جشنهای سال نو در جهان؛ هر تقویم چه روزی جشن میگیرد؟
آغاز سال نو رویدادی جهانی است که هر فرهنگ، آن را بر اساس تقویم و با آداب و رسومی یگانه و متفاوت گرامی میدارد.
آغاز سال نو، رویدادی است که در هر گوشه از جهان، به شیوهای یگانه و برآمده از دل فرهنگ و آیینی کهن، گرامی داشته میشود. گرچه بسیاری از مردمان جهان، ماه ژانویه را سرآغاز سال جدید میدانند، بسیاری از فرهنگهای دیگر، این گذار را در زمانهای گوناگون و بر مبنای تقویمهای شمسی، قمری یا ترکیبی به جشن مینشینند. (National Geographic)
سال نوی میلادی
۱ ژانویه (۱۱ دی)
سال نوی میلادی، که امروزه به شناختهشدهترین جشن سال نو در جهان بدل شده، مبدا خود را از «تقویم گرگوری» (Gregorian calendar) میگیرد. ریشه این جشن به روم باستان برمیگردد؛ هرچند در آن دوران، بیست و پنجم مارس، که به نام ایزد جنگ رومی نامگذاری شده بود، سرآغاز سال به شمار میرفت. این تاریخ بعدها در همان دوران روم، جای خود را به ماه ژانویه (January) داد که نامی زیبنده این ماه بود؛ چراکه به نام ایزد رومی تمام آغازها نامیده میشد.
این سال نو با گسترش آیین مسیحیت در جهان رواج یافت و امروزه بیش از هر چیز، با گردهماییهای شب سال نو و آتشبازیهای باشکوه شناخته میشود. از نمادینترین این آیینها، میتوان به تجمع میلیونی مردم در میدان تایمز (Times Square) نیویورک اشاره کرد که برای تماشای فرود گوی بلورین (که طی آن، یک گوی بزرگ در ۶۰ ثانیه پایانی سال فرود آمده و لحظه تحویل سال را اعلام میکند) در لحظه تحویل سال، گرد هم میآیند.
سال نوی قمری
۱۷ فوریه (۲۹ بهمن)
مبنای محاسبه سال نوی قمری (Lunar New Year)، چرخه ماه بوده و از همین رو، تاریخ آن هر سال متفاوت است. این سال نو با نخستین ماه نو در تقویم قمری، آغاز میشود. این جشن، هرچند در جهان غرب بیشتر با نام سال نوی چینی (Chinese New Year) شناخته میشود، گستره آن تمام شرق آسیا را در بر میگیرد و هر فرهنگی، سنتهای ویژه خود 
دید و بازدیدهای خانوادگی، روشن کردن آتش برای راندن ارواح پلید، خانهتکانی به نیت زدودن غبار کهنگی و استقبال از بهار، و چیدن «سینی با هم بودن» (Tray of Togetherness) با شیرینیهایی که هر یک نماد تندرستی، برکت و شادکامی است، از آداب مشترک این جشن به شمار میرود. در این ایام، بسیاری از محلههای چینی در سراسر جهان، میزبان رژهها و آیینهای پرنشاط خیابانی میشوند.
نوروز
۲۰ یا ۲۱ مارس (۲۹ یا ۳۰ اسفند)
نوروز، به معنای «روز نو»، جشنی است باستانی که همزمان با شروع بهار و رستاخیز طبیعت، در نخستین روز از تقویم شمسی ایرانی (مصادف با حدود بیستم مارس) آغاز میشود. این آیین کهن، که به عنوان سال نوی ایرانی یا پارسی نیز شناخته میشود، در گستره پهناوری از آسیای میانه برگزار شده و میلیونها نفر در سراسر جهان آن را گرامی میدارند.
پریدن از روی آتش به نماد گذر از تاریکی و بیماری، شعرخوانی، اجرای موسیقی، خانهتکانی برای استقبال از تازگی، و گردهماییهای خانوادگی و ضیافتها، از ارکان اصلی این جشن است. ویژگیهای برگزاری نوروز در هر منطقه، بازتابی از فرهنگ بومی آن به شمار میآید.
سونگکران
۱۳-۱۵ آوریل (۲۴ تا ۲۶ فروردین)
جشن سونگکران (Songkran) در تایلند، آیینی است که نام آن در زبان سانسکریت، «حرکت» یا «گذار» معنا میدهد. این جشن که هر ساله از سیزدهم تا پانزدهم آوریل برگزار میشود، گذار خورشید از برج حوت به برج حمل را گرامی میدارد و از مهمترین رویدادها در تقویم بودایی است.
عنصر محوری در این جشن، «آب» است که نماد پاکی معنوی و شستن ناکامیهای سال کهنه تلقی میشود. در این ایام، جوانان به نشانه احترام، بر دستان و پاهای سالمندان آب میریزند. با این حال، جنبه همگانی و پرشور این جشن، آیین آبپاشی در خیابانها است که در آن، مردم و گردشگران با تفنگهای آبپاش به استقبال سال نو میروند.
محرم
۱۷ ژوئن (۲۷ خرداد)
محرم، نخستین ماه در تقویم اسلامی و سرآغاز سال هجری قمری است. از آنجا که این تقویم قمری است، تاریخ شروع آن در تقویم میلادی متغیر است؛ برای نمونه، سال نو در سال ۲۰۲۵ در هفدهم ژوئن آغاز میشود.
با این حال، این ماه، به ویژه روز دهم آن، عاشورا (Day of Ashura)، بیش از آنکه ماهیت جشن داشته باشد، دورهای برای تامل، سوگواری و بزرگداشت است. آداب و رسوم در میان دو مذهب اصلی اسلام، متفاوت است؛ اما وجه مشترک آن، تمرکز بر یادآوری وقایع تاریخی، نیایش و خوداندیشی است. نام «محرم» نیز به معنای «حرام شده» است و به منع جنگ و خونریزی در این ماه، که از ماههای حرام به شمار میرود، اشاره دارد.
انکوتاتاش
۱۱ سپتامبر (۲۰ شهریور)
سال نوی اتیوپی، «انکوتاتاش» (Enkutatash) نام دارد. این جشن در نخستین روز از ماه مسکرم (Meskerem) در تقویم اتیوپی، که برابر با یازدهم سپتامبر میلادی است، برگزار میشود. گاهشماری اتیوپی، تقویمی شمسی است که بر پایه تقویمهای مصری و ژولینی (Julian) بنا شده و از دوازده ماه سیروزه و یک ماه سیزدهم پنج یا ۶ روزه تشکیل میشود.
نام انکوتاتاش به معنای «هدیه جواهرات» است و قدمت آن را به ۳,۰۰۰ سال پیش و داستان بازگشت ملکه سبا از سفرش نسبت میدهند. این جشن که نزدیک به یک هفته به درازا میکشد، ماهیتی کاملا خانوادگی دارد؛ مردم به زادگاههای خود بازمیگردند تا در کنار یکدیگر، سال نو را بر سر سفره غذا و نوشیدنی گرامی بدارند. از نظر طبیعی نیز، انکوتاتاش با پایان فصل باران و آغاز رویش گلهای بابونه زرد در دشتهای اتیوپی همزمان است.
دیوالی
۸ نوامبر (۱۷ آبان)
دیوالی (Diwali)، جشنواره پنج روزه نور، از مهمترین جشنهای هندو است که بر پایه تقویم قمری برگزار میشود و تاریخ آن معمولا بین اواسط اکتبر و اواسط نوامبر متغیر است؛ برای مثال، در سال ۲۰۲۶ در هشتم نوامبر برگزار خواهد شد.
این جشن که بر مفهوم «آغازی دوباره» استوار است، در آماواسیا (amavasya)، یعنی تاریکترین شب ماه در تصویم هندو، برپا میشود. نماد اصلی دیوالی، پیروزی نور بر تاریکی است. مردم خانههای خود را برای خوشامدگویی به «لاکشمی» (Lakshmi)، ایزدبانوی ثروت و خوشبختی، پاکیزه و با شنهای رنگین، خمیر برنج و گل میآرایند.
روش هشانا
۱۱-۱۳ سپتامبر (۲۰ تا ۲۲ شهریور)
روش هشانا (Rosh Hashanah)، به معنای «سر سال» (head of year) در زبان عبری، سال نوی یهودیان به شمار میآید. این ایام که در ماه تیشری (Tishrei) از تقویم عبری جای دارد (برای نمونه، از یازدهم تا سیزدهم سپتامبر)، فرصتی برای تامل، بازنگری در کارهای سال گذشته و طلب بخشش است. دمیدن در «شوفار» (shofar)، شیپوری ساخته از شاخ قوچ، از مهمترین آیینهای روش هشانا است که ندای آن، فراخوانی برای بیداری معنوی و رشد در سال پیش رو تلقی میشود. در این ایام، خوراکیهای نمادین، همچون انار که دانههایش نماد کثرت اعمال نیک است، بر سفرهها جایگاهی ویژه دارند.
شما جای کدام جشن سال نو را در این فهرست خالی میبینید؟ دیدگاه خود را با ما و مخاطبان دیگر کجارو در میان بگذارید.
منبع:کجارو
