استفاده از هوش مصنوعی در شناخت مریخ

فرارو: با گسترش کاربرد ChatGPT و سایر فناوری‌های مبتنی بر هوش مصنوعی، بسیاری از دانشمندان به این موضوع فکر می‌کنند که هوش مصنوعی چگونه می‌تواند در بررسی مریخ موثر باشد.

جهان در مورد استفاده روزافزون از هوش مصنوعی غوغا کرده است و شاید حتی گیج شده باشد. یکی از محبوب‌ترین فناوری‌های مبتنی بر هوش مصنوعی که امروزه در دسترس عموم قرار گرفته، ChatGPT است.

این فناوری، یک مدل زبانی مبتنی بر هوش مصنوعی است که آموزش داده شده و مقادیر زیادی از اطلاعات آنلاین را تغذیه کرده است. پس از وارد کردن همه این موارد، ChatGPT می‌تواند به یک درخواست معین، پاسخ‌های متنی مشابه پاسخ‌های انسان‌ بدهد. این چت‌بات می‌تواند به پرسش‌ها پاسخ دهد، در مورد موضوعات زیادی صحبت کند و مطالبی را بنویسد.
با کمک ChatGPT یا یک مدل زبانی هوش مصنوعی مشابه آن، تصور این که یک ربات در حال چرخیدن و تعامل داشتن با سطح مریخ باشد، کار سختی نیست. این ربات هوشمند را می‌توان به مجموعه‌ای از دستگاه‌های علمی متصل کرد. این چت‌بات می‌تواند آنچه را که دستگاه‌های علمی در محل پیدا می‌کنند، مورد بررسی قرار دهد و شاید حتی شواهدی را از زندگی گذشته جمع‌آوری کند.

این داده‌ها را می‌توان هضم، ارزیابی و به شکل علمی جمع‌آوری کرد. نتیجه نهایی می‌تواند به طور مستقیم از ربات به یک مجله علمی مانند «Science» یا «Nature» ارسال شود که البته پیش از انتشار توسط داوران انسان مورد بررسی قرار می‌گیرد.

مستعد توهم

سرجان اوزجان (Sercan Ozcan) که در حوزه مدیریت نوآوری و فناوری در دانشگاه پورتسموث (University of Portsmouth) مطالعه می‌کند، گفت: می‌توان این کار را انجام داد، اما ممکن است اطلاعات گمراه‌کننده‌ای وجود داشته باشد. ChatGPT به طور ۱۰۰ درصد دقیق نیست و مستعد توهم است.

اوزجان خاطر نشان کرد: مطمئن نیستم اگر حجم کاری، از پیش برای تجزیه و تحلیل و تقلید وجود نداشته باشد، ChatGPT ارزشمند خواهد بود یا خیر. معتقدم انسان‌ها هنوز هم می‌توانند بهتر از ChatGPT عمل کنند؛ حتی اگر کندتر باشند.

توصیه اوزجان این است که از ChatGPT در بخش‌هایی که نمی‌توانیم هیچ خطایی را بپذیریم، استفاده نکنیم.

عدم حضور انسان

استیو راف (Steve Ruff)، دانشیار پژوهشی دانشکده اکتشاف زمین و فضا در دانشگاه ایالتی آریزونا (ASU) که به مطالعه مریخ علاقمند است، گفت: واکنش فوری من این است که بسیار بعید به نظر می‌رسد اطلاعات به دست آمده در محل، یک سناریوی واقع‌بینانه باشند. شک دارم که بتوان از هر مدل هوش مصنوعی که با مشاهدات موجود آموزش دیده باشد، برای تفسیر مشاهدات جدید بدون حضور انسان، با اطمینان استفاده کرد. هر مجموعه داده از این دست، به تلاش‌های پر زحمت برای مرتب‌سازی نیاز دارد.

راف باور دارد که هوش مصنوعی در کوتاه‌مدت می‌تواند در عملیات مریخ‌نورد، مانند انتخاب اهداف برای مشاهده بدون حضور انسان و همچنین برای مسیریابی استفاده شود.

می‌خواهیم در چه جهانی زندگی کنیم؟

ناتالی کابرول (Nathalie Cabrol)، مدیر مرکز پژوهش کارل ساگان در موسسه ستی (SETI Institute) باور دارد که شاید قوی‌ترین پرسش این باشد که ما می‌خواهیم در چه جهانی زندگی کنیم.

کابرول گفت: هوش مصنوعی، یک فناوری قوی است و باید از آن برای حمایت کردن از فعالیت‌های انسان استفاده کرد. در واقع این کار را هر روز در یک قالب انجام می‌دهیم و نسخه‌های بهبودیافته ممکن است اوضاع را بهتر کنند. از سوی دیگر، این فناوری‌ها مانند هر فناوری مورد استفاده انسان، شمشیرهای دولبه هستند و گاهی اوقات مردم را به سوی افکار بیهوده سوق می‌دهند. در اینجا نیز چنین اتفاقی رخ می‌دهد.

وی تاکید کرد: شخصا مقاله نوشتن را دوست دارم، زیرا زمان بسیار خوبی است که ببینم کارم به ثمر می‌رسد، می‌توانم ایده‌هایم را روی کاغذ بیاورم و آن را بخش مهمی از فرآیند خلاقانه خود بدانم. حالا بیایید فرض کنیم که من به این الگوریتم اجازه بدهم مقاله را برای من بنویسد. به من می‌گویند که مشکلی وجود ندارد، زیرا مقاله بررسی می‌شود اما توسط چه کسی؟ تصور می‌کنم که اگر به الگوریتم‌ها اجازه می‌دهید کار را برای شما انجام دهند، به این دلیل است که فرض می‌کنید آنها تعصب کمتری خواهند داشت و کار بهتری را انجام می‌دهند. با پیروی از این منطق، تصور من باید این باشد که یک انسان صلاحیت بررسی مقاله را ندارد.

شبح‌هایی از ترابشریت

به اعتقاد کابرول، پرسش بعدی این است که کجا توقف کنیم. اگر همه پژوهشگران از هوش مصنوعی بخواهند که مقالات پژوهشی آنها را بنویسد، چه اتفاقی می‌افتد؟ اگر پژوهشگران این کار را انجام دهند اما چیزی در مورد آن نگویند، چه نتیجه‌ای دارد؟

کابرول گفت: این بستگی دارد که می‌خواهید در چه جهانی زندگی کنید و چه بخشی را می‌خواهید به بشریت واگذار کنید. ما موجوداتی خلاق هستیم و اگرچه کامل نیستیم، اما از اشتباه‌های خود درس می‌گیریم و این بخشی از تکامل ماست. اشتباه و یادگیری، معادل دیگری برای سازگاری هستند. با اجازه دادن به هوش مصنوعی برای وارد شدن به آنچه ما را به انسان تبدیل می‌کند، در حال به هم زدن تکامل خود هستیم و من شبح‌هایی از ترابشریت را در همه این‌ها می‌بینم. ترابشریت را می‌توان به عنوان یک جنبش ایدئولوژیک سست تعریف کرد که با این باور همراه شده است که نژاد بشر با استفاده از علم و فناوری می‌تواند فراتر از محدودیت‌های فیزیکی و ذهنی کنونی خود تکامل یابد.

وی افزود: البته، مقاله یک تراشه در مغز ما نیست و فقط یک کاغذ است، اما متأسفانه این بخشی از یک گفتمان بسیار گسترده‌تر و نگران‌کننده‌تر در مورد سوءاستفاده از هوش مصنوعی به شمار می‌رود و موضوع بی‌اهمیتی نیست. این فقط یک مقاله نیست، بلکه در مورد این است که ما به عنوان یک گونه واقعا می‌خواهیم چه کسی باشیم. من شخصا هوش مصنوعی را یک فناوری سودمند می‌بینم و آن را به همین محدود می‌کنم.

توقف دانش

امی ویلیامز (Amy Williams)، دانشیار علوم زمین‌شناسی در دانشگاه فلوریدا (UF) که در مأموریت‌های مریخ‌نورد کنجکاوی (Curiosity) و استقامت (Perseverance) ناسا شرکت داشته است، گفت: چقدر خنده‌دار است که ما هنوز در مورد تعریف زندگی همان قدر که می‌دانیم، بحث می‌کنیم اما در عین حال، به دنبال نوعی فناوری هستیم که تعریف زندگی را گسترش می‌دهد.

ویلیامز نسبت به تنظیمات هوش مصنوعی و ChatGPT کاملا واکنش نشان داد. وی افزود: نخستین باری که از ChatGPT استفاده کردم، از آن پرسیدم که مریخ‌نوردان چه مولکول‌های آلی پیدا کرده‌اند. این پرسش براساس حوزه تخصصی ویژه من بود. چت‌بات از این جهت روشن‌گر بود که اطلاعات بسیار خوبی را به من ارائه داد و من می‌توانم اطلاعات آن را به اندازه‌ای قوی و مناسب توصیف کنم که در یک سخنرانی عمومی در مورد مولکول‌های آلی مریخ قابل ارائه هستند.

در هر حال، ChatGPT محدودیت‌های خود را نیز به ویلیامز نشان داد. این فناوری فقط می‌توانست به داده‌های مربوط به سپتامبر ۲۰۲۱ دسترسی داشته باشد و آن را به‌عنوان «توقف دانش» علامت‌گذاری کرد. ویلیامز ادامه داد: پاسخ‌های ChatGPT شامل وسعت کامل نتایج منتشرشده در مورد مواد آلی مریخ که من از سال ۲۰۲۱ درباره آن‌ها می‌دانم، نبودند.

ویلیامز با تاکید بر این که او متخصص هوش مصنوعی یا یادگیری ماشینی نیست، گفت: نسخه‌های آتی هوش مصنوعی و ChatGPT احتمالا می‌توانند داده‌های جدیدتر را ترکیب کنند و ترکیب کاملی را از نتایج اخیر به دست آمده در مورد همه اکتشافات علمی ویژه ارائه دهند. با وجود این، هنوز این نمونه‌ها را فناوری‌هایی می‌دانم که نه به جای انسان‌ها، بلکه همگام با انسان‌ها استفاده می‌شوند. با توجه به محدودیت‌هایی که در پیوندهای داده با شبکه فضای عمیق کنونی ما وجود دارند، برای من دشوار است که راهی را برای آپلود داده‌های کنونی و پیشین و همچنین، سرنوشت مولکول‌های آلی مریخ ببینم؛ به طوری که هوش مصنوعی داخلی بتواند یک نسخه خطی را برای انتشار ایجاد کند.

اطلاعات قابل فهم

ویلیامز، تحقیقات پیشرفته سیاره‌ای را چیزی می‌داند که نیازمند بازنگری، درون‌نگری و آینده‌نگری است. او خاطرنشان کرد که ما با در نظر گرفتن گزینه‌هایی که قبلا هرگز مورد توجه قرار نگرفته‌اند، مرزهای علم را پیش می‌بریم.

وی افزود: در حال حاضر، تجربه با ChatGPT به من نشان داد که این فناوری در جستجوی اطلاعات و تبدیل کردن آنها به یک متن مشروح مؤثر، عالی است. مطمئناً ChatGPT می‌تواند در وقت من برای جستجوی دانش اساسی صرفه‌جویی کند. این چت‌بات آنچه را که از پیش می‌دانستم به من گفت و آن را بسیار زیبا تایپ کرد، اما این چیزی نبود که یک دانشجوی کارشناسی ارشد ژئوشیمی آلی مریخ نتواند به من بگوید.

ویلیامز گفت: اگرچه هوش مصنوعی و ChatGPT فناوری‌های قدرتمندی هستند که می‌تواند روند انتقال اطلاعات و اکتشافات جدید را تقویت کنند اما من آن را جایگزین فرآیند انسان‌محور ترکیب اطلاعات جدید و قابل فهم کردن آنها نمی‌بینم. با وجود این، اگر فیلم‌های علمی-تخیلی هوش مصنوعی که دیده‌ام، پیش‌بینی‌کننده آینده باشند، ممکن است من اشتباه کنم.