اروپا و اوکراین از نشست آلاسکا چه انتظاری دارند؟
اروپا باید بپذیرد که سازوکار کنونی سیاست خارجی و امنیتی‌اش با شرایط رقابت قدرت‌های بزرگ همخوانی ندارد و به‌سرعت نیازمند اصلاحات جدی است.
عصرترکیه – در پی نشست آلاسکا و دیدار دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، فضای سیاسی بین‌المللی بار دیگر با پرسش‌های تازه‌ای روبه‌رو شد. این گفت‌وگوها نه به توافقی انجامید و نه تحریم تازه‌ای را در پی داشت. ترامپ پیش‌تر هشدار داده بود که در صورت نبود آتش‌بس سریع، «پیامدهای جدی» در راه خواهد بود، اما در نهایت بدون دستاورد مشخصی از میز مذاکره برخاست. این وضعیت برای پوتین یک پیروزی آشکار دیپلماتیک به شمار می‌آید، چرا که تنها نتیجه، باقی ماندن احتمالی یک روند صلح مبهم است که دست روسیه را برای تصرف بیشتر خاک اوکراین باز می‌گذارد.
موضع سرسختانه مسکو و عقب‌نشینی واشنگتن
تنها نکته امیدبخش برای اروپا و اوکراین این بود که ترامپ، برای کسب دستاورد سیاسی کوتاه‌مدت، به توافقی با محوریت واگذاری اراضی به روسیه تن نداد. اما سخنان پوتین در کنفرانس خبری روشن ساخت که او اصولاً به چنین توافقی تمایلی ندارد. کرملین همچنان موجودیت مستقل اوکراین و چشم‌انداز اروپایی-آتلانتیک آن را «ریشه‌های بحران» می‌داند و بر این باور است که سرانجام کی‌یف فرو خواهد پاشید. در مقابل، ترامپ مهم‌ترین هدف خود یعنی دستیابی به آتش‌بس فوری را کنار گذاشت؛ اقدامی که با مواضع پیشین اروپا و اوکراین در تضاد کامل قرار داشت.
این وضعیت ضعف ساختاری اروپا را آشکار کرد؛ اهداف راهبردی را واشنگتن تعیین می‌کند و دولت‌های اروپایی تنها در نقش تأمین‌کننده ابزار برای تحقق آن اهداف باقی مانده‌اند. از تأمین مالی تسلیحات آمریکایی تا ابتکارات ائتلاف‌های داوطلبانه، اروپا در جایگاه منفعل قرار گرفته است.
ضرورت اصلاح در سیاست و امنیت اروپا
تجربه نشست آلاسکا نشان داد که ترامپ حتی با وجود تهدیدها و اولتیماتوم‌ها حاضر نیست هزینه واقعی تهاجم روسیه به اوکراین را بر مسکو تحمیل کند. بنابراین اروپا چاره‌ای جز به دست گرفتن ابتکار عمل ندارد. این قاره باید با نمایش رهبری، فشار بر روسیه را افزایش دهد و هم‌زمان در روابط فراآتلانتیکی نقش هدایتگر ایفا کند.
در همین راستا، دیدار پیشِ رو در واشنگتن میان ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، و رهبران آلمان، فنلاند، فرانسه و اتحادیه اروپا نشانه مثبتی است. این نشست می‌تواند پیامی روشن مبنی بر تنها نبودن اوکراین و اهمیت حیاتی آینده کی‌یف برای امنیت اروپا ارسال کند. با این حال، صرف تبادل نظر کافی نیست؛ اروپا باید با طرح‌های عملی و مشخص وارد میدان شود.
اروپا هم‌اکنون کمک‌های نظامی بیشتری نسبت به آمریکا به اوکراین ارائه می‌دهد، در حالی‌که بسته‌های کمکی واشنگتن رو به پایان است. افزون بر این، آمریکا فشار مالی تأمین سلاح را به دوش متحدان اروپایی گذاشته است. بنابراین وقت آن است که اروپا با اعتمادبه‌نفس گام‌های ملموس‌تری بردارد: تقویت سامانه‌های پدافندی، ارائه حمایت‌های اطلاعاتی و لجستیکی، آموزش نیروهای اوکراینی و استفاده از دارایی‌های مسدودشده روسیه برای پشتیبانی مستقیم از تلاش‌های جنگی کی‌یف.
خطر بزرگ: تضعیف بازدارندگی ناتو
اروپا باید بپذیرد که مکانیزم فعلی سیاست خارجی و امنیتی‌اش برای شرایط رقابت شدید قدرت‌های بزرگ کارآمد نیست. اصلاح فوری این ساختار – به‌ویژه کنار گذاشتن اصل اجماع در تصمیم‌گیری‌های کلیدی مانند تحریم‌ها – اجتناب‌ناپذیر است. در غیر این صورت، اروپا خطر آن را می‌پذیرد که به بازیگری درجه دوم حتی در قاره خود بدل شود.
بزرگ‌ترین تهدید آن است که پوتین، ضعف اروپا و اکراه ترامپ برای مقابله با مسکو را چراغ سبزی برای تهاجمات جدید تعبیر کند. چنین سناریویی بازدارندگی ناتو را – که بیش از هفتاد سال صلح را در اروپا تضمین کرده – به شدت فرسایش خواهد داد. از همین رو، اصلاحات ساختاری و اقدامات قاطع اروپا نه تنها برای آینده اوکراین، بلکه برای جلوگیری از یک جنگ گسترده‌تر در قلب قاره حیاتی است.
منبع-آناتولی
ترجمه اختصاصی و بازنویسی-عصرترکیه
