آیا «ماست» تاثیری در استحکام استخوان‌ ها دارد؟

اگرچه ماست اغلب به دلیل ارزش تغذیه‌ای آن تحسین می‌شود، این پژوهش نشان می‌دهد تأثیر واقعی ماست بر استحکام استخوان‌های بزرگسالان بسیار اندک است و لزوم انجام آزمایش‌های دقیق با فرمولاسیون‌های مشخص از ماست را یادآور می‌شود.

به گزارش فرادید، «ماست» یک محصول لبنی است که با تخمیر شیر به‌وسیله‌ی باکتری‌های هم‌زیست «لکتوباسیلوس دل‌بروئکی بولگاریکوس» و «استرپتُکوکوس ترموفیلوس» تولید می‌شود. باوجود شباهت زیاد ترکیب شیمیایی ماست و شیر، ماست به دلیل فعالیت متابولیکی این باکتری‌ها که می‌توانند ویتامین‌ها و ترکیبات زیستی فعالی تولید کنند، مزایای تغذیه‌ای منحصربه‌فردی دارد.

در دوران بزرگسالی، تشکیل استخوان کندتر و تجزیه‌ی استخوان سریع‌تر می‌شود که در نهایت می‌تواند منجر به کاهش توده‌ی استخوانی و افزایش خطر شکستگی‌های ناشی از شکنندگی شود. کلسیم، ویتامین D و فسفر برای سلامت و عملکرد استخوان‌ها ضروری هستند. ماست منبع خوبی از پروتئین، پتاسیم، کلسیم، ویتامین‌ها، روی و سلنیوم است؛ عناصری که همگی در تقویت و رشد استخوان نقش دارند.

سطوح بالاتر ویتامین‌های K و گروه B و همچنین افزایش یونیزه شدن مواد معدنی در ماست نسبت به شیر موجب شده برخی پژوهشگران پیشنهاد کنند مصرف ماست ممکن است به بهبود و حفظ سلامت استخوان کمک کند.

با این حال، شواهد موجود در مورد تأثیر ماست بر سلامت استخوان‌ها متناقض است؛ برخی مطالعات ارتباطی مثبت و برخی هیچ ارتباطی نیافته‌اند. افزون بر این، مطالعات و بررسی‌های جامع کمی درباره اینکه مصرف ماست چقدر می‌تواند روی سلامت استخوان اثر بگذارد، وجود دارد.

درباره این پژوهش
در این پژوهش، محققان اثرات ماست بر سلامت استخوان بزرگسالان را بررسی کردند. آن‌ها پایگاه‌های داده‌ی Cochrane Library، PubMed و Scopus را برای مطالعات مرتبط منتشرشده بین سال‌های ۱۹۷۰ تا ۲۰۲۳ جست‌وجو کردند و جست‌وجوی تکمیلی PubMed را تا ۳۱ دسامبر ۲۰۲۴ به‌روزرسانی کردند.

مطالعات واجد شرایط شامل بزرگسالان با/یا بدون پوکی استخوان میشد و مصرف ماست را در مقایسه با دارونما، لبنیات غیرتخمیری، عدم‌مصرف ماست یا درمان‌های استاندارد پوکی استخوان بررسی می‌کرد.

دو مطالعه گزارش دادند که مصرف ماست به‌شکل معنی‌داری با بهبود تراکم استخوان، شاخص‌های زیستی مرتبط با استخوان و کاهش خطر پوکی استخوان ارتباط دارد.

به شکل خاص، یک مطالعه نشان داد مصرف مکرر ماست با کاهش خطر پوکی استخوان در استخوان زند زبرین (Radius) همراه است و مطالعه‌ای دیگر نشان داد زنانی که بیشترین مصرف ماست را داشتند، تراکم استخوان گردن فمور و مفصل ران بیشتری نسبت به گروه با کمترین مصرف داشتند. همچنین یک مطالعه دیگر ارتباطی ضعیف بین مصرف ماست و کاهش خطر شکستگی لگن یافت.

در فراتحلیل‌ها، هیچ ارتباط معنی‌داری بین مصرف ماست و خطر شکستگی لگن در سطوح گزارش‌شده‌ی مصرف مشاهده نشد. با این حال، مصرف ماست اثر مثبت ولی بسیار ناچیزی بر تراکم استخوان فمور داشت (SMD ≈ ۰.۰۰۹)، که از دید بالینی بی‌اهمیت تلقی می‌شود و نشان می‌دهد اثر آن بر سلامت اسکلت حداقلی است.

نتیجه‌گیری
اگرچه بیشتر مطالعات روندی مثبت بین مصرف ماست و سلامت استخوان نشان دادند، شواهد موجود برای اثبات اینکه مصرف ماست منجر به بهبود تراکم استخوان یا پیشگیری از شکستگی در بزرگسالان می‌شود، کافی نیست.

انجام کارآزمایی‌های بالینی تصادفی و با کیفیت بالا (RCT) برای روشن شدن اثرات ماست به‌ویژه در افراد دارای/یا در معرض خطر استئوپنی (کاهش توده استخوانی) یا پوکی استخوان ضروریست.

پژوهش‌های آینده باید از محصولات ماست با ترکیب مشخص و استاندارد استفاده کنند تا مشخص شود آیا وجود باکتری‌های زنده یا تفاوت در فرمولاسیون، نقشی در مزایای احتمالی دارد یا خیر.

در مجموع، اثربخشی ماست به عنوان راهبردی برای تقویت سلامت استخوان هنوز توسط شواهد علمی موجود تأیید نشده است.