احتمال ایجاد موانع حقوقی در رقابت با هوش مصنوعی

عصرترکیه – مدل‌های هوش مصنوعی با رشد سریع خود، بحث‌های گسترده‌ای درباره استفاده از داده‌ها و الزامات قانونی ایجاد کرده‌اند. در این میان، مدل DeepSeek r1 که توسط یک شرکت چینی توسعه یافته، با عملکردی مشابه مدل o1 از OpenAI، توجهات را به خود جلب کرده است.

مقامات حفاظت از داده‌های اتحادیه اروپا تحقیقاتی را در مورد فعالیت‌های این شرکت آغاز کرده‌اند. ایتالیا در تاریخ ۲۸ ژانویه ۲۰۲۵ از DeepSeek خواسته تا توضیحاتی درباره پایه‌های قانونی پردازش داده‌های شخصی، نحوه اطلاع‌رسانی به کاربران و محل ذخیره اطلاعات ارائه دهد. در پی پاسخ‌های ناکافی این شرکت، مقامات ایتالیایی جمع‌آوری داده از کاربران این کشور را ممنوع کردند. در نتیجه، این برنامه از فروشگاه‌های اپلیکیشن در ایتالیا حذف شد.

این تحقیقات به فرانسه و ایرلند نیز گسترش یافته و مقامات این کشورها بررسی‌های مشابهی را آغاز کرده‌اند. پیش‌تر نیز ChatGPT  در آوریل ۲۰۲۴ با ممنوعیت مشابهی در ایتالیا مواجه شده بود، اما پس از ارائه تضمین‌های لازم، این محدودیت لغو شد.

علاوه بر قوانین حفاظت از داده، چالش‌های حقوقی مربوط به مالکیت فکری نیز به یکی از موانع مهم در رقابت هوش مصنوعی تبدیل شده است. شرکت‌های بزرگ از جمله OpenAI  در کشورهای مختلف با دعاوی قضایی مواجه شده‌اند. اخیراً روزنامه نیویورک تایمز و خبرگزاری هندی ANI  شکایت‌هایی را علیه OpenAI  به دلیل استفاده از محتوای بدون مجوز مطرح کرده‌اند. از سوی دیگر، OpenAI  ادعا کرده که DeepSeek  از مدل‌های این شرکت برای توسعه فناوری خود استفاده کرده و به رقابت ناعادلانه دست زده است.

این درحالی است که هم اکنون هیچ چارچوب قانونی یکسانی برای نحوه استفاده از داده‌ها در آموزش مدل‌های زبانی وجود ندارد. با این حال، قوانین حفاظت از داده‌های شخصی و حقوق مالکیت فکری در بسیاری از کشورها اعمال می‌شود.

در ترکیه، قوانین مرتبط شامل قانون حفاظت از داده‌های شخصی (KVKK) و قانون حقوق مولفان و آثار هنری (FSEK) است که بر اساس آن، پردازش داده‌های شخصی نیاز به رضایت صریح افراد دارد و استفاده از آثار بدون مجوز نیز نقض حقوق مالکیت فکری محسوب می‌شود. در حالی که قوانین اتحادیه اروپا محدودیت‌های سخت‌تری اعمال می‌کند، در ایالات متحده، استثنائاتی مانند “استفاده منصفانه” (Fair Use) وجود دارد که به برخی اشکال استفاده بدون مجوز اجازه می‌دهد.

یکی از نگرانی‌های کلیدی درباره DeepSeek، ذخیره داده‌ها در چین است. این مسئله از دیدگاه امنیت ملی ایالات متحده نیز مورد توجه قرار گرفته، زیرا قوانین چین شرکت‌ها را ملزم می‌کند تا اطلاعات کاربران را در داخل کشور ذخیره و در صورت درخواست، با مقامات همکاری کنند. به همین دلیل، مقامات آمریکایی در حال بررسی این موضوع هستند که آیا DeepSeek تهدیدی برای امنیت ملی این کشور محسوب می‌شود یا خیر.

محدودیت‌های جدید نشان می‌دهد که در رقابت هوش مصنوعی، حفاظت از داده‌ها و قوانین مالکیت فکری به اندازه توسعه فناوری حائز اهمیت است. در حالی که کشورها و شرکت‌های فناوری به دنبال استفاده از ظرفیت‌های هوش مصنوعی هستند، الزامات قانونی و چالش‌های امنیتی به یکی از موانع اصلی این رقابت تبدیل شده است.

منبع- آناتولی

ترجمه و بازنویسی – عصرترکیه