷۵۰ گرم کره در طول یک ماه مصرف کند. حال اگر این مقادیر براساس اندازه خانوار مورد بررسی قرار دهیم، هزینه تامین دو مورد اول به ترتیب حدود ۷۳۳ هزار تومان و ۷۱۵ هزار تومان بوده است. مبلغ مورد نیاز برای تامین پنیر و کره به مقدار اشاره شده نیز به ترتیب ۴۷۶ هزار تومان و یک میلیون و ۴۹۲ هزار تومان است. بنابراین از بین کالاهای لبنی مختلف، همچنان بیشترین هزینه به «کره» اختصاص دارد.

اما لبنیات تنها گروه خوراکی نبوده که در مردادماه شاهد افزایش قیمت بوده و سهم بالایی از مخارج خوراکی را به خود اختصاص داده است؛ گوشت، میوه‌جات و برنج نیز نقش مهمی در تورم خوراکی ماه گذشته ایفا کرده‌اند.

براساس مقادیر توصیه شده، هر فرد باید در ماه ۲ کیلو و ۱۰۰ گرم برنج مصرف کند. اگر مبنا برنج خارجی درجه یک باشد، هزینه تامین این بخش از خوراک هر در مقیاس خانوار در مرداد سال جاری به ۶۳۹ هزار تومان رسیده است. گوشت گاو یا گوساله نیز برای هر خانوار یک میلیون و ۸۵۶ هزار تومان هزینه ایجاد کرده است. از طرفی، هر خانوار برای تامین حداقلی از میوه‌جات که پرتقال و سیب هستند باید به ترتیب ۸۲۹ هزار تومان و ۹۴۶ هزار تومان هزینه کند.

با توجه به مقادیری که گفته شد، هر خانوار در مرداد امسال برای تهیه این سبد خوراکی باید ۱۱ میلیون و ۱۰۵ هزار و ۷۰۴ تومان هزینه کند.
این رقم نسبت به تیرماه ۴.۱۸ درصد و نسبت به مرداد سال گذشته ۵۶ درصد رشد کرده است. بالاتر بودن رشد ماهانه قیمت این سبد نسبت به تورم ماهانه کل کشور (۲.۹ درصد) نشان می‌دهد که سرعت افزایش قیمت اقلام خوراکی اساسی و ضروری برای یک خانوار از سرعت افزایش قیمت کل اقلام سبد مصرف یک خانوار بالاتر بوده است.

همچنین با اینکه تورم نقطه به نقطه مردادماه سال جاری بالاتر از ۴۲ درصد معادل برآورد شده اما تورم حداقل هزینه سبد خوراک خانوارها در همین مدت ۵۶ درصد افزایش داشته است. از طرف دیگر حداقل حقوق تصویب شده در سال جاری برابر با ۱۰ میلیون و ۳۹۰ هزار تومان بوده که اگر در خانواری تنها یک نفر مشغول به کار باشد، تامین خوراک مورد نیاز توسط یک فرد حداقل‌بگیر تقریبا ناممکن است. چرا که تامین سبد حداقل خوراک یک خانوار بیش از ۱۱ میلیون تومان هزینه در بر دارد.

مختصری در مورد سبد معیشتی
تأمین تغذیه سالم برای هر فرد مستلزم مصرف منظم گروه‌های متنوع غذایی است تا از ابتلا به بیماری‌های ناشی از سوءتغذیه جلوگیری شود. هزینه تهیه این اقلام غذایی، به دلیل ارتباط مستقیم با سلامت جسمی، حتی در شرایط کاهش درآمد نیز معمولا از سبد مصرفی خانوار حذف نمی‌شود.

در همین راستا، مراکز علمی برجسته کشور از جمله انستیتو تحقیقات تغذیه و صنایع غذایی و دانشکده علوم تغذیه دانشگاه علوم پزشکی تهران، الگویی تحت عنوان «سبد غذایی بهینه» طراحی کرده‌اند که ترکیبی استاندارد از گروه‌های غذایی ضروری برای تأمین نیازهای روزانه بدن ارائه می‌دهد. با استفاده از کلیات این سبد و مقادیر توصیه‌شده آن، سبد معیشت را طراحی شده است.

با وجود سهم بالای خوراکی در سبد مصرف خانوار، بر اساس داده‌های اخیر دسترسی به الگوی تغذیه‌ای استاندارد برای بخش قابل توجهی از جامعه، با دشواری‌های فزاینده‌ای همراه شده است. افزایش ماهانه قیمت کالاهای اساسی و جهش هزینه‌های سبد غذایی در سال‌های اخیر، فشار اقتصادی مضاعفی بر خانوارها وارد کرده است. اکوایران با تحلیل داده‌های رسمی منتشر شده توسط مرکز آمار ایران، شاخصی ویژه برای محاسبه «هزینه ماهانه تأمین سبد غذایی مطلوب» توسعه داده است.

سبد پیشنهادی مشتمل بر ۱۳ گروه کالایی است که با هدف پوشش نیازهای تغذیه‌ای با حداقل هزینه طراحی شده است. برای کاهش هزینه‌ها، اقلام اقتصادی‌تر و پرمصرف‌تر همچون برنج وارداتی و حبوباتی مانند عدس و لپه در اولویت قرار گرفته‌اند. گرچه این سبد می‌تواند با اقلام مغذی‌تر تکمیل شود، اما در راستای حفظ حداقلی بودن هزینه‌ها، چنین توسعه‌ای مدنظر قرار نگرفته است.

بنابراین سبد ما به لحاظ اقلام جزئی تفاوت‌هایی با سبد انستیتو تغذیه دارد. برای مثال، در سبد انستیتو گروه لبنیات و مقدار مصرف مطلوب آن ذکر شده در حالی که اکوایران لبنیات را به «شیر»، «ماست»، «پنیر» و «کره» تقسیم کرده و حجم مورد نیاز برای مصرف ماهانه لبنیات را بین این ۴ مورد به شکل مساوی تقسیم کرده است.

تفاوت این سبد با «سبد شاخص قیمت مصرف‌کننده» مرکز آمار در دو بعد است: تمرکز بر تأمین حداقل نیازهای غذایی فردی و تفاوت در روند نوسانات قیمتی نسبت به تورم عمومی. این ویژگی‌ها، سبد غذایی ما را به معیاری مستقل برای سنجش فشار اقتصادی بر تغذیه خانوارها تبدیل می‌کند.